Sztolnia Królowa Luiza
Ważna atrakcja turystyczna na mapie Śląska.
Trasa Wodna w Sztolni Królowa Luiza to jedna z najbardziej zróżnicowanych wyjątkowych ofert w całym kompleksie.
Trasa Wodna to przede wszystkim dwa żywioły - ognia i wody - to podziemne pożary i zalewane wyrobiska, z którymi zmagali się ówcześni górnicy. Prawdziwą sztuką okazało się jednak ich ujarzmienie i wykorzystanie dla celów turystycznych. Najdłuższy w Polsce, podziemny spływ łodziami w wyrobiskach Sztolni. Trasa toru wodnego wynosi ponad 1100 metrów i kończy się w samym centrum Zabrza. Podziemne porty, panujący w całych podziemiach światłocień i autentyczne, historyczne wyrobiska z pewnością dostarczą niezapomnianych wrażeń.
Kompleks Sztolnia Królowa Luiza – część naziemna wokół szybu Wilhelmina (ul. Mochnackiego)
Jest to część kompleksu dedykowana przede wszystkim działalności edukacyjnej, a także rekreacji i zabawie dla całych rodzin. Do największych atrakcji tego miejsca należą Park 12C wraz z Bajtel Grubą oraz Park Techniki Wojskowej. Park 12C stanowi przestrzeń, w której dzieci i młodzież mogą w atrakcyjny sposób poznać zagadnienia związane z żywiołami ziemskimi, technikami wydobywania węgla i energią w przyrodzie. Głównym zamysłem parku jest interakcja, aktywna nauka i zabawa, a także wypoczynek w strefie grillowej. Bajtel Gruba to wyjątkowa mini-kopalnia, dedykowana dzieciom, które poprzez zabawę i naukę pracy zespołowej poznają górnictwo podziemne. Park Techniki Wojskowej – jedna z największych w południowej Polsce tego typu placówka, to nie tylko możliwość obserwacji historycznych i współczesnych maszyn wojskowych, ale też organizacji zajęć edukacyjnych a nawet szansa na przejażdżkę czołgiem czy wojskową amfibią.
Kompleks Sztolnia Królowa Luiza – część naziemna wokół szybu Carnall (ul. Wolności)
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów tej części kompleksu jest budynek dawnej łaźni łańcuszkowej. Niegdyś stanowiący symbol górniczej działalności kopalni, dziś pełni funkcje gastronomiczne, ekspozycyjne, wystawiennicze i turystyczne. W otoczeniu szybu Carnall zachował się czytelny układ zabudowań kopalnianych z przeł. XIX i XX w. Są to między innymi hala kompresorów, w której prezentowana jest wystawa „Niezwykła historia. Kopalnia Królowa Luiza - Zabrze w latach 1791-1998”, rozdzielnia 6kV z wystawą „Kopalnia Edisona” poświęcona elektryfikacji w górnictwie oraz budynek zmiękczalni wody do kotłów. Niewątpliwie najcenniejszym obiektem tej części kompleksu jest wyciągowa maszyna parowa z 1915 roku z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym i tarczą cierną typu Koeppe, najlepiej zachowany i jedyny czynny do dziś wyciąg tego typu w Europie. Ogromną atrakcją jest też możliwość podziwiania panoramy Zabrza z (31-metrowej) wieży szybowej szybu „Carnall”. Wkrótce wspomniana strefa zyska dodatkowe atrakcje – w zabytkowych budynkach powstanie m.in. interaktywna wystawa poświęcona ratownictwu górniczemu, ekspozycja lamp górniczych i warsztat kopalniany z pokazową kuźnią...
podziemnej wokół nieistniejącego już szybu "WILHELMINA"
Sztolnia Królowa Luiza
Strefa szybu Carnall – ul. Wolności 408, Zabrze
Kompleks Sztolnia Królowa Luiza – podziemne trasy turystyczne
Podziemne trasy turystycznego to największa perełka kompleksu i to, co wyróżnia go na tle całej Europy. Ze względu na bogactwo i zróżnicowanie górniczych wyrobisk o łącznej długości ponad 5 km, istnieje kilka wariantów tematycznych i lokalizacyjnych tras. W zależności od wybranego wariantu, na odwiedzających czeka pokaz wielkogabarytowych maszyn górniczych, przejażdżka kolejką górniczą Karlik, wędrówka przez pokład węgla o grubości ponad 6 m., ekspozycje poświęcone zagadnieniom związanym z podziemnym górnictwem węglowym czy zagrożeniami w kopalniach. To też jedyny w swoim rodzaju podziemny spływ łodziami w ramach trasy wodnej.
Trasa wodna
Jedną z głównych atrakcji kompleksu Sztolni Królowa Luiza jest nowo otwarta Trasa wodna. Fragment podziemnych wyrobisk przebywa się tu pieszo, a 1100 metrów to unikatowy, podziemny spływ łodziami. To niesamowita przygoda, odbywająca się 40 metrów pod Zabrzem, w XIX-wiecznych, oryginalnych wyrobiskach dawnej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej i jednocześnie najdłuższa tego typu podziemna trasa w górnictwie węglowym! W trakcie przepływu łodziami pod samym centrum 180-tysięcznego miasta, spotkać będzie można legendarne dla Górnego Śląska postaci, takie jak Skarbnik czy Utopek. Miłośnicy surowego piękna przyrody w trakcie zwiedzania również znajdą coś dla siebie … nacieki wapienne,
zazwyczaj podziwiane w jaskiniach, czy żywe rośliny, które z pomocą odrobiny sztucznego światła i 90% dawki wilgoci w powietrzu rosną prawie 40 metrów pod ziemią. Tego się nie zapomina! Podczas podziemnego zwiedzania przekazujemy również szereg interesujących informacji na temat zagrożeń, które utrudniały pracę górnikom w XIX wieku. To przede wszystkim dwa żywioły - ognia i wody - to podziemne pożary i zalewane wyrobiska, z którymi zmagali się ówcześni górnicy. Prawdziwą sztuką okazało się jednak ich ujarzmienie i wykorzystanie. Zwiedzanie trasy to ok. 2h.
Trasa turystyczna to wyjątkowa, podziemna podróż w czasie. Zwiedzanie obejmuje wyrobiska zarówno Sztolni, jak i Kopalni, w przekrojowy sposób obrazując, jak rozwijała się technika górnicza od końca XVIII wieku do czasów współczesnych. Podczas zwiedzania zobaczyć można między innymi zabytkowe, ceglane portale chroniące i wzmacniające stropy, rekonstrukcję podziemnego portu, gdzie ładowano wydobyty węgiel do łodzi, wspomniany wcześniej chodnik wydrążony w całości w pokładzie węgla, który w skali europejskiego górnictwa można uznać za absolutny unikat. Turyści w trakcie zwiedzania poznają nie tylko różne metody wydobycia węgla, stosowane w poszczególnych okresach, ale jednocześnie dowiadują się o życiu zwykłych pracowników przemysłowych, przybywających na Górny Śląsk w poszukiwaniu lepszego życia oraz o przemianach w krajobrazie miejskim Zabrza, związanych chociażby z elektryfikacją, budową pierwszej linii kolejowej czy powstawaniem osiedli robotniczych. Trasa ta umożliwia również zwiedzanie prawdziwego parku pracujących maszyn górniczych, prezentujących XX-wieczne i współczesne metody wydobycia węgla, w tym dwa kombajny, strug węglowy, wrębiarkę, ładowarkę, przenośniki do transportu węgla. Zwiedzanie trasy trwa około 3h.
Trasa rodzinna
Z myślą o rodzinnym zwiedzaniu kompleksu Sztolni przygotowano Trasę rodzinną. 1,5 godziny pełne atrakcji, multimediów, działających maszyn górniczych powoduje, iż ta opcja zwiedzania odpowiednia jest nawet dla najmłodszych gości. Trasa wiedzie labiryntem chodników dawnej Kopalni Królowa Luiza, w tym częścią, służącą w II połowie XX wieku celom szkolenia przyszłych adeptów górnictwa. Turysta nie tylko może poczuć tu prawdziwą atmosferę kopalni, ale usłyszeć i zobaczyć najprawdziwsze górnicze maszyny służące transportowi i urabianiu węgla, z 22 tonowym, gigantycznym kombajnem węglowym na czele. Na dzieci czekają dodatkowo multimedialne infokioski, umożliwiające zapoznanie się z tradycjami górniczymi, poznanie podstawowych słówek po śląsku czy też regionalnych pieśni. Najmłodsi na swojej drodze spotkają Skarbnika -opiekuna i strażnika górników. Na sam koniec na wszystkich gości czeka podziemna przejażdżka autentyczną kolejką górniczą, zwaną Karlikiem! Zwiedzanie trasy trwa około 1,5h.
Sztolnia Królowa Luiza
Sztolnia Królowa Luiza (będąca częścią Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) to jeden z największych kompleksów, związanych z dziedzictwem górnictwa węgla kamiennego w Polsce i w całej Europie. To unikatowy zespół zabytków obrazujących rozwój technik górniczych, przemysłu wydobywczego, powiązania z innymi gałęziami przemysłu i jego wpływu na kształtowanie się regionu, stanowiący reprezentatywny przykład zmian, jakie w tym czasie zachodziły w całej Europie. A jednocześnie przestrzeń aktywnego wypoczynku, doskonałej zabawy i edukacji dla każdego. Sztolnia została uhonorowana szeregiem nagród i wyróżnień, m.in. certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej dla najlepszego produktu turystycznego roku. W skład kompleksu Sztolni Królowa Luiza wchodzą zabudowania powierzchniowe: budynki poprzemysłowe i wieże szybowe, składające się na czytelny obraz funkcjonalny kopalni z przełomu XIX i XX wieku, nowoczesna infrastruktura okołoturystyczna oraz dwa unikatowe parki plenerowe. Najcenniejszymi elementami kompleksu, oraz tym, co go wyróżnia w skali całej Europy, są jednak podziemne wyrobiska - dawnej Kopalni Królowa Luiza i towarzyszącej jej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Kopalnia Królowa Luiza, założona w końcu XVIII wieku (1791 rok), to jedna z najstarszych i przez lata najnowocześniejszych kopalń węgla kamiennego na Śląsku. Sztolnia natomiast, to unikatowe dzieło inżynieryjne z przełomu XVIII i XIX wieku, będące jednocześnie najdłuższą zachowaną sztolnią w europejskim górnictwie węglowym. Służyła przede wszystkim odwadnianiu wyrobisk i transportowi węgla ze śląskich podziemi. Jej drążenie rozpoczęto w 1799 roku – w tym obchodzi więc swój jubileusz 220-lecia istnienia. Obiekty kompleksu Sztolni jak w soczewce skupiają historię rozwoju przemysłu wydobywczego Górnego Śląska a także całej Europy i związane z nimi procesy kulturowe, społeczne czy miastotwórcze.
Rewitalizacja Sztolni
Udostępnienie całości kompleksu Sztolni Królowa Luiza to efekt prowadzonych z rozmachem robót górniczych i budowlanych, oraz konserwatorskich, rozpoczętych w 2009 roku. Obok konserwacji, remontu i adaptacji zabudowań powierzchniowych kompleksu, pieczołowitej konserwacji zachowanych tu eksponatów, proces rewitalizacji zakładał wykonanie pionierskiego przedsięwzięcia, jakim było udostępnienie historycznych, ponad 200-letnich wyrobisk Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Rewitalizacja objęła tez podziemne chodniki kopalni Królowa Luiza, wraz z remontem istniejącego tam wyposażenia i maszyn górniczych. Przywrócenie blasku i adaptacja kompleksu Sztolni dla ruchu turystycznego okazała się ogromnym wyzwaniem. Jeszcze nikt, nigdy, nie prowadził prac górniczych, budowlanych i aranżacyjnych oraz konserwatorskich, nie tylko na tak dużą skalę, ale też w tak starym i specyficznym obiekcie. Głównym celem tak ambitnego projektu było zachowanie górniczego dziedzictwa regionu poprzez adaptację i rewitalizację kompleksu na potrzeby kulturalne, edukacyjne i turystyczne. Projekt został sfinansowany m.in. ze środków Unii Europejskiej, Miasta Zabrze, Województwa Śląskiego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz ze środków własnych Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Jego łączna wartość wyniosła niemal 40 mln Euro. Tak pieczołowita rewitalizacja zyskała uznanie nie tylko w kraju, ale również poza jego granicami – Sztolnia jest laureatem Nagrody Dziedzictwa Europejskiego/Nagrody Europa Nostra (European Heritage Award / Europa Nostra Award), najbardziej prestiżowego wyróżnienia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie.
opracowanie & foto: Albin Marciniak
https://www.facebook.com/marciniak.albin
_large.jpg)