Latarnia Morska Rozewie
a właściwie dwie latarnie morskie położone na przylądku Rozewie
Osoby odwiedzające Jastrzębią Górę, popularny i spokojny kurort, który słynie z długiej, osłoniętej klifami plaży, mają okazję zwiedzić zabytkową latarnię morską, najstarszą tego typu budowlą na polskim wybrzeżu. Zbudowana w 1822 roku 33-metrowa latarnia morska z betonu i stali, w latach kolejnych modernizowana i podwyższana, udostępniona do zwiedzania. Tuż obok znajduje się druga, działająca latarnia nazywana Rozewie II.
Przylądek Rozewie wymieniony jest w historycznych dokumentach już w 1359 roku. Mieszkańcy nazywali wówczas przylądek Rosenhoupt, natomiast w drugiej połowie XX wieku nosił już nazwę Rożewo, aby w końcu zostać Rozewiem. Ognie na przylądku palono w XVII wieku, o czym informuje szwedzka mapa, wydana w 1696 roku. Wiek XVIII był okresem uśpienia latarni i ostrzegawczych świateł.
Do 1920 roku nazwa Rozewie odnosiła się wyłącznie do przylądka i starej latarni morskiej. Wieś Rozewie (oprócz zabudowań latarni) powstała za czasów polskich po 1920 roku. Od 1959 r. została objęta rezerwatem krajobrazowym Przylądek Rozewski w celu ochrony krajobrazu wybrzeża klifowego oraz ze względów naukowych i dydaktycznych.
Latarnia Rozewie I
Budowla latarni powstała w 1822 r. i poddana była dwóm znacznym przebudowom. Pierwszej w 1910 i następnej w 1978 roku. W czasie tej drugiej dokonała się największa przemiana w wyglądzie latarnia została ona podwyższona o 8 m przez wstawienie metalowego walca. Przyczyną podwyższenia były pobliskie drzewa rosnące w Rezerwacie Przyrody Przylądek Rozewski, które zasłaniały blask latarni. Na wieży zainstalowano również inne źródło światła.
Światło latarni wysyłane jest z 8 reflektorów w dwóch kolumnach po 4 na każdej stronie panelu. Powierzchnia świetlna wynosi 40 cm szer. x 90 cm wysokości a zasięg światła to aż 26 mil morskich.
W latarni mieści się muzeum latarnictwa, które jest filią Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, a na jej ścianie wisi tablica upamiętniająca Leona Wzorka, latarnika, który we wrześniu 1939 r. pozostał na posterunku mimo wojny. 11 września 1939 r. został przez Niemców aresztowany i rozstrzelany w Piaśnicy.
Obok latarni w budynku z ceglanym kominem mieści się stara maszynowania z lokomobilą stałą, generatorami prądotwórczymi, sprężarkąi tablicami rozdzielczymi. Latarnie musiały być niezależne, dlatego miały własne generatory prądu. Maszyna parowa napędzająca prądnice również napędzała kompresory: sprężone powietrze w mgielne dni uruchamiało buczki w pobliskiej syrenowni. Latarnikowi i jego rodzinie niezależność zapewniał budynek wędzarni który był jednocześnie piekarnią.
Kształt i wygląd obecnej latarni został uwarunkowany przez obiekt, który wybudowano na początku XIX wieku. W 1821 roku wzniesiono okrągłą, lekko zwężającą się ku górze wieżę zbudowaną z kamieni polnych i cegieł. Wieżę otynkowano i pomalowano na biało. Na części murowanej postawiono stalową, okrągłą szesnastokątną laternę zakończoną kopulastym dachem. Część stalową pomalowano na czerwono-brązowy a laternę na ciemnozielony kolor. Wokół laterny była wąska galeryjka. Całkowita wysokość wynosiła 21,3 m.
Praktyczne informacje:
Wysokość latarni: 32,7 m,
Wysokość światła: 83,2 m n.p.m.,
Zasięg światła: 26 Mm.
Latarnia Rozewie godziny otwarcia:
maj, czerwiec, wrzesień - od 10.00 do 14.00 i od 15.00 do 18.00,
lipiec, sierpień - od 09.00 do 19.00.
Ze względu na strome schody latarnia nie jest dostępna dla dzieci poniżej czwartego roku życia.
Do latarni można dojechać autobusem podmiejskim PKS Gdynia jadącym z placu przed dworcem Gdynia Główna. Czas jazdy ok 1,5 h koszt 16 pln. Bilety na jeden przejazd w każdym przypadku sprzedaje kierowca w autobusie. http://www.pksgdynia.pl/rozklad_jazdy2/linia/650/
Można także zrobić sobie nieco dłuższą wycieczkę pociągiem Polregio jadącym z Gdyni na Hel. Wysiadamy na stacji Władysławowo Port, przy okazji przechodząc przez sam port a nastepnie z plaży we Władysławowie przechodzimy do Cetniewa. Promenada przy Centrum Przygotowań Olimpijskich z brązowymi gwiazdami upamiętniającymi sławnych sportowców a to właśnie w tej alei stoi pomnik "Korona Himalajów". Spacer można kontynuować plażą przechodząc przy Klifie Chłapowskim a nieco dalej ciekawostka przyrodnicza: Dolina Chłapowska ze strumykiem płynącym dnem wąwozu. Zanim dotrzemy do latarni, mijamy stanowisko militarne 34 Bateria Artylerii Stałej Rozewie. Długość całego spaceru ok 9 km.
Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego
http://www.tpnmm.pl/latarnie/rozewie
Latarnia Rozewie II
W celu odróżnienia latarni w Rozewiu od nowo pobudowanej latarni w Czołpinie, świecącej także białym światłem, wybudowano w Rozewiu drugą latarnię. Pobudowano ją w odległości 190 m w kierunku zachodnim od istniejącej wcześniej latarni. Nowa ośmiokątna, otynkowana wieża miała 28,8 m wysokości, zbudowana była z cegły i pomalowana na pomarańczowo. Szesnastokątna laterna z miedzianym dachem była ciemnozielona. Do wieży przylegały dwa parterowe skrzydła, w których zamieszkiwało pięciu latarników obsługujących dwie latarnie. Nowa latarnia została wyposażona także w aparat Fresnela I klasy. Charakterystyka świtała uruchomionego 1.1.1875 r. była taka sama jak na starej latarni. Obie latarnie paliły się światłem ciągłym na wysokości 70,3 m n.p.m. Te dwa światła stałe pozwalały zdecydowanie odróżnić przylądek Rozewie od fragmentu wybrzeża wokół Czołpina i wyeliminować możliwość popełnienia pomyłki przez nawigatora na statku.
Obie latarnie świeciły razem do 1910 roku. Wtedy dokonano przebudowy starej wieży czyniąc z niej nowoczesną latarnię, a nowsza wieża została na trwale wyłączona z eksploatacji. Na górnej części dobudowano metalowy korpus o mniejszej średnicy. W ten sposób podwyższono poziom światła o prawie 5 m.
Warszawska firma inż. Szpotańskiego dokonała modernizacji urządzeń elektrycznych w maszynowni i wyposażyła ją w nowoczesną tablicę elektryczną pod koniec lat 20-tych XX wieku. Elementy te zachowane są do dzisiaj. Latarnia w niezmienionym kształcie przetrwała do 1978 r. Pod koniec lat 70-tych zdecydowano się podwyższyć po raz kolejny światło latarni. Biuro Projektów Budownictwa Morskiego pod kierunkiem Arkadiusza Maciejewskiego opracowało projekt nowego elementu podwyższającego światło o 8 m. „Wmontowania” nowego segmentu o średnicy 3,5 m wykonanego w stoczni „Wisła”
Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego przeprowadziło remont rekonstrukcyjny byłej latarni morskiej Rozewie II, wraz z odtworzeniem laterny w latach 2014-2015. 17 czerwca 2017 r. latarni nadano imię Jana Kasprowicza. W starej wieży latarni, od roku 1963, istnieje „Wystawa latarnictwa morskiego”, którą opiekuje się Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego. Od 2006 roku Muzeum rozszerzyło swoją działalność o budynek maszynowni, który po remoncie wygląda jak nowy. W 2011 roku wyremontowano i oddano dla zwiedzających salę wystawienniczą „Stodoła”, w której przedstawia się dorobek marynistów reprezentujących różnorodne kierunki sztuki. Do obiektów udostępnionych należy piekarnio-wedzarnia. Całość stanowi zespół nazywany "Blizarium Rozewskie".
1696 Rysunek przedstawiający latarnię na szwedzkiej mapie
1821 Budowa wieży kamienno ceglastej (Podstawa części metalowej)
1822-11-15 Uruchomienie latarni
1866 Wymiana lamp Arganda na aparat Fresnela I klasy
1875-1910 W Rozewiu działają dwie latarnie stara i nowa z 1875
1877 Budowa syrenowni dla urządzeń ostrzegawczych
1910 Podwyższenie latarni murowanej o część metalową. Budowa maszynowni dla lokomobilii
1933 Wmurowanie tablicy dla Stefana Żeromskiego
1957-1997 Praca w łańcuchu radiolatarni Zatoka Gdańska. Sygnał rozpoznawczy „RO”.
1963 Powstanie „Muzeum Latarnictwa”
1978 Podwyższenie latarni o 8m. Montaż lampy obrotowej PRB-21
1994 Instalacja stacji referencyjnej systemu satalitarnego określania pozycji, tzw DGPS
2001-2002 Kompleksowy remont latarni (części murowanej i metalowej)
2005 Malowanie metalowej części wieży latarni
2005-2006 Remont maszynowni
2006-06-01 Udostępnienie laterny latarni do zwiedzania
Wzdłuż polskiego wybrzeża znajduje się siedemnaście latarń morskich i umiejscowione są kolejno: w Świnoujściu, Kikut k/Wisełki, Niechorzu, Kołobrzegu, Gąskach, Darłowie, Jarosławcu, Ustce, Czołpinie, Stilo, Rozewiu, Jastarni, na Helu, w Sopocie, Gdańsku Porcie Północnym, Nowym Porcie oraz w Krynicy Morskiej.
