Tony Halik, największy polski popularyzator podróżowania
Urodził się w Toruniu 24 stycznia 1921 roku jako Mieczysław Halik. Mając zaledwie 14 lat, wypłynął w kierunku Wolnego Miasta Gdańska i choć wyprawa nie zakończyła się powodzeniem, jeszcze bardziej rozbudziła jego pragnienie przeżycia przygody. Plany osiemnastoletniego chłopaka pokrzyżował wybuch II Wojny Światowej. Chęć walki z najeźdźcą sprawiła, iż przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do 201 dywizjonu sił lotniczych Wielkiej Brytanii. Tutaj prócz wojskowego rzemiosła nauczył się obsługi kamery, która pozostała z nim do końca życia. W ciągu swojego bujnego życia Halik był dziennikarzem, znakomitym fotografem i filmowcem oraz największym polskim popularyzatorem podróżowania i fascynatem różnorodności naszej planety. Tony Halik był dwukrotnie żonaty z Pierrette Andrée Courtin oraz Elżbietą Dzikowską. Z pierwszego związku ma syna Ozana. Tony Halik zmarł po długiej chorobie w Warszawie 23 maja 1998 roku.
Po wojnie Halik wraz ze swoją pierwszą żoną wyemigrował do Argentyny, w której w 1953 roku otrzymał obywatelstwo. To tam powstał jego słynny pseudonim – Tony – który do dnia dzisiejszego jest jego znakiem rozpoznawczym. Od początku swojego pobytu w Ameryce Południowej wykazywał ogromne zainteresowanie autochtonami. Rdzenne plemiona Indian odwiedzał w celach poznawczych, opisywał ich życie oraz sposób widzenia świata. Nietuzinkowy materiał sprawił, że swoje prace publikował w znanych czasopismach. Tony miał niezwykłą smykałkę do języków – znał ich aż 11. Z zamiłowania był żeglarzem, potrafił też pilotować samoloty. Napisał wiele książek opisujących jego przygody w poszczególnych krajach, ale największą popularnością cieszyła się 180 000 kilometrów przygody.
Tony Halik ma na swoim koncie kilka niezwykłych odkryć geograficznych. Poszukując tzw. Rzeki Śmierci, natrafił przypadkiem na górskie pasmo Serra do Roncador, w którym odkrył system jaskiń i tuneli. Jedną z jaskiń nazwał nawet Jaskinią Orła Białego. W 1976 roku Tony wraz z żoną Elżbietą oraz profesorem E. Guillenem dotarł do dawnej stolicy Inków. Dzięki materiałom odnalezionym przez profesora Guillena u hiszpańskich kronikarzy trójka podróżników zdobyła dowody, a swoją wyprawą potwierdziła autentyczność miasta.
Jedną z najgłośniejszych podróży Halika była ta, którą odbył on ze swoją małżonką – Pierrette. Pomysł w głowie Halika narodził się podczas przyjęcia. Znużony upałem powiedział: Pojadę na Alaskę, łyknąć świeżego powietrza. Kilka tygodni później udał się z Buenos Aires najpierw na południe, by z Ziemi Ognistej ruszyć w kierunku Alaski. Wyprawa trwała 1 536 dni, w jej trakcie przemierzyli 182 624 km oraz wydali niemal 80 tysięcy dolarów. Odwiedzili 21 krajów, przemierzyli 140 rzek i bagien, zbudowali 14 mostów i wymienili 8 kompletów opon. Pod koniec podróży w 1962 roku, tuż za kręgiem polarnym, wbili w ziemię dwie flagi: polską i argentyńską. W przygodę życia wyruszyli we dwójkę, a skończyli we trójkę. Podczas wyprawy 5 stycznia 1959 roku Pierrette urodziła syna – Ozana. Wszystkie przygody, jakie przeżyli podczas tej niesamowitej wyprawy, Halik opisał w książce 180 000 kilometrów przygody. Wiele lat później Halik, ku swemu niemałemu zdziwieniu, dowiedział się, iż na trasie jego podróży utworzona została miejscowość Puente Halik – Most Halika. Jak się później okazało, podczas jednej z przepraw rzecznych zbudowany przez małżeństwo most, podróżnik ochrzcił nazwą Most Halika. Tony dla żartu wbił tabliczkę, podpisał i wyruszył w dalszą drogę. Niedługo potem ludzie zaczęli używać prowizorycznego mostu, a w jego okolicy powstała osada, która przybrała nazwę, jaką pozostawił tam Tony Halik.
Tony Halik jest laureatem wielu nagród, w tym niezwykle prestiżowej nagrody Pulitzera, którą otrzymał za cykl programów politycznych o Kubie. Był wielokrotnie nagradzany za programy tworzone z E. Dzikowską dla Telewizji Polskiej m.in. za cykl programów Pieprz i wanilia. Za odwagę i męstwo w czasie wojny Tony Halik został uhonorowany francuskim Krzyżem Wojennym, otrzymał również brytyjskie i polskie odznaczenia wojskowe. Halik był członkiem elitarnego The Explorers Club oraz honorowym członkiem Toruńskiego Oddziału Towarzystwa Polska – Ameryka Łacińska.
W swojej książce Moja wielka przygoda tak opisał sam siebie: Od dzieciństwa żyłka awanturnicza i ciekawość świata zmuszały mnie do szukania własnych ścieżek. Wciąż to samo pragnienie: zobaczyć, co kryje się za ścianą, za górą, za morzem… Przygoda sprawiła, że przemierzałem kraje i kontynenty, opuszczałem się na dno morza, wspinałem na pokryte wiecznym śniegiem szczyty gór, mieszkałem wśród przedstawicieli pierwotnych plemion i przeprowadzałem wywiady z głowami państw. Nauczyłem się opanowywać lęk do tego stopnia, że zdarzało mi się wyzywać niebezpieczeństwo by, móc stawić mu czoło. Przygoda stała się dla mnie narkotykiem, dostarczającym coraz większą dozę emocji.
opracowanie
Aleksandra Kalita, Paula Oborska
