Lizbona na weekend
Lizbona (port. Lisboa, wym. [liʒˈβoɐ]) – stolica i największe miasto Portugalii.
Lizbona szczyci się niezwykłym położeniem. Miasto położone jest na wzgórzach, rozciągających się nad rozłożystym ujściem rzeki Tag (Tejo). Dzielnice miasta łączy labirynt brukowanych i stromych uliczek, po których kursują tramwaje i kolejka linowa. Turyści określają Lizbonę mianem wielkomiejskiego jarmarku. W granicach administracyjnych Lizbony mieszka około 600 000 mieszkańców, a cała aglomeracja ma około 2 600 000 mieszkańców. Miasto podzielone jest na 53 gminy (freguesias).
Współrzędne geograficzne Lizbony to: 38°42'N, 9°5'W, co czyni ją najbardziej wysuniętą na zachód stolicą w kontynentalnej Europie. Miasto jest zlokalizowane w zachodniej części kraju, nad oceanem Atlantyckim, w miejscu, gdzie Tag wpada do oceanu.
Historia
Obszar dzisiejszej Lizbony zamieszkany był co najmniej od czasów rzymskich. Ówczesna osada występuje w źródłach jako Olisipo. W starożytności był to rejon osadnictwa Luzytanów i być może punkt handlowy Fenicjan (czego dotąd nie potwierdziły badania archeologiczne). W VIII wieku miasto zostało zajęte przez Maurów z Afryki północnej i nazwane Lishubną. W 1147 roku została zdobyta przez krzyżowca i pierwszego władcę Portugalii, Alfonsa I Zdobywcę (Dom Afonso Henriques). Pierwszym biskupem Lizbony został angielski krzyżowiec Gilbert z Hastings. W 1255 roku król Alfons III przeniósł stolicę Portugalii z Coimbry do Lizbony. W 1290 powstał w Lizbonie uniwersytet. W okresie wielkich odkryć geograficznych (XV-XVII wiek) z Lizbony, a ściślej z jej portu Belém, wyruszyło wiele wypraw morskich, które przyczyniły się do rozwoju królestwa i jego stolicy. 26 stycznia 1531 roku miasto zostało dotknięte przez trzęsienie ziemi, w którym zginęły tysiące jego mieszkańców. W dzieńWszystkich Świętych 1 listopada 1755 miało miejsce kolejne potężne trzęsienie ziemi (9 stopni w skali Richtera, które pochłonęło ok. 60 000 ofiar i praktycznie zrujnowało Lizbonę. Przetrwały jedynie zabudowania dzielnic Alfamy i Belém. Z inicjatywy ministra króla José I, markiza Pombalamiasto zostało odbudowane. 5 października 1910 wybuchła w Lizbonie rewolucja republikańska. 25 kwietnia 1974 rozpoczęła się rewolucja goździków.
Miasto zajmuje powierzchnię 84,8 km². Granice miasta, w przeciwieństwie do większości głównych miast, nie są precyzyjne zdefiniowane. W związku z tym administracyjnie zdefiniowane miasta, które istnieją w pobliżu stolicy – Amadora, Queluz, Cacém, Odivelas, Loures, Sacavém,Almada, Barreiro, Seixal i Oeiras – są w rzeczywistości częścią metropolitalnego obwodu Lizbony.
Atrakcje
Baixa, najstarsza handlowa część Lizbony po trzęsieniu ziemi została całkowicie odbudowana. Różni się od reszty miasta. Przypomina szachownicę - jest płaska, a jej ulice są szerokie i pocięte przez przecznice pod kątem prostym. Przy ulicach rozmieszczono klasycystyczne budynki, o najnowocześniejszej ówcześnie, antysejsmicznej konstrukcji. Baxia to właściwie centrum Lizbony. Na głównych placach Praça do Comércio i Praça Rossio skupia się życie towarzyskie Lizbończyków.
Praça Rossio:
Praça do Comércio, czyli Plac Handlowy to dawne serce miasta połączone z rzeką Tag, którą dopływały towary i wieści ze świata. Inna nazwa tego miejsca to Terreiro do Paço, czyli Terytorium Pałacu. W miejscu placu stał kiedyś pałac królewski, zniszczony w czasie trzęsienia ziemi w 1755 roku. Plac robi wrażenie przede wszystkim ze względu na ogromną przestrzeń, jaką zajmuje. Od Praça do Comércio aż do Praça Rossio ciągnie się Rua Augusta - deptak pełen sklepów.
Zamek św. Jerzego (port. Castelo de São Jorge) położony jest w jednej z najstarszych części miasta i góruje nad nim. Został zbudowany przez Maurów w XII wieku na fundamentach poprzedniej budowli i służył jako twierdza. Chrześcijańscy królowie Portugalii rozbudowali go do dzisiejszych rozmiarów. W 1147 został zdobyty w trakcie oblężenia Lizbony. Według jednej z legend, rycerz imieniem Martin Moniz, zauważając, że jedne z wrót są otwarte, własnym ciałem uniemożliwił ich zamknięcie. Rycerz zginął, ale to umożliwiło zdobycie zamku. Po przeniesieniu stolicy Portugalii, z Coimbry do Lizbony, zamek stał się siedzibą dworu. Za panowania króla Dionizego I w 1300 r., zamek został gruntownie wyremontowany. Pod koniec XIV w., Zamek na polecenie króla Jan I został poświęcony św. Jerzemu.
Kiedy na początku XVI w. król Manuel I kazał wybudować pałac nad Tagiem, Zamek św. Jerzego stracił na znaczeniu. W 1531 został uszkodzony w czasie trzęsienia ziemi. W 1569 Sebastian I nakazał jego rekonstrukcję, celem ustanowienia z niego rezydencji. W czasie hiszpańskiego panowania zamek służył jako koszary i więzienie.
W czasie trzęsienia ziemi w 1755 r., zamek został poważnie zniszczony. Przyczynił się to do jego degradacji i upadku.
Dopiero w latach trzydziestych XX w., podjęto prace konserwatorskie. Zamek stał się w ten sposób atrakcją turystyczną, szczególnie, że ze wzgórza zamkowego roztaczają się piękne widoki na stolicę Portugalii.
Katedra Najświętszej Maryi Panny- katedra rzymskokatolicka, zbudowana w 1150roku w stylu romańskim upamiętnia wyzwolenie miasta spod władzy Maurów. Budowla zajmuje miejsce, na którym w dawnej Lishbunie wznosił się główny mauretański meczet. Katedra posiada portal, ogromne rozetowe okna i dwie wieżyczki. Wnętrze świątyni w XVIII wieku z rozkazu króla Jana V wykończono w stylu rokokowym.
Klasztor Karmelitów - był niegdyś największą świątynią w mieście. Pomimo dużych zniszczeń, odniesionych wskutek trzęsienia ziemi, klasztor do dziś jest jedna z ważniejszych atrakcji w mieście. W XIX wieku w obrębie klasztoru powstała fabryka chemiczna, a aktualnie mieści się tam Muzeum Archeologiczne, w którym znajdują się najatrakcyjniejsze zbiory w mieście. Do najciekawszych eksponatów należą: sarkofagi umieszczone w głębi kościoła, a wśród nich grobowiec Ferdynanda I, Henryka Żeglarza i Goncalo de Sousa. Warto też przyjrzeć się uważnie statuetce ukazującej Najświętszą Marię Pannę w otoczeniu cherubinów. Posąg wykonany jest z jaspisu, do Lizbony przybył prosto z Brazylii. Oprócz kilku mumii, w muzeum zobaczyć możemy też krzemienie, groty, prehistoryczne wyroby z ceramiki, monety sprzed XIII wieku, a także rzymskie inskrypcje.
Torre de Belém – militarna budowla stojąca w Lizbonie, na jej zachodnim przedmieściu Belém, nieopodal Klasztoru Hieronimitów, u ujścia Tagu do oceanu. Jedna z największych atrakcji turystycznych stolicy Portugalii.
Torre de Belém wybudowano z polecenia portugalskiego króla Manuela I Szczęśliwego w latach 1515 - 1520. Wieżę zaprojektował Fernando de Arruda i uchodzi ona za jedyną zachowaną do dziś budowlę wzniesioną całkowicie w tzw. stylu manuelińskim. Postawiona w epoce wielkich odkryć geograficznych, wieża odgrywała rolę strażnicy lizbońskiego portu, stała się także punktem orientacyjnym dla wracających do ojczyzny żeglarzy i symbolem morskiej potęgi Portugalii. W okresach późniejszych pełniła funkcję więzienia. W wyniku wielkiego trzęsienia ziemi z 1755 budowla przeniesiona została ze środka rzeki w obecne miejsce. W 1833 przez dwa miesiące był tu więziony generał Józef Bem, twórca Legionu Polskiego w Portugalii.
W 1983 Torre de Belém wpisano na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Pomnik Odkrywców (pt. Padrão dos Descobrimentos) – monumentalny pomnik, znajdujący się w lizbońskiej dzielnicy Belém.
Prowizoryczna konstrukcja została zbudowana w 1940 na portugalską wystawę światową. Obecna konstrukcja została odsłonięta w 1960, dokładnie w pięćsetną rocznicę śmierci księcia Henryka Żeglarza. Sama konstrukcja jest zbudowana z betonu, ma kształt karaweli i liczy sobie 52 metry wysokości. Pomnik przedstawia ważne postacie z okresu wielkich odkryć geograficznych, zarówno żeglarzy jak i naukowców i misjonarzy. Są to m.in. Henryk Żeglarz, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, Diogo Cão, Nuno Gonçalves, Luís de Camões, Bartolomeu Dias, Afonso de Albuquerque. Na samym szczycie pomnika jest mały taras widokowy, z którego widać dzielnicę Belém. Przed pomnikiem położona jest marmurowa mozaika o średnicy 50 m, przedstawiająca mapę i trasy podróży portugalskich odkrywców. Mozaika ta została podarowana w 1960 r. przez RPA.
Zachodnia część miasta jest głównie zajęta przez Park Monsanto, który jest największym parkiem miejskim w Europie. Jego powierzchnia to 10 km².
Lizbona położona jest na siedmiu wzgórzach, dzięki czemu miasto posiada wiele punktów widokowych, z których rozpościera się wspaniały widok na stolicę.
Santa Justa Elevator- punkt widokowy zlokalizowany na tarasie windy Santa Justa z bardzo charakterystycznym widokiem na ulice centrum Lizbony. Miejsce warto odwiedzenia zarówno w ciągu dnia, jak i wieczorem. Dostać się do niego możemy na dwa sposoby - wjeżdżając windą (płatne) lub od strony placu Largo do Carmo (bezpłatnie).
To właśnie z tego miejsca najlepiej podziwiać wzory wybrukowanych ulic, choć na każdym kroku można je oglądać:
Pomnik - Marques de Pombal
Teatr
Ze wzgórza parku Edwarda VII roztacza się przed naszymi oczami widok na całą Avenida da Liberdade i dalej, aż po rzekę. Tuż poniżej, w lecie, skorzystać możemy z targów książki, a jeśli mamy szczęście, to i różnych wydarzeń kulturalnych, takich jak koncerty lub performance. Przez cały rok zapraszają też symetrycznie stworzone ogrody, które rozciągają się tuż pod punktem widokowym.
Choć Lizbona leży na siedmiu wzgórzach, najlepiej zwiedzać ją piechotą. Wszystkie historyczne dzielnice, poza Belem, leżą obok siebie w centrum, zajmując ok. 6 km kw. Obowiązkowym punktem programu powinna być podróż żółtym tramwajem. Przejażdżka przez najciekawsze punkty Lizbony trwa około półtorej godziny. . Nazywana jest Białym Miastem, dzięki jasnym efektom świetlnym, którymi emanuje.
Warto również zobaczyć: Muzeum Calouste'a Gulbenkiana, Muzeum Miasta, Muzeum Powozów, Muzeum Sztuki Ceramicznej, Dom Fado i Muzeum Gitary Portugalskiej oraz Oceanarium.
Oceanarium w Lizbonie to największe oceanarium w Europie. W siedmiu milionach litrów słonej wody znajduje się ponad 25 tysięcy morskich stworzeń z całego świata.
Ciekawostki
Niezależnie od pokolenia wszyscy w Lizbonie kochają fado - przejmującą, portugalską muzykę. Fado wzrusza i sprzyja integracji. Mówi o miłości, zdradzie, namiętności, bólu. Małe, rozsiane po całym mieście knajpki pełne są Portugalczyków zasłuchanych w tragiczne romanse wyśpiewywane przez dość leciwe szansonistki. Kręte uliczki starówki kryją rodzinne knajpki, w których podają najlepsze wino i grają najlepsze fado.
Warto odwiedzić knajpki schowane w krętych uliczkach starówki podają tam najlepsze wino i grają najlepsze fado.
Sztuka azulejos
Malowane ceramiczne płytki zwane azulejos to najtrwalsze dziedzictwo mauretanskie w Portugalii. Każdego, kto po raz pierwszy przyjedzie do Lizbony czy w ogóle do Portugalii, zdumiewa wszechobecność i różnorodność jednej tutejszej formy artystycznej - azulejos, czyli malowanych ceramicznych płytek pokrytych szkliwem. Zdobią one ściany kościołów, pałaców i rezydencji, ale także ogrody i fontanny, a wyglądają przepięknie.
Kuchnia
Kuchnia portugalska składa się z prostych lecz wyśmienitych potraw. Na jej obecny kształt największy wpływ wywarły: bliskość oceanu, rzymianie, kilkaset lat muzułmańskiej okupacji oraz odkrycia geograficzne i ich następstwa. Portugalia jest z jednej strony rajem dla wielbicieli ryb i wszelkiego rodzaju owoców morza, a z drugiej eldorado dla smakoszy dobrze i bogato przyprawionych potraw. Do najpopularniejszych współcześnie używanych przyprawa należą cynamon, curry, szafran, kolendra, a także afrykańskie papryczki piri piri i przyrządzany z nich z octem i oliwą sos. Szczególne miejsce w kuchni portugalskiej zajmują sardynki i dorsze. Bacalhau, czyli suszony i solony dorsz, uważany jest za potrawę narodową. Natomiast portugalskie sardynki uważane są za najtłustsze i najsłodsze na świecie, przyrządzane są również na wiele sposobów - najsmaczniejsze to te wędzone lub grillowane.
Na koniec śmiało można stwierdzić, że Lizbona to miasto będące mieszanką kolorów, historii, fascynujących kultur i uroczych zakątków...
