„Ogród Literacki” zamiast parkingu przy Rajskiej

Prace wyeksponowane na wystawie zostały wykonane w ramach przedmiotu „Projektowanie zintegrowane – wnętrze miejskie”, prowadzonego na roku II w semestrze 3 studiów I stopnia inżynierskich, rok akademicki 2013/2014. Prowadzący przedmiot: dr hab. inż. arch. Krystyna Dąbrowska-Budziło, prof. PK. Zespół biorący udział w projektowaniu: mgr inż. Katarzyna Konopacka, arch. krajobrazu, mgr inż. Jacek Konopacki, arch. krajobrazu, mgr inż. arch. Łukasz Koryl, mgr inż. arch. Wojciech Rymsza-Mazur, doktorantka mgr inż. Agata Walczak, arch. krajobrazu.
.

„Ogród Literacki” to przestrzeń związana z gmachem Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie przy ul. Rajskiej 1, udostępniona wszystkim mieszkańcom miasta, jako rodzaj zarówno placu miejskiego, jak i ogrodu o wyraźnej wymowie symbolicznej, budzącej skojarzenia ze światem literatury.

Zadanie postawione przed studentami polegało na aranżacji wnętrza urbanistycznego, zawartego między ul. Karmelicką, Rajską i Dolnych Młynów (odczytywanego dziś jako rażąca pustka w zabudowie). Młodzi architekci krajobrazu mieli stworzyć nową kompozycję, podporządkowaną charakterowi budowli głównej, jaką jest Biblioteka (dawne koszary austriackie cesarza Franciszka Józefa), uwzględniającą także cały historyczny kontekst, w tym walory widokowe terenu. Istotną rzeczą było również wprowadzenie nowej funkcji, stanowiącej z jednej strony poszerzenie programu Biblioteki o część kontemplacyjną i rekreacyjną, z drugiej zaś stworzenie przestrzeni publicznej, ogólnodostępnej, przyjaznej, atrakcyjnej, stanowiącej aneks ulicy Karmelickiej.

Ogród został pomyślany jako sekwencja wnętrz tematycznych, rozpiętych między „ażurową ścianą” - oddzielającą całość od ulicy Karmelickiej - a ulicą Dolnych Młynów. Jedno z owych wnętrz mieści letni pawilon ogrodowy w znacznym stopniu przeszklony, służący lekturze w kontakcie z naturą. Inne wnętrze poświecone jest „Promenadzie Noblistów” . Można również znaleźć miejsce umożliwiające czytanie własnych utworów lub dzieł innych twórców. Stanowi ono zarazem przestrzeń do odgrywania niewielkich form teatralnych. W programie Ogrodu przewidziana została także przestrzeń ekspozycyjna dla współczesnego malarstwa, grafiki, plakatów i rzeźb. Część zachodnia, od strony ul. Dolnych Młynów w zamierzeniu miała przybrać charakter strefy wypoczynkowej z niewielką ilością drzew, z uwagi na mieszczący się pod nią parking podziemny.

Odrębną sprawą było rozwiązanie ścian szczytowych kamienic i muru, zamykających Ogród od północy, dziś rażących w odbiorze. Zostało to dokonane środkami architektonicznymi, przybierając niejednokrotnie postać ogrodów wertykalnych.

Tak pomyślane założenie dostępne byłoby poprzez gmach Biblioteki oraz od strony ramujących je ulic: Karmelickiej, Rajskiej, Dolnych Młynów, także od ul. Kochanowskiego. Znaczna jego część byłaby w porze nocnej zamykana.

Przedstawiona powyżej idea zaaranżowania terenu przyległego do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie jako ogrodu czy też placu z udziałem zieleni o wyrazistym programie użytkowym, stanowi, jak się wydaje, godną rozważenia alternatywę zagospodarowania tego terenu, odmienną od jego znacznego zabudowania. Idea ta wpisuje się w tradycję miejsca, związaną z zielonym korytarzem płynącej niegdyś nieopodal Młynówki. Jest zgodna z zasadą pozostawiania w mieście zielonych enklaw, zaś usytuowanie samego obszaru blisko Plant Krakowskich, stanowi uzupełnienie systemu zieleni, podkreślając tym dobitniej wizję Krakowa, jako „miasta-ogrodu z naturalnego rozwoju”. Za takim zaaranżowaniem obszaru przemawia również sąsiedztwo „Małopolskiego Ogrodu Sztuki” – multimedialnego ośrodka życia kulturalnego, wzniesionego przy ul. Rajskiej, dla którego „Ogród Literacki” stanowiłby poszerzenie oferty o rzeczywiste, a nie jedynie w znaczeniu przenośnym, założenie zieleni.