Korona Ziemi
Lista szczytów
Azja: Mount Everest (8850 m n.p.m.)
Ameryka Południowa: Aconcagua (6960 m n.p.m.)
Ameryka Północna: Denali (McKinley) (6195 m n.p.m.)
Afryka: Kilimandżaro (5895 m n.p.m.)
Europa:
(według Międzynarodowej Unii Geograficznej) Mont Blanc (4810 m n.p.m.)
(według Messnera, Bassa i środowiska wspinaczkowego) Elbrus (5642 m n.p.m.)
Australia:
(według Bassa) Góra Kościuszki (2230 m n.p.m.)
(według Messnera) Oceania: Puncak Jaya (4884 m n.p.m.)
Antarktyda: Masyw Vinsona (4897 m n.p.m.)
24 grudnia 2011 roku 15-latek Jordan Romero stanął na Mount Vinson, najwyższym szczycie Antarktydy. Był to ostatni wierzchołek Amerykanina w drodze do Korony Ziemi. Dokonując tego wyczynu, Jordan Romero stał się najmłodszym alpinistą, który zdobył najwyższe szczyty wszystkich kontynentów.
Pierwszą kobietą, która skompletowała całą listę szczytów, była Japonka (1992).
Henrik Kristiansen (Dania) potrzebował zaledwie 136 dni na zdobycie wszystkich szczytów.
Azja: Mount Everest (8850 m n.p.m.)
Pierwsze wejście 29 maja 1953 E. Hillary, T. Norgay
Pierwsze wejście zimowe 17 lutego 1980 Leszek Cichy, Krzysztof Wielicki
16 października 1978 – Wanda Rutkiewicz zdobyła szczyt jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie. Ryszard Pawłowski zdobył szczyt 5 razy.
Mount Everest, Czomolungma, Qomolangma (tyb.: Jo mo glang ma, Qomolangma, pinyin: Zhūmùlǎngmǎ Fēng, nepal.: Sagarmatha – najwyższy szczyt Ziemi (8848 m n.p.m., podaje się też wysokość 8844 (pomiary chińskie) lub 8850 (pomiary amerykańskie), ośmiotysięcznik położony w Himalajach Wysokich (Centralnych), na granicy Nepalu i Chińskiej Republiki Ludowej (Tybetu).
Tworzy potężny masyw podcięty z trzech stron lodowcami (najdłuższe Khumbu i Rongbuk – ok. 17 km). Wysokość szczytu względem podnóży góry wynosi około 3700 metrów.
Mount Everest do roku 1865 nosił nazwę Szczyt XV, nadaną przez Indyjską Służbę Topograficzną. W roku 1865 na cześć walijskiego geodety i kartografa sir George’a Everesta, który zainicjował prace nad mapą Indii, nadano szczytowi nazwę Mount Everest
Ameryka Południowa: Aconcagua (6960 m n.p.m.)
Argentyna Andy, Kordyliery
Pierwsze wejście 14 stycznia 1897 Matthias Zurbriggen
Aconcagua, Cerro Aconcagua (w języku keczua: Acconcahuac – Kamienny Strażnik) – najwyższy szczyt Andów, Ameryki Południowej oraz całej Ameryki (także półkul zachodniej i południowej) o wysokości 6961 m n.p.m. Leży w Andach Południowych, w Kordylierze Głównej, na obszarze Argentyny, nieco ponad 110 km na północny zachód od miasta Mendoza. Aconcagua tworzy rozległy masyw (o długości 60 km), zbudowany głównie z granitów, pochodzenia wulkanicznego. Jest pokryty wiecznymi śniegami i lodowcami, z których 7 spływa na wysokość 3900 m n.p.m.
W 1934 pierwsza polska wyprawa andyjska (Stefan Daszyński, Konstanty Narkiewicz-Jodko, Stefan Osiecki, Wiktor Ostrowski) wytyczyła nową drogę od strony wschodniej przez lodowiec, nazwany później Lodowcem Polaków. Polska alpinistka Wanda Rutkiewicz pokonała ścianę południowego szczytu Aconcagui w roku 1985.
Aconcagua Mario foto Roberto Duran Ortiz
Ameryka Północna: Denali (McKinley) (6195 m n.p.m.)
Pierwsze wejście 7 czerwca 1913 Hudson Stuck, Harry Karstens, Walter Harper, Robert Tatum
Denali (w latach 1896–2015 Mount McKinley– najwyższy szczyt Ameryki Północnej (co zapewnia mu miejsce w Koronie Ziemi), położony w górach Alaska, na terenie Parku Narodowego Denali w Stanach Zjednoczonych.
Góra ta zbudowana jest ze skał krystalicznych (głównie granitów i łupków krystalicznych). Jej masyw pokryty jest wiecznym śniegiem i lodowcami, a największy z nich – o długości ok. 50 km – to lodowiec Muldrow. Względem otaczających go dolin występuje u jego stoków jedna z największych deniwelacji na świecie – ponad 5500 metrów (dla porównania Mount Everest ma około 3700 metrów wysokości względnej). Ciśnienie na szczycie odpowiada ciśnieniu na wysokości 6900 m n.p.m. na terenach bliżej równika. Na szczycie notuje się bardzo niskie temperatury (do -60 °C) oraz wiatry dochodzące do 160 km/h.
W 1952 wyznaczono wysokość góry na 6193 m n.p.m. Wynik ten został zrewidowany w 2015, dzięki użyciu technologii GPS. Najwyższy szczyt mierzy 6190 m n.p.m.
Pierwszym Polakiem, który tego dokonał – 31 lipca 1970 – był Marek Głogoczowski.
Denali foto Nic McPhee
Afryka: Kilimandżaro (5895 m n.p.m.)
Tanzania
Pierwsze wejście 1889 Hans Meyer, Ludwig Purtscheller
Kilimandżaro – góra w Tanzanii leżąca przy granicy z Kenią. Jest najwyższą górą Afryki i jednym z najwyższych samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach:
Szczyt Uhuru na wulkanie Kibo (Kilimandżaro) – 5895 m n.p.m., Mawenzi – 5150 m n.p.m., Shira – 3940 m n.p.m.
Pierwszym Polakiem, który zdobył Kilimandżaro był Antoni Jakubski, zoolog. Było to w 1910 roku.
Mont Blanc (4810 m n.p.m.)
Francja Włochy Górna Sabaudia Alpy Graickie
Pierwsze wejście 8 sierpnia 1786 Jacques Balmat, Michel Paccard
Pierwszego polskiego wejścia na Mont Blanc (a dwunastego w ogóle) dokonał Antoni Malczewski z jedenastoma przewodnikami 4 sierpnia 1818.
Mont Blanc (wł. Monte Bianco, Biała Góra, 4808,73 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Alp i przy założeniu granic wyznaczonych przez Międzynarodową Unię Geograficzną najwyższy szczyt Europy, potocznie nazywany Dachem Europy (niektórzy, w tym alpiniści zdobywający Koronę Ziemi, przyjmując inne granice Europy niż Międzynarodowa Unia Geograficzna, uważają Elbrus za szczyt europejski i tym samym najwyższy w Europie). 17 km na północny wschód od szczytu znajduje się trójstyk granic Francji, Włoch i Szwajcarii. Południowe stoki góry wznoszą się aż 3500 metrów ponad włoską doliną Val Veny. Jest to jedna z największych deniwelacji górskich w Europie.
Elbrus (5642 m n.p.m.)
Masyw Elbrusa wyróżnia się charakterystyczną sylwetką o dwóch kopulastych wierzchołkach, odległych od siebie o ok. 3 km:
Szczyt zachodni – 5642 m n.p.m.; szczyt wschodni – 5621 m n.p.m.
Pierwsze wejście szczyt wschodni – Killar Chaszirow (22 lipca 1829); szczyt zachodni – F. Crauford Grove, Frederick Gardiner, Horace Walker, Peter Knubel i Achija Sottajew (20 lipca 1874).
Elbrus (ros. Эльбрус Elbrus, karaczajsko-bałkarskie Минги тау Mingi tau) – najwyższy szczyt Kaukazu. Położony jest w zachodniej części głównego łańcucha Kaukazu, na terenie Kabardo-Bałkarii w Rosji niedaleko granicy z Gruzją. Jest najwyższym szczytem Rosji. Przez alpinistów przyjmujących inne granice Europy (grań główną Kaukazu) niż Międzynarodowa Unia Geograficzna i zdobywających Koronę Ziemi to Elbrus, a nie Mont Blanc, uważany jest za najwyższy szczyt Europy. W październiku 2013 na drodze normalnej na wysokości 3912 m n.p.m. otwarto ekologiczny hotel LEAPrus3912.
W 1956 Jerzy „Druciarz” Rudnicki jako pierwszy Polak wszedł na Elbrus.
Elbrus Race - bieg na Elbrus
Na bieg 24 września 2010 w ramach programu Artura Hajzera „Polski Himalaizm Zimowy 2010-2015” PZA wysłał 13-osobowy zespół. Na trasie ekstremalnej wygrał Polak Andrzej Bargiel, który ustanowił nowy rekord trasy – 3 godziny 23 minuty 37 sekund. W kategorii kobiet na tej trasie wygrała Polka Aleksandra Dzik, zostając jednocześnie pierwszą kobietą, która ukończyła bieg na trasie ekstremalnej.
W drugiej dekadzie XXI wieku zawody odbywają się już dwa razy w roku (w czerwcu i wrześniu). We wrześniu 2015 Polka Anna Figura ustanowiła rekord na trasie ekstremalnej w kategorii kobiet - 4 godziny 22 minuty 10 sekund, druga była także Polka - Anna Tybor.
Mt. Elbrus foto Jason Blue-Smith
Góra Kościuszki (2230 m n.p.m.)
Australia Nowa Południowa Walia, Góry Śnieżne, Alpy Australijskie, Wielkie Góry Wododziałowe
Pierwsze wejście 1840 Paweł Edmund Strzelecki
Góra Kościuszki (ang. Mount Kosciuszko) – najwyższy szczyt w Australii (2228 m n.p.m.), niekiedy podawany jako najwyższy szczyt Australii i Oceanii, choć w klasyfikacji tej części świata jest dopiero na 11 miejscu. Jest położona w Górach Śnieżnych w paśmie Alp Australijskich. Została odkryta i zdobyta 12 marca 1840 roku przez polskiego podróżnika i odkrywcę Pawła Edmunda Strzeleckiego i nazwana przez niego dla uczczenia pamięci gen. Tadeusza Kościuszki.
Puncak Jaya (4884 m n.p.m.)
Indonezja Góry Śnieżne
Pierwsze wejście 13 lutego 1962 Harrer, Temple, Kippax i Huizenga
Puncak Jaya (inne nazwy: Piramida Carstensza, Mount Carstensz, Nemangkawi oraz Gunung Sukarno) – szczyt w Górach Śnieżnych na Nowej Gwinei, najwyższy szczyt Indonezji, całej Australii i Oceanii, a także najwyższy szczyt świata leżący na wyspie. Wspinaczka na szczyt jest bardzo wyczerpująca. Stoki góry mają wysokość około 3000 metrów i zawierają lodowe ściany. Ponadto samo dojście do góry stanowi kilkudniowy marsz przez wilgotny las równikowy, gdzie deszcz pada codziennie przez 4-7 godzin. Zaledwie kilka kilometrów na zachód od szczytu znajduje się największa na świecie kopalnia odkrywkowa złota (Grasberg).
Pierwszym Polakiem, który zdobył Puncak Jaya był Jerzy Kostrzewa (12 lipca 1999).
Masyw Vinsona (4897 m n.p.m.)
Pierwsze wejście 1966 wyprawa amerykańska, Nicholas Clinch
Pierwszego polskiego wejścia dokonała Mariola Popińska 16 stycznia 1995 roku.
Masyw leży w Górach Ellswortha, w paśmie Sentinel na Ziemi Ellswortha w Zachodniej Antarktydzie. Vinson stanowi nunatak skalny otoczony ze wszystkich stron lądolodem. Zdobyty 18 grudnia 1966 przez Amerykanów.
Szczyt wznosi się na prawie 3 kilometry ponad otaczający go teren. Charakteryzuje go niezwykle surowy klimat. W lecie temperatura wynosi około -30 °C, w zimie może spadać nawet do -90 °C. Opady są niewielkie, czasami wieją zimne wiatry.
Polscy zdobywcy
Leszek Cichy (28 października 1999), jako 57. w historii
Anna Czerwińska (22 maja 2000), jako 66. w historii
Urszula Tokarska (2 czerwca 2005), w wersji Bassa
Tomasz Kobielski, Janusz Adamski i Bogusław Ogrodnik (18 stycznia 2008)
Robert Piotr Rozmus (18 stycznia 2009)
Jarosław Hawrylewicz (2 listopada 2009), w wersji Bassa
Martyna Wojciechowska (22 stycznia 2010)
Anna Lichota (23 maja 2010)
Marian Hudek (24 maja 2010)
Roman Dzida (4 stycznia 2011)
Ireneusz Szpot (20 maja 2011)
Małgorzata Pierz-Pękala i Daniel Mizera (27 grudnia 2011) (pierwszy w historii duet matki z synem)
Agnieszka Kiela-Pałys (4 stycznia 2013)
Izabela Smołokowska 24 sierpnia 2013 (9 szczytów)
Bartłomiej Wróblewski 25 maja 2014
Zygmunt Berdychowski 4 lipca 2015
Monika Witkowska 29 grudnia 2015
...cdn