Potencjalne obiekty podziemne do zwiedzania

Podziemia Odsłony: 30124

Podziemia sposobem na jesienną nudę

Potencjalne obiekty podziemne do zwiedzania

Co zwiedzać gdy za oknem szaro i ponuro ?

Jesień i zima nie muszą być nudne. Nie musimy czekać do wiosny, aby planować weekendowe zwiedzanie. Wybrane i proponowane podziemne obiekty w całej Polsce, są dostępne dla zwiedzających nawet w największe śnieżyce czy ulewy . To sposób na zwiedzanie przez cały rok. Bez względu na pogodę, w podziemiach temperatura utrzymuje się na podobnym poziomie przez cały rok.

Polska, od gór aż po morze, zachęca do odwiedzania i zwiedzania wielu pięknych miejsc. Zaśnieżone tatrzańskie szczyty, zieleń i cisza Borów Tucholski, Mazury, czy bałtyckie plaże. Zamki i pałace, skanseny i wiele miejsc wyjątkowych czekających na turystów. Polska to także magia podziemnego świata. Sztolnie ciągnące się wiele kilometrów, kopalnie złota, srebra, czy uranu, jaskinie, schrony i obiekty militarne. Różnorodność miejsc do których można zejść pod ziemie jest także wielka. Miliony osób każdego roku w sezonie wakacyjnym szuka ciekawych miejsc. Podziemia można zwiedzać także w pochmurne jesienne dni czy zimowe weekendy.

To sposób na zwiedzanie bez względu na pogodę. W podziemiach temperatura utrzymuje się na podobnym poziomie przez cały rok. Jesienią czy w zimie nie utkniemy przed kasami w długich kolejkach. Na trasie zwiedzania nie będziemy popędzani przez przewodników w otoczeniu głośnych wycieczek szkolnych.

Nie czekając na wakacje, zejdźmy do magicznego świata podziemi.

Podziemna Trasa Turystyczna „Groty Nagórzyckie”
Pod Grotami 2/6, Tomaszów Mazowiecki

Międzyrzecki Rejon Umocniony (niem. Ostwall albo Festungsfront im Oder-Warthe Bogen) to potężny system poniemieckich fortyfikacji, powstałych w latach 30. XX w. na pograniczu niemiecko–polskim. Rozciąga się na odcinku ok. 100 km w łuku Odry i Warty. Najważniejszym elementem fortyfikacji jest system podziemnych tuneli wybudowanych w okolicach Międzyrzecza, o łącznej długości przekraczającej 30 km. Do wybuchu wojny Niemcy na stukilometrowej linii MRU zdążyli wybudować 106 bunkrów, w tym 21 połączono wspólną siecią podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 30 kilometrów i głębokości do 40 metrów, co stanowiło zaledwie 30% pierwotnego planu. Fortyfikacje MRU zostały zdobyte przez wojska radzieckie na przełomie stycznia i lutego 1945 roku. MRU jest jedną z największych atrakcji Ziemi Lubuskiej. Dwa główne kompleksy udostępnione do zwiedzania znajdują się w Pniewie oraz koło Boryszyna (Pętla Boryszyńska). Podziemne trasy turystyczne można zwiedzać na trasach o różnej długości.

Sztolnia Czarnego Pstrąga – 600-metrowy fragment najdłuższej w rejonie Tarnowskich Gór sztolni odwadniającej zw. Głęboką Sztolnią Fryderyka, należącej do założonej w 1784 r. kopalni Fryderyk, w późniejszym okresie nazwa została zmieniona na Kościuszko.
Sztolnię rozpoczęto drążyć 21 kwietnia 1821 r. Część podziemną o długości 4568 m drążono jednocześnie z 14 przodków, udostępnionych wykopanymi w linii przebiegu sztolni szybikami. Ostatecznie dla celów wentylacji przodków zgłębiono wzdłuż trasy sztolni 25 szybików i dodatkowo 2 szyby odwadniające, na których zamontowano maszyny parowe. Budowę sztolni zakończono w lipcu 1834 r. Ujście części podziemnej ujęto klasycystyczną bramą, murowaną z bloków piaskowca. Wody ze sztolni uchodzą do rzeki Dramy.

Arado to podziemne sztolnie wydrążone pod Kamienną Górą przez przymusowych robotników na rozkaz Hitlera. Niemcy prowadzili podobno w tutejszych podziemnych kompleksach (znane jest dziesięć), wydrążonych pod malowniczym dolnośląskim miasteczkiem objętym klauzulą "Geheim" (pol. "Tajne"), prace konstrukcyjne nad wytworzeniem samolotu dalekiego zasięgu typu "latające skrzydło" pod nazwą "Arado". "Projekt Arado - zaginione laboratorium Hitlera" jest najnowocześniejszym podziemnym kompleksem w Polsce. Na turystów czekają nowatorska iluminacja świetlna, efekty audio i przewodnik, który wciela się w rolę agenta polskiego wywiadu i prowadzi grupę by zdobyć niemieckie tajemnice. Podziemia w Kamiennej Górze kryją unikalne w skali Europy eksponaty – części pocisku V-1 i rakiety V-2, niemieckiego radaru, niemieckiej enigmy oraz wiele tajemnic z czasów II wojny światowej.

Podziemne Miasto Głuszyca - Kompleks Osówka to ostatnia, największa i najbardziej rozbudowana kwatera Hitlera na Dolnym Śląsku. W masywie Osówki udostępnione są do zwiedzania obiekty naziemne oraz podziemne sztolnie nazistowskiego projektu "Riese" z okresu II wojny światowej. Prace rozpoczęte w 1943 r. doprowadziły do powstania ogromnego systemu betonowych korytarzy, umocnień i hal. Dyskusje czy miała to być tajna kwatera Adolfa Hitlera, czy hale dla podziemnych fabryk zbrojeniowych do produkcji tajnej broni, nie ustają do dziś. Największą uwagę przyciągają dwa obiekty umownie nazwane "Kasyno" i "Siłownia". "Kasyno" ma 50 metrów długości. Posiada otwory okienne, monolityczny stop żelbetonowy, przewody kominkowe, rury instalacyjne oraz wewnętrzne ocieplenie z płyt wiórowo-cementowych. Strop wylany jest w formie niecki, którą docelowo zamierzano wypełnić ziemią i roślinnością. "Siłownia" to blok betonowy, składający się ze zbiorników oraz pomieszczeń do których prowadzą włazy ze stalowymi klamrami.

Skansen górniczy "Królowa Luiza" w Zabrzu składa się z dwóch części: naziemnej wokół dawnego szybu Carnall oraz podziemnej wokół nieistniejącego już szybu Wilhelmina. Podziemne chodniki kopalni mają łączną długość 1,5 km i głębokość do 35 m. Przechodząc wyrobiskami z początku XIX wieku i współczesnymi, zlokalizowanymi na różnych poziomach połączonych pochylniami, śledzimy rozwój techniki urabiania węgla na przykładzie filara zabierkowego, ściany wrębiarkowej czy ściany kombajnowej. Niezapomnianych wrażeń dostarcza uczestnictwo w pokazie pracy zabytkowego kombajnu z lat 50-tych XX wieku oraz współczesnego kombajnu chodnikowego, ścianowego i struga. Ponadto można obejrzeć czynną magistralę odstawy urobku, czyli urządzenia dzięki którym węgiel transportowany jest od ściany do wozów, a także zróżnicowany tabor transportu podziemnego.

Podziemna trasa turystyczna w kopalni węgla w Nowej Rudzie znajduje się na byłym polu górniczym, gdzie wydobywano najwyższej jakości węgiel koksujący. Największą jej atrakcją jest przejażdżka podziemną kolejką - pierwszą tego typu atrakcją w Polsce, a czwartą w Europie. W podziemnych wyrobiskach górniczych o długości ponad 700 m poznamy dawne metody pracy górników czy maszyny górnicze.

Kopalnia w Bochni to najstarsza kopalnia soli w Polsce i najstarszy zakład przemysłowy w Europie. Początki kopalni sięgają roku 1248, kiedy to odkryto pokłady soli kamiennej. Największy rozkwit przeżywa w XV-XVI wieku. Najcenniejsze zabytki bocheńskiej saliny można zobaczyć spacerując podziemną trasą turystyczną. Na trasie można zobaczyć: zabytkowe kaplice, unikalne komory solne, oryginalne narzędzia i urządzenia górnicze. Komora Ważyn, największe podziemne pomieszczenie w Europie wykonane przez człowieka, przyczynia się do pełnienia funkcji turystycznych, jak i leczniczych ze względu na specyficzny mikroklimat. 120-metrowy fragment trasy zwiedza się łodzią 230 metrów pod ziemią.

Kopalnia soli w Kłodawie to największa czynna kopalnia soli kamiennej w kraju oraz najgłębsza na świecie podziemna trasa turystyczna na poziomie 600 metrów pod ziemią. Program zwiedzania obejmuje historię powstania złóż kłodawskich oraz zastosowania soli, zjazd windą 600 m pod powierzchnię ziemi, przejście wyrobiskami korytarzowymi do podziemnej kaplicy św. Kingi, obejrzenie wyeksploatowanych komór solnych i możliwość zobaczenia maszyn używanych w podziemnym górnictwie solnym. Sól wydobywana w Kłodawie znajduje zastosowanie jako sól kuchenna, sól dla przemysłu chemicznego, dla rolnictwa, w drogownictwie do zimowego utrzymania dróg.

Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych – w Tarnowskich Górach to podziemna trasa turystyczna umożliwiająca zwiedzanie podziemi dawnej kopalni kruszców srebronośnych, założonej w triasowych dolomitach i wapieniach. Na głębokości 40 m powstał szlak turystyczny o długości 1700 m i kształcie trójkąta, łączący trzy szyby: "Anioł", "Żmija" i "Szczęść Boże". Ze szlakiem sąsiadują trzy komory o wielkości od 500 do 2000 m². Blisko 300 metrowy fragment trasy trzeba pokonać łodzią. Przed zejściem pod ziemię zwiedzający mogą obejrzeć wystawę minerałów, narzędzi używanych w górnictwie oraz Skansen Maszyn Parowych.

Podziemia Rynku w Krakowie to podróż w przeszłość, ożywioną po wiekach przez archeologów. To rezerwat z nienaruszonymi w wielu miejscach reliktami konstrukcji, obiektów i architektury, to kamienne drogi z koleinami wyżłobionymi przez koła wozów transportujących towary w czasach króla Władysława Łokietka; to najstarsze murowane budowle handlowe Krakowa; ozdoby, monety i różnorakie przedmioty zagubione lub celowo pozostawione przez odwiedzających to miejsce w dawnych czasach. to zarazem miejsce, którego klimat buduje także współczesna technika, proponująca nową, inną płaszczyznę spotkań z historią i zabytkami.

Kopalnia Złota Złoty Stok
Szacuje się, że podczas tysiącletniej eksploatacji kopalni istniało 320 km chodników. W chwili obecnej można spenetrować jedynie 20 km tych chodników.

Trasa turystyczna "Kopalnia Złota" to około 1,5 km korytarzy, wiodąca dwoma chodnikami starej kopalni; sztolnia "GERTRUDA" i sztolnia "CZARNA" z unikatowym, podziemnym wodospadem.
Udostępniona dla ruchu turystycznego w 1996 roku.

Sztolnie Kowary w kopalni uranu "Liczyrzepa"
Podziemna trasa turystyczna o długości ok. 1200 m znajduje się w nieczynnej kopalni rudy uranu w Kowarach. Kopalnia eksploatowana była w czasie II wojny światowej przez Niemców. Następnie wydobywano w niej uran z przeznaczeniem do wyprodukowania bomby atomowej na potrzeby ZSRR. Prace wydobywcze zakończono w 1973 roku. Powstało tu trzecie w Europie Podziemne Inhalatorium Radonowe, gdzie w latach 1974-1989 skutecznie leczono m.in. schorzenia układu krążenia i oddychania.

Lubelskie Podziemia
Około 300-metrowa trasa turystyczna biegnąca pod zabudową Starego Miasta w Lublinie.
Lubelskie Podziemia to trasa turystyczna biegnąca pod Rynkiem i kamienicami Starego Miasta. Trasa powstała w wyniku połączenia kilkunastu z licznych staromiejskich piwnic, których historia sięga początku XVI w., czyli stulecia największej świetności Lublina. Zostały one częściowo połączone korytarzami i w ten sposób pod miastem powstał podziemny labirynt.

Walim - Podziemny Kompleks Rzeczka
Podziemna trasa turystyczna w kompleksie "Rzeczka" jest pozostałością po jednym z najbardziej tajemniczych przedsięwzięć górniczych i budowlanych, prowadzonych w czasie II wojny światowej przez III Rzeszę w Górach Sowich. Kompleks ten położony jest na wschodnim zboczu góry Ostrej (653,3 m) między Walimiem a Rzeczką. Wewnątrz panuje stała temperatura w ciągu roku 5 - 7 °C.
Część podziemną kompleksu wytyczono na planie zbliżonym do litery "E". Składają się na nią 3 równoległe, nie obudowane sztolnie, oddalone od siebie o 40 i 50 m oraz system łączących je pod kątem prostym wyrobisk komorowych, tzw. hal. W celu usprawnienia metody sztolnie drążono również 2 poziomami.

Podziemia w Sandomierzu
Długość wynosi około 450m, najniżej położona komora ma głębokość prawie 12m. Wejście do podziemi prowadzi z dziedzińca Kamienicy Oleśnickich, a wyjście przy Ratuszu, na Rynku. Trasa powstała poprzez połączenie piwnic budynków przy ulicy Opatowskiej 1,2, przy zachodniej ścianie Rynku od 10 do 5, oraz pod ulicami Oleśnickich, Opatowską, Bartolona i Rynku. Zachowane piwnice zabezpieczono przez tzw. wtórne obudowy, a tam, gdzie było to możliwe, zachowano pierwotne wątki obmurowań. Trasa obejmuje 34 komory na różnych poziomach. Współczesne nazwy komór nawiązują do historii, legend, architektury, itp.

Podziemia zamku Książ W roku 1941 pojawiła się propozycja wykorzystania obiektu przez Luftwaffe w celu stworzenia tu szkoły dla podoficerów. W 1943 roku zamek był rezerwową siedzibą dyrekcji wrocławskiego oddziału niemieckich kolei państwowych. W 1944 roku zamek Książ przejęła paramilitarna organizacja „Todt". Od tego czasu prowadzono tu już roboty budowlane i adaptacyjne zakrojone na szeroką skalę. Wysiedlono wszystkich mieszkańców, również Daisy - ostatnią księżną na zamku. Sale zaadaptowano na potrzeby wojska, dewastując je i zmieniając ich wygląd. Kilkadziesiąt metrów pod Dziedzińcem Honorowym i budynkami podzamcza wykuwano i betonowano potężne tunele.

Muzeum Kanału - "Dętka"
Wystawa Muzeum Miasta Łodzi umiejscowiona we fragmencie łódzkich kanałów pod placem Wolności w Łodzi.

Udostępniona zwiedzającym Dętka to zbliżony do torusa zbiornik na wodę znajdujący się pod placem Wolności. Zbiornik został wybudowany w 1926 roku wg projektu Williama Heerleina Lindleya, a prace nadzorował Stefan Skrzywan. Gromadząca się w nim woda służyła do okresowego oczyszczania kanałów w centrum miasta. Zbiornik może pomieścić 300 m³ wody, ma 142 metry długości, 187 centymetrów wysokości i ok. 1,5 metra szerokości. Uroczyste otwarcie "Dętki" nastąpiło 28 kwietnia 2008 roku, a dla zwiedzających udostępniono dwa dni później.

Wewnątrz zbiornika można obejrzeć wystawę przedmiotów, dokumentów i archiwalnych zdjęć ukazujących powstawanie łódzkiej sieci kanalizacyjnej i wodociągowej.

Projekt aranżacji przestrzeni i oświetlenia wystawy przygotowany przez arch. Macieja Słowińskiego. Wystawa przygotowana przez Roberta Kuśmirowskiego.

Rezerwat przyrody Krzemionki Opatowskie
Rezerwat przyrody nieożywionej na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej.
Sudół 135 a Ostrowiec Świętokrzyski

Schron (bunkier) kolejowy w Konewce - jeden z czterech schronów kolejowych na terenie Polski. Główny obiekt kompleksu - żelbetowy bunkier - ma długość 380 m oraz przekrój ostrołuku mającego przy podstawie szerokość 15 m i wysokość 9 m, w którym między betonowymi peronami biegnie tor umożliwiający wjazd całego składu pociągu. Schron miał służyć zabezpieczeniu przed atakiem lotniczym pociągów specjalnych, pełniących funkcje ruchomych ośrodków dowodzenia oraz ich personelu dla sztabu grupy armii Środek (Mitte). Schrony nigdy nie zostały wykorzystane zgodnie z ich pierwotnym przeznaczeniem.

Naziemny schron kolejowy we wsi Stępina wchodzący w skład kwatery głównej Hitlera "Anlage Süd" z okresu II wojny światowej. Tunel w Stępinie, nazywany schronem nr 1, ma 393 metry długości i ściany o grubości przekraczającej 2 metry; jego cechą charakterystyczną jest lekko łukowaty kształt, utrudniający bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Kompleks w Stępinie został zbudowany w latach 1940-1941 przez Organizację Todt. W jego skład wchodziło kilkadziesiąt obiektów o różnym przeznaczeniu (schrony, bunkry strażnicze, kwatery, budynki zaplecza technicznego itp.), z których zachowało się siedem budowli o konstrukcji żelbetowej, w tym największa z nich, naziemny tunel schronowy dla pociągów sztabowych Hitlera.

Sztolnie Włodarz kompleksu Riese to największy podziemny kompleks niemieckiego projektu "Riese" (Olbrzym). Minęło blisko 70 lat, a wiele pytań nadal pozostaje bez odpowiedzi. Czy miały to być schrony dla Hitlera i jego najbliższych współpracowników, podziemne fabryki produkujące rakiety V2 czy laboratoria chemiczne lub atomowe? Czy ukryto tam wartościowe depozyty muzealne? W masywie Góry Włodarz kryje się wciąż wiele tajemnic III Rzeszy...

Kopalnia Soli w Wieliczce działa nieprzerwanie od połowy XIII wieku. W 1978 roku została wpisana na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Trasa turystyczna liczy 2,5 km i obejmuje ponad 20 komór. W ubiegłym roku odwiedziło ją ponad 1 mln 100 tys. turystów. Kopalnia ma w swej turystycznej ofercie kilkanaście różnorodnych form zwiedzania: trasę turystyczną, trasę górniczą, szlak pielgrzymkowy, oferty tematyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Jest to także miejsce międzynarodowych spotkań i konferencji, podziemne uzdrowisko, a równocześnie czynny zakład górniczy, choć od 1996 roku nie wydobywa się w nim już soli na skalę przemysłową.

Podziemia Będzińskie – podziemna trasa turystyczna
Będzin - Pod Wzgórzem Zamkowym

Podziemia w Polsce

mapa - informator 64 podziemi do zwiedzania

Mapa zawiera 64 wyselekcjonowane i opisane obiekty dostępne dla zwiedzajacych, o róznym stopniu trudności.
To sposób na zwiedzanie przez cały rok. Bez względu na pogodę, w podziemiach temperatura utrzymuje się na podobnym poziomie przez cały rok.

Kolejne, potencjalne obiekty podziemne do zwiedzania w Polsce

Kopalnia Soli w Wieliczce, Jaskinia Raj czy Sztolnie w Walimiu to obiekty dobrze znane i chętnie odwiedzane przez turystów.
Atrakcji podziemnych w naszym kraju jest zdecydowanie więcej a wiele z nich jest mało a nawet zupełnie nie znanych dla większości Polaków.
W oczekiwaniu na wiosnę i lepsze warunki do zwiedzania atrakcji naziemnych, proponujemy miejsca mało znane.
Oczywiście to także cześć z tych o jakich wiemy że istnieją a takich obiektów jest zapewne znacznie wiecej.

Potencjalne zasoby obiektów do zwiedzania przy sztucznym świetle:

PUŁAWY - groty w parku
Wczasie ostatniej wojny wejścia i okienko były obetonowane a wnętrze
przeznaczono na schron. Obecnie około 150 metrowy ciąg korytarzy i komór
jest zamknięty kratami. Zachowany w dobrym stanie, można podobno
zwiedzać po uprzednim zgłoszeniu w miejscowym kole PTTK. Założoną
instalację oświetleniową po dokonaniu włamania skradziono. Trzeba posiadać
własne źródło światła.

WARSZAWA - Elizeum
Teren na skarpie i poniżej, położony na północ od
ulicy Książęcej nazywany jest "Na Książencem".
Obiekt przez szereg lat dewastowany, służył jako magazyn, lodownia a nawet
schron przeciwlotniczy. Około 1960 odtworzono zasypany niegdyś staw a
pozostałości ogrodów szpitalnych i parku podkomorskiego włączono do
Centalnego Parku Kultury (obecnie Park Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza).
Dawną lożę masońską, pod koniec lat trzydziestych, prof. Bohdan Pniewski
wkomponował w swój dom (obecnie część Muzeum Ziemi PAN) a groty i
Elizeum pozostawione bez opieki niszczały i mimo zdarzeń, które unicestwiły
znakomitą część Warszawy przetrwały do dziś, choć zapomniane.

WARSZAWA - katakumby "groby masonów"
W stosunkowo niskiej tu skarpie, około 6 m poniżej powierzchni, na której stoi
kościół i znajduje się obecnie cmentarz grzebalny wydrążono podziemia,
będące elementem urządzenia parku. Budowla ta, to coś w rodzaju katakumb,
zwana przez miejscową ludność "grobami masonów".
Jest to ceglana krypta - korytarz, z kolebkowym sklepieniem, około 60 metrów
długości. Po jej obu stronach zachowanych jest 47 wnęk na trumny lub urny.
Zarówno Ignacy jak i Stanisław Kostka Potoccy byli znakomitymi polskimi
wolnomularzami końca XVIII i początku XIX wieku. Nie wszyscy wolnomularze
byli w zgodzie z kościołem i ostatnim miejscem ich spoczynku mogły być te katakumby.

SOSNOWIEC - grota w parku Mieroszewskich
Zagórze to dawna wieś z pałacykiem i parkiem Mieroszewskich, byłych
właścicieli Pieskowej Skały. Na terenie szpitala, w dawnym parku, poniżej
skarpy wzgórza, jest sztuczna skała zbudowana z miejscowego wapienia. W
sztucznej skale są korytarze, komory i schody. Łączna długość pomieszczeń na
różnych poziomach 25 m. Obiekt solidnie zbudowany. Drzewa rozsadzają
zaniedbaną i opuszczoną budowlę.

piwnice na terenie starych miast

ELBLĄG
Eksploracja części starych piwnic w Elblągu, zapełniła miejscowe muzeum
grupami eksponatów związanych z mieszczaństwem.

KOSTRZYN
Odgruzowany Kostrzyn jest zespołem piwnic do zagospodarowania.

PASŁĘK
W Pasłęku, gdzie najstarsze części podziemnych budowli związane z zamkiem i miastem
pochodzą z XIV wieku. Liczne piwnice z XIX / XX wieku są zachowane pod
gruzami południowego Muranowa w Warszawie.

WARSZAWA - Muranów, piwnice XIX / XX wiek
Liczne piwnice z XIX / XX wieku są zachowane pod
gruzami południowego Muranowa w Warszawie.

WARSZAWA - dawna stalownia przy ul. Szwedzkiej
Na wykonanych w 1935 zdjęciach aerofotogrametrycznych obraz zakładu jest zafałszowany.
Obecnie obiekty są częściowo opuszczone. Cały teren stalowni a potem
elektrowni i zbrojowni ma sieć kanałów instalacyjnych i transportowych
pochodzących z czasów budowy oraz późniejszych. W stalowni transport
produktów i przesyłanie pary odbywało się kanałami podziemnymi. Potem
instalacje te wykorzystywano do montowania kabli energetycznych dodając
szereg nowych kanałów. Najdłuższe odcinki podziemi używane były do
przestrzeliwania naprawianej i produkowanej broni, głównie prototypów.
Przebadane dotychczas obiekty mają łączną długość około 2000 m. Szereg
kanałów jest zasypanych gruzem lub zawalonych. Pozostaje prawdopodobnie
drugie tyle do przebadania po odgruzowaniu zawalonych odcinków.

WARSZAWA - piwnice browaru przy ul. Książęcej
Jesienią 1999 wykop pod nowe budownictwo
odsłonił w skarpie wejście do podziemnych magazynów z połowy XIX wieku.
Były to składy należące do browaru Naimskiego potem Boenischa, Yunga i
Haberbuscha. Zakład rozbudowywany od lat dwudziestych XIX wieku. Piwnice
miały kilka kondygnacji. Po likwidacji browaru były tu składy książek. Potem o
nich zapomniano. Ponowne odkrycie było zaskoczeniem kolidującym z nowym
planem zagospodarowania. Piwnice zamurowano bez przeprowadzania badań.

BYDGOSZCZ - Kapuściska, teren dawnej fabryki zbrojeniowej
Wybudowana po 1939 niemiecka fabryka
chemiczno- zbrojeniowa, późniejszy Zachem, posiada szereg podziemnych
składów i zbiorników. Część po 1945 była niezagospodarowana. W połowie lat
osiemdziesiątych przeprowadzano jakieś inwentaryzacje i ekspertyzy.

wyrobiska poeksploatacyjne

BOCHOTNICA

Komory poeksploatacyjne wykute w opokach dla pozyskania kamienia budowlanego. Eksploatację zaniechano w latach pięćdziesiątych.

STAROŚCICE - NATALIN

W 1998 pod pracującym na polu kombajnem zapadła się ziemia. Jama głębokości około 3 m przechodziła w grotę długości ponad 10 m skierowaną w stronę pobliskiego lasu. Las
zasadzono na terenie zrekultywowanego kamieniołomu. Dawna granica własności nie pozwalała na dalszą, odkrywkową eksploatację kamienia budowlanego. Zaczęto kamień eksploatować komorowo. Eksploatację przerwano przed 1940, a o podziemnych komorach zapomniano. Takie sytuacje mogą być w szeregu miejsc na obszarach występowania opok kredowych, eksploatowanych odkrywkowo.

GÓRA MIEDZIANKA koło Chęcin.

Sztolnia, szyb ślepy, wyrobisko szczelinowe. Szereg podziemnych komór po eksploatacji kruszców miedzi. Teren Miedzianki jest rezerwatem.

SIENIAWA - kopalnia węgla brunatnego w likwidacji
http://www.sieniawa.com/

INOWROCLAW - kopalnia soli
http://www.solino.pl

RUTKI - kopalnia pirytu
http://www.nowaslupia.pl

ŁĘCZYCA - zlikwidowana kopalnia rud żelaza
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81%C4%99czyca

GRUDZIĄDZ - Twierdza Courbiera

Istnieje około 10 km chodników minerskich i kontrminowach na 2 -3 poziomach pod dziełami obronnymi i w obrębie stoku bojowego. Część systemu chodników minerskich i tak zwanych pieców minerskich (większych komór) po 1945 zostało oczyszczone przez wojsko i adaptowane na schrony przeciwlotnicze z oświetleniem elektrycznym. Najbardziej rozbudowany system chodników posiada Rawelin III. Rozmiary chodników są zróżnicowane od około 1 do 2,25 m wysokości i od 0,8 do 2,15 szerokości, przy czyn komory piecowe bywają wyższe. Część systemu chodników adaptowaną na schron plot., można zwiedzać w zorganizowanych grupach z przewodnikiem, po uprzednim uzyskaniu zgody władz wojskowych.

TORUŃ - forty VII i bateria pancerna nr 2
Rozbudowana przez Niemcy po 1872. Wybudowano szereg
standardowych fortów i baterii pancernych, z których dla celów turystycznych
adaptowano dotychczas fort IV. Na uwagę zasługują obiekty opuszczone: fort
VIII mający 4 kondygnacje kazamat i bateria pancerna nr 2 z poterną o
długości 70 m i magazynami pocisków.

OSOWIEC - twierdza Fort Centralny
Wybudowana po 1882 na terenie o wysokim poziomie
wód gruntowych nie posiada chodników minerskich i kontrminowych. Rozległy
fort centralny ma około 1000 m obszernych potern i podwalni w kilku
odcinkach. Około 25 % to zimowisko nietoperzy i nie jest udostępniane do
zwiedzania. Obiekt administrowany przez wojsko. Zwiedzanie możliwe w
grupach zorganizowanych z przewodnikiem po uprzednim otrzymaniu
zezwolenia i uzgodnieniu terminu.

RÓŻAN - fort I
Trzy małe forty przedmościa na Narwi wybudowanego po 1901.
Łączną długość podziemnych komunikacji oceniam na 250 m. Dostępny tylko
Fort I z poterną długości 50 m. Fort III o największych podziemiach jest
zabetonowanym "mogielnikiem" Centralnej Składnicy Odpadów
Promieniotwórczych.

ŁOMŻA - Piątnica fortyfikacje
Trzy forty przedmościa na Narwi wybudowane po 1902 i
obiekty pośrednie. Łączna długość potern i galerii przeciwskarpowych około
600 m. Wszystkie dostępne. W ostatnich latach rozpoczęto
zagospodarowywanie fortu II. Fort I leży na obrzeżu Łomżyńskiego Parku
Krajobrazowego Doliny Narwi.

WARSZAWA - Fort Władimira (Legionów)
Trzykondygnacyjna baszta artyleryjska z fosą. Posiada system chodników kontrminowych, połączony
poternami i galeriami skarpowymi, przeciwskarpowymi i kaponierami
grodzowymi, podziemną (zasypaną) skazamatowaną działobitnię, takąż
wartownię oraz tunel wejściowy z bocznym, dwukomorowym magazynem
amunicyjnym i szybem windy amunicyjnej. W 1920, po zasypaniu ujścia tunelu
na powierzchnię terenu, tunel i magazyn częściowo zalane wodą. Całość
budowli podziemnych rozmieszczona na 2 poziomach. Obiekt położony bardzo
atrakcyjnie, w parku, w pobliżu zabytkowego Starego i Nowego Miasta. Obiekt
ostatnio sprywatyzowany. Za zgodą właściciela dostępny do zwiedzania.

WARSZAWA - Fort Aleksieja (Traugutta)
WARSZAWA - Fort Siergieja (Sokolnickiego)

Żoliborz, forty Traugutta (Aleksieja) i Sokolnickiego (Siergieja). Położone równie atrakcyjnie jak Fort Legionów. Według planów posiadały one skromniejsze urządzenia podziemne, później częściowo rozebrane i zamurowane. W pobliżu na ul. Czarnieckiego w segmencie mieszkalnym, zakonspirowana rusznikarnia batalionu AK "Parasol" i zamaskowany schron radiostacji AK nazywanej "Łodzią Podwodną". Obecni użytkownicy tych obiektów nie są zainteresowani ich udostępnianiem.

WARSZAWA - Tunel do Fortu Gieorgija; Międzyrzecki Rejon Umocniony

Po 1865, na zachód od cytadeli, wzniesiono Fort Gieorgija. Później fosę cytadeli połączono z fortem tunelem sklepionym kolebkowo, długości około 350 m. W stropie tunelu 6 kominów
wentylacyjnych. Szerokość i wysokość tunelu po 3 m. W ścianach tunelu kilkadziesiąt wnęk dla rozpoczynania chodników kontrminowych. Środkiem tunelu biegnie kanał odwadniający ze studzienkami - osadnikami. Przed 1939 w części tunelu założono pieczarkarnię korzystającą z nawozu pochodzącego z pobliskiej, małej, stajni oficerskiej. W czasie II wojny światowej pieczarkarnia maskowała konspiracyjną, strzelnicę Narodowej Organizacji Wojskowej, urządzoną w dalszej części. W Powstaniu Warszawskim był schronem dla okolicznych mieszkańców. Dziś w pobliżu wejścia tunel zasypany ziemią i śmieciami, które zatkały system odwadniający. Za zasypem utrzymuje się 10 - 15 cm wody. Wejście wiosną 2001 zamurowano.

Grupa Warowna SCHILL

FRONT UFORTYFIKOWANY ŁUKU ODRY - WARTY (MRU), powszechnie znana linia fortyfikacji niemieckich z ponad 30 km komunikacji podziemnych na odcinku Boryszyn - Kęszyca, ma dwa dodatkowe, oddzielne elementy podziemne. Są to grupy warowne: "SCHILL" i "LUDENDORFF". Grupa warowna "Schill", położona 8 km na zachód od Międzyrzecza koło miejscowości Nowe Kursko. Dwa obiekty bojowe połączono systemem podziemnych komunikacji z dwupiętrowym blokiem koszarowo-technicznym. Łączna długość części podziemnej bez szybów zejściowych wynosi 350 m. Położona 7 km na południowy zachód od Skwierzyny, koło Oberskiego Młyna, grupa warowna "Ludendorff" ma podobny, nieco dłuższy, system podziemny, łączący 6 bloków bojowych. Ciekawostką tego systemu jest zastosowanie prefabrykowanych elementów w części podziemnych chodników.

Grupa Warowna LUDENDORFF; Wał Pomorski

WAŁ POMORSKI stanowiący przedłużenie MRU na Pomorzu ma kilka małych systemów komunikacji podziemnych. Największy, łączący 8 bloków bojowych grupy warownej

Grupa warowna GÓRA WISIELCZA

Liczy około 800 m korytarzy. Znajduje się koło miejscowości Strzaliny na wschód od Tuczna. Około 250 m komunikacji podziemnych łączy 6 bloków bojowych grupy warownej

Grupa Warowna GÓRA ŚMIADOWSKA

Położona koło Łączna, przy szosie Czaplinek - Szczecinek. W Cegielni i Marianowie koło Wałcza są korytarze podziemne łączące sąsiednie bloki bojowe.

BABIE DOŁY - schrony byłego niemieckiego poligonu torpedowego 22.
Babie Doły. Korytarzowy schron przeciwlotniczy

BABIE DOŁY koło Gdyni - Oksywie. Teren niemieckiego poligonu torpedowego, obecnie w administracji wojska. Obiekty lądowe to podziemna montownia torped , magazyny i kilka korytarzowych schronów przeciwlotniczych dla ludzi. Jeden z nich ma około 160 m korytarzy.

Fotorelacje z klubowych wyjazdów do podziemi Polski
sztolnie, kopalnie, jaskinie, schrony
wiele zdjeć i opisów:
http://www.klubpodroznikow.com/relacje/podziemia

Opracowanie Albin Marciniak
na podstawie materiałów własnych oraz www.podziemia.pl

https://ocdn.eu/pulscms-transforms/1/b9dktkqTURBXy8zMDhmNzY2OGE1ZGFkMGQxY2RjNjJlYzEzODk3NWFjZi5qcGVnk5UDZDnNAfbNAfaVAgBLw8OTBUtL

https://www.facebook.com/marciniak.albin

https://podroze.onet.pl/autorzy/albin-marciniak

https://www.eastnews.pl/

google

Podziemia Turystyczne w Polsce dostępne do zwiedzania

Potencjalne obiekty podziemne do zwiedzania

Podziemia sposobem na jesienną nudę

Pokrewne artykuły

Muzeum Sztolni Walimskich Kompleks Rzeczka

Kopalnia Soli Wieliczka bez tajemnic