Kościół Mariacki w Gdańsku
Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku.
Największy ceglany kościół gotycki na świecie
Będąc w Gdańsku, Bazylikę widać praktycznie z każdego miejsca. Stając przed kościołem, widzimy jego ogrom. Jeszcze większe wrażenie odnosimy wchodząc do jego wnętrza, oraz wspinając się po schodach wieży, na platformę widokową.
Kościół Mariacki w Gdańsku zachował niemal w pełni gotycką architekturę, w układzie przestrzennym, wewnątrz i na zewnątrz. W kategoriach stylistycznych głównomiejska fara zaliczana jest do późnej odmiany gotyku ceglanego, powszechnego w XV wieku w krajach Niżu Nadbałtyckiego, a także w Niderlandach.
Konkatedralna Bazylika Mariacka zwana często „koroną Gdańska” jest największą w Europie świątynią wybudowaną z cegły. Potężne jej mury i wieże wznoszą się wysoko nad panoramą miasta oraz nad rozległą okolicą. Kamień węgielny pod obecną świątynię położono w uroczystość Zwiastowania Pańskiego 25 marca 1343r. Świątynia budowana była etapami przez 159 lat. Dnia 28 lipca 1502 roku o godz. 16.00 mistrz Henryk Hetzel położył ostatnią cegłę sklepienia. Bazylika ma długość 105,5 m, szerokość w transepcie 66 m. Kubatura wynosi 155 000 m. Na 27 wolno-stojących filarach wspiera się wspaniałe sklepienie gwiaździste i kryształowe. Gdańska świątynia mariacka 20 listopada 1965 roku bullą papieska Pawła VI podniesiona została do godności Bazyliki Mniejszej.
Historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego (w latach 1572-1945), od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją.
Sprawa początków dziejów gdańskiego kościoła NMP nie jest wyjaśniona. Dawna tradycja przekazała 1243 jako rok rozpoczęcia budowy świątyni, aczkolwiek badania archeologiczne pod obecną świątynią nie przyniosły korzystnego rezultatu w postaci materialnych śladów. Przypuszcza się, iż w miejscu obecnej Bazyliki Mariackiej stał wcześniej drewniany kościół, wzniesiony przez księcia Świętopełka II Wielkiego, wymieniany w 1271 obok innych kościołów gdańskich (Św. Mikołaja i Św. Katarzyny).
Na mocy przywileju nadanego Głównemu Miastu w 1342 przez wielkiego mistrza krzyżackiego, Ludolfa Kóniga, wydano decyzję budowy kościoła parafialnego. Obecną świątynię zaczęto budować w 1343. 23 marca położono pierwszy kamień a mówi o tym łaciński napis na tablicy przy wejściu do zakrystii:
"Anno Domini MCCCXLIII ... proxima feria sexta post Letare positus est primus lapis muri ecclesie beate virginis Marie cuius dedicatio celebrabitur dominica proxima post festum nativitatis MarieKościół Mariacki jest trzecim pod względem objętości świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346-1506 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego.
Wnętrze charakteryzuje się jednolitą wysokością poszczególnych naw. Potężne, ośmioboczne filary dźwigają sklepienia o gęstym i wyszukanym układzie żeber, co stanowi jedną z bardziej charakterystycznych cech architektury późnogotyckiej. W nawie głównej i transepcie są to sklepienia sieciowe, w prezbiterium i niektórych kaplicach sklepienia gwiaździste, w nawach bocznych – sklepienia kryształowe, które są pozbawione żeber.
W 1498–1502 przekryto świątynię sklepieniami gwiaździstymi, sieciowymi i kryształowymi, które konstruował Henryk Hetzel. 28 lutego 1502 wprawiono w sklepienie ostatni zwornik. Światło do wnętrza świątyni wpada przez 37 ogromnych okien różnej wielkości, w tym tylko 2 z (nowymi) witrażami. Dzięki umieszczeniu przypór we wnętrzu uzyskano między nimi duże przestrzenie, w których urządzono 29 kaplic
Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne (m.in. Piękna Madonna Gdańska, Pietà, Ołtarz Koronacji Marii, ołtarz Św. Barbary, Tablica Dziesięciorga Przykazań, zegar astronomiczny) i nowożytne (zespół obrazów i epitafiów z XVI-XVIII stuleci).
Budowę świątyni rozpoczęto równocześnie z dwóch stron – wschodniej i zachodniej. Niektóre fragmenty dawnej, ceglanej budowli zachowały się w murach obecnej hali. Od zachodu wzniesiono niską, dwukondygnacyjną wieżę-dzwonnicę, opiętą masywnymi przyporami. Zakończenie prac budowlanych datuje się na lata 1360 – 1361.
Świątynia przeszła w ręce Kościoła Rzymskokatolickiego na mocy decyzji Rady Narodowej z 29 stycznia 1946. Dziesięć lat po konsekracji w 1965 kościół Mariacki został podniesiony do godności Bazyliki Mniejszej, w 1986 stał się konkatedrą diecezji gdańskiej a od 1992 metropolii gdańskiej.
Bazylikę Mariacką w Gdańsku można zwiedzać przez cały rok.
Część Bazyliki Mariackiej z Kaplicą Ludzi Morza jest wyłączona ze zwiedzania.
Ołtarz główny jest poliptykiem datowanym z 1511-1517, wykonanym przez Mistrza Michała z Augsburga i jego warsztat. Składa się z korpusu ustawionego na predelli oraz trzech par skrzydeł – jednej rzeźbionej i dwóch malowanych. Retabulum było wielokrotnie przebudowywane i konserwowane. Część rzeźb i malowideł zaginęła i zastąpiona wiernymi rekonstrukcjami. W szafie głównej o wymiarach 489 × 390 cm, przedstawiona jest scena Koronacji Marii; na trójdzielnym tronie zasiadają ponadnaturalnej wielkości postaci Chrystusa, Marii i Boga Ojca. Nad głową Marii unoszą się anioły trzymające koronę a pod nią wznosi się Gołębica Ducha Świętego Korpus jest obramiony rzeźbionym krzewem winnym, na którym siedzi 24 starców Apokalipsy, którzy dzierżą m.in. instrumenty muzyczne i złote kadzielnice. 12 z nich to rzeźby autentyczne, drugie tyle zostało zrekonstruowanych. Awersy skrzydeł rzeźbionych tworzą bogato zdobione ornamentami kwatery, stanowiące tło dla 144 niewielkich, pełnoplastycznych figurek świętych, z których 11 ocalało do dziś. Na rewersach rzeźbione kwatery ukazujące wybrane wątki z życia Chrystusa i Marii. W lewym skrzydle, od góry sceny: Ofiarowanie NMP w świątyni, Zwiastowanie, 12-letni Chrystus w świątyni Jerozolimskiej, Chrystus Zmartwychwstały ukazuje się swej Matce. W skrzydle prawym, od góry, znajdują się sceny: Pokłon Trzech Króli, Boże Narodzenie, Zesłanie Ducha Świętego, Zaśnięcie NMP. W zwieńczeniu Nawiedzenie Marii, rozdzielone na dwie kwatery (częściowo zniszczone).
Wejście na wieżę
Wieża Bazyliki Mariackiej jest czynna codziennie począwszy od 24 marca do 30 kwietnia w godzinach od 8.30 – 17.30. Natomiast od maja do końca września od 8.30 – 18.30.
Bilet na wieżę obejmujący także zwiedzanie Bazyliki Mariackiej normalny (dorośli) 16 zł, ulgowy (uczniowie, studenci) 8 zł.
Bilet na wieżę obejmujący także zwiedzanie Bazyliki Mariackiej normalny (dorośli) 16 zł, ulgowy (uczniowie, studenci) 8 zł.
Zegar astronomiczny w kościele Mariackim
Pokaz teatru figur zegara astronomicznego został wznowiony i można oglądać codziennie o 11:57.
W wieży dzwonowej znajdują się dwa dzwony: Gratia Dei o tonie uderzeniowym fis i wadze 7850 kg, odlanym w roku 1970 w ludwisarni Janusza Felczyńskiego w Przemyślu, oraz mniejszym, o wadze 2600 kg, dzwonie Ave Maria, o tonie uderzeniowym cis
