El Greco
Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
28 października 2022 r. – 19 lutego 2023 r.
Pierwsza tak duża wystawa dzieł El Greco w Budapeszcie dostępna jest dla zwiedzających w Muzeum Sztuk Pięknych od dnia 28 października br. Celem wystawy jest zaprezentowanie szerokiego spojrzenia na dzieło życia jednego z największych mistrzów malarstwa europejskiego, Domenikosa Theotokopoulosa, szerzej znanego jako El Greco (1541-1614), poprzez pokazanie złożoności jego wizualnego świata i porywającego rozwoju ekspresji form. Wśród niemal siedemdziesięciu prezentowanych prac znajduje się ponad pięćdziesiąt obrazów sygnowanych przez pochodzącego z Krety malarza. Ostatnia tak kompleksowa wystawa dzieł El Greco w tej części Europy odbyła się w Wiedniu ponad 20 lat temu.
Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie gości niezwykle ważną kolekcję malarstwa hiszpańskiego, obejmującą najwyższą liczbę obrazów El Greco w Europie, z wyjątkiem Hiszpanii. Oprócz dzieł z zasobów własnych muzeum, na wystawie znajdują się obrazy wypożyczone z ponad czterdziestu prywatnych i publicznych kolekcji, w tym Museo Nacional del Prado oraz Museo Nacional Thyssen-Bornemisza w Madrycie, Museo del Greco w Toledo, Musée du Louvre w Paryżu, National Gallery of Art w Waszyngtonie i National Gallery w Londynie. Na wystawie znalazło się wiele wybitnych prac, w tym Święty Sebastian z zakrystii katedry w Palencii, Chrzest Chrystusa z Muzeum Prado, Laokoon z National Gallery of Art w Waszyngtonie, Święty Ludwik król Francji i paź z paryskiego Luwru, Wypędzenie przekupniów ze świątyni z National Gallery w Londynie oraz Święty Jakub Starszy jako pielgrzym z Bazyliki Św. Mikołaja w Bari, podlegającej pod jurysdykcję Archidiecezji Toledo, i Zmartwychwstanie wypożyczone przez Klasztor Santo Domingo el Antiguo z Toledo, opuszczające miasto po raz pierwszy.
Wystawa prowadzi odwiedzających przez miejsca i ośrodki sztuki, do których podróżował El Greco, ze szczególnym uwzględnieniem Wenecji i Rzymu, które wywarły decydujący wpływ na jego rozwój jako malarza, aż do Toledo, gdzie mistrz spędził ponad połowę życia i gdzie jego sztuka osiągnęła swoją szczytową formę. Wystawa, otwarta do połowy lutego, prezentuje prace w siedmiu ułożonych tematycznie i chronologicznie sekcjach. Opisy historyczne, wyjaśnienia, podpisy i narzędzia audiowizualne pomagają zwiedzającym zbudować kompleksowy obraz wyjątkowego dzieła hiszpańskiego mistrza o kreteńskich korzeniach. Ponad pięćdziesiąt arcydzieł sygnowanych przez El Greco – w tym kilka znamiennych przedstawień, które cieszyły się ogromną popularnością jeszcze za jego życia – prezentuje dzieło mistrza i niezwykły rozwój jego malarstwa, począwszy od małych, panelowych obrazów malowanych we Włoszech, wciąż pod silym wpływem bizantyjskiej tradycji pisania ikon, przez wielkoformatowe nastawy ołtarzowe wykonane w Hiszpanii, obrazy o tematyce religijnej dla prywatnych klientów, portrety świeckie, aż po wizjonerskie dzieła pochodzące z ostatniego okresu jego twórczości. Poza komplekową prezentacją obrazów El Greco, szeroko zakrojona wystawa nawiązuje również do środowisk, w których mistrz żył, studiował i pracował, pragnąc pokazać kontekst i wpywy innych tworzących wówczas w Wenecji i Rzymie mistrzów malarstwa.
Jako że tylko cztery szkice El Greco przetrwały, niezwykłym jest fakt, iż dwa z nich, Święty Jan Chrzciciel oraz Święty Jan Ewangelista są również prezentowane na wystawie.
Kurator wystawy, Dr Leticia Ruiz Gómez, jest dyrektorką Muzeum Zbiorów Królewskich Patrimonio Nacional, które pracuje obecnie nad katalogiem dzieł zebranych El Greco.
