Kamień, miłość i natura
.
W sercu południowego Velebitu, nieopodal malutkiego Golubića, ukryta jest jedna z najpiękniejszych chorwackich atrakcji przyrodniczych: Kanion rzeki Krupa z wodospadami i historycznym Mostem Kudinem — misternym przykładem kamiennego suhozidu i symbolu legendy miłosnej.
.
.
Gdy pierwsze promienie słońca prześlizgują się po wapiennych zboczach Velebitu i oświetlają turkusowy nurt Krupy, stajesz na krawędzi kanionu, w krainie wyjątkowego mostu i dziewięciu kaskad. Ten zakątek chorwackiej przyrody to opowieść o pasji, miejscu i zmysłowej potędze natury. Kudin Most nie tylko spina brzegi rzeki, ale spaja serce człowieka z legendą i dzikim pięknem krajobrazu. Ale nie tylko most jest magnesem dla tysięcy turystów odwiedzających ten zakątek Velebitu. O wyjątkowości tego miejsca przekonuje się każdy, kto choć raz spojrzy na kanion i wijącą się w dole rzekę.
.
.
Jak powstał most miłości i wytrwałości
Narodziny konstrukcji
Zbudowany u schyłku XVIII i na początku XIX wieku, Kudin Most (Most Kudy) jest wzniesiony techniką suhozidu – suchym murem, bez zaprawy. Ponad 109 m długości i 1,5 m szerokości, składa się z 12 łuków i 12 filarów, wykonanych z sedrowego tufu i lokalnego wapienia. Dwa otwory przepustowe po bokach pozwalają rzece przejść nawet przy wyższej wodzie. To najstarsza zachowana przeprawa przez Krupę, zabezpieczona jako pomnik kultury Parku Przyrody Velebit.
Ta niezwykła konstrukcja była niegdyś drogą dla ludzi oraz zwierząt — aby przejść z Golubića na młyny po drugiej stronie — i przetrwała liczne powodzie, choć dwa skrajne łuki uległy częściowemu zniszczeniu i rekonstrukcji .
.
.
Legenda: Kude i jego miłość
W sercu tej opowieści stoi Kude alias Jovan Veselinović — pasterz zakochany w dziewczynie mieszkającej po drugiej stronie rzeki. Legenda głosi, że zbudował most nie dla siebie, ale dla narzeczonej Milji, by móc razem z nią wziąć ślub. Pierwsza przechodząca po moście była jego ukochana, a most otrzymał nazwę od jej budowniczego — Kudy. To symboliczne świadectwo ludzkiej determinacji i siły uczuć, której trwanie zostało wpisane w kamień i nurt rzeki.
W Polsce takim symbolem ludzkiej determinacji jest słynny Most Stacha w Znamirowicach w Małopolsce, zwany też Mostem Mocarza. Potężny kamienny most zbudowany przez jednego człowieka, który uniemożliwiał dojazd do gospodarstwa. Wysokość budowli wynosi 13 m, długość 20 m, a szerokość 7,5 m.
.
.
Geografia i przyroda: Trawertyn, kaskady i dzika przyroda
Krupa – dopływ Zrmanji – meandruje przez kanion o długości około 11 km, tworząc 19 trawertynowych kaskad, z których najpiękniejsza to Deveterac — dziewięć tarasów zakończonych 13‑metrowym wodospadem znajdującym się tuż poniżej mostu.
Dolina rzeki to obraz bujnej, reliktowej roślinności i życia wodnego: dzwonki, maki, chabry i drobne rośliny endemiczną — a także żołędzie rumowiskowe, trawy nadwodne i trzcinowiska. Otacza je bogactwo fauny: pstrągi, leszcze, ptaki wodne (czaple, kormorany, kaczki), płazy, motyle i siedliska owadów. Cały obszar stanowi cenny ekosystem chroniony przez prawo Parku Velebit .
.
.
Od Golubića do mostu i wyprawa do klasztoru
Start: Golubić – parking i wejście
Podróż zaczyna się od asfaltowej drogi Obrovac–Gračac. W Golubiću skręcasz za starą szkołą do lokalnej drogi, która zaprowadzi Cię prosto nad kanion. Na polanie przy ostatnim domu znajduje się parking oraz kasa biletowa — opłata za wejście na teren chroniony jest obowiązkowa. Tu zaczyna się szlak edukacyjny nr 215.
.
.
Krótsza trasa: widoki, zejście i sedrowy raj
Szlak o długości około 1,5 km wraz z przejściem przez most na drugą stronę rzeki (powrót tym samym szlakiem) prowadzi przez zakosy z różnicą ok 170 m wysokości. W jedną stronę około 45 min, powrót — ok. 1 h. Trasa jest dobrze oznakowana, z tablicami edukacyjnymi (4 przystanki), opowiadającymi o florze, geologii i historii regionu. Warto także przejść nieco w dół rzeki oraz na łąkę tuż poniżej szumiącego wodospadu. Z obu stron rzeki prowadzi dobrze widoczna, wydeptana ścieżka.
Punkt początkowy — widok na kanion
Na początku drogi znajduje się platforma widokowa, z której otwiera się spektakularny widok na kanion, kręte koryto i pierwsze kaskady Krupy.
Wejście do kanionu
Ścieżka schodzi serpentynami przez kamienisty teren. W niektórych partiach grunt jest luźny; obowiązkowe są buty trekkingowe, ochrona przeciwsłoneczna i woda .
Most Kudin
Docierasz do mostu, który, choć niski (ok. 0,8 m nad poziomem wody), świetnie wpisuje się w scenerię. Wysoka Krupa często go zalewa w całości, dlatego ostatnie dwa łuki wcześniej zniszczone przez wodę, zostały naprawione, ale reszta zachowała dawną formę.
Deveterac i kąpiel
Tuż za mostem rozciąga się Deveterac — dziewięciostopniowy spektakl wodospadów. Baseny wodne mają turkusową barwę, idealne na letnią kąpiel — cisza, chłód i przyroda wokół zachwycają każdego.
Rzeka Krupa, dopływ Zrmanji, płynie przez ok. 11 km kanionu, w którym znajduje się aż 19 kaskad i wodospadów, w tym legendarna sekwencja Deveterac: dziewięć tarasowych kaskad kończących się ok. 13‑metrowym spadkiem
.
odcinek rzeki z kaskadami poniżej mostu
.
Dla ambitnych – możliwość kontynuacji trasy w górę rzeki do monasteru Krupa. Szlak bywa miejscami bardziej wymagający, z klifami zabezpieczonymi linami i klamrami (via ferrata nad wodą), ale nagradza panoramami i spokojem. Klasztor pochodzi z XIV w., z pięknymi freskami – miejsce spokoju nad rzeką i idealne zakończenie marszu.
Monaster Krupa (Prawosławny klasztor Uspenia Bogorodicy), pochodzi z XIV–XV w., z odbudowami w XIX wieku; otoczony jest malowniczym krajobrazem i idealny na relaks przy strumieniach. Obok klasztoru znajduje się zabytkowy młyn wodny napędzany wodami rzeki Krupa.
.
Alternatywna wersja prowadząca do klasztoru Krupa wynosi ok. 4,5 km i 223 m przewyższenia – wymagająca technicznie. Nie jest przeznaczona dla dzieci i osób z problemami ruchowymi a nawet otyłych. Wymagającym fragmentem jest przejście po skalnej ścianie nad wodą, po klamrach z liną z przewieszeniem na zewnątrz. W kilku miejscach należy pokonać trawersując strome zbocze z osypującym się rumoszem. Na wysokości odnogi kanionu przechodzi się na łąkę, a to z kolei wymaga przejścia krótkiego odcinka strumyka po kamieniach. Osoby sprawne ruchowo nie powinny mieć z tym większych trudności, natomiast co do dzieci, nastolatek także pokona szlak bez większych problemów.
.
via ferrata nad wodą
.
Dojazd i logistyka
Dojazd asfaltem przez Obrovac–Gračac, potem lokalna droga do Golubića. Szlak rozpoczyna się przy starej szkole lub domu Veselinović. Możliwy parking na polanie koło ostatniego domu, na końcu drogi asfaltowej. W tym domu mieści się kawiarenka z podstawową ofertą składającą się wyłącznie z napoi. Można usiąść na tarasie w cieniu drzew, mając przed sobą rozległą panoramę po horyzont.
.
.
Co czyni to miejsce wyjątkowym?
Zharmonizowane połączenie historii, legendy i krajobrazu – kamienna architektura mostu doskonale wpisuje się w naturalne otoczenie kanionu i wodospadów.
Atmosfera odosobnienia i ciszy – miejsce wciąż pozostaje nieskomercjalizowane; z dala od tłumów, idealne dla miłośników natury i fotografii .
Edukacyjny charakter trasy – ścieżka dydaktyczna oferuje informacje o lokalnej geologii, florze i faunie, wzbogacając wędrówkę o walory edukacyjne.
Możliwość kąpieli w basenach trawertyńskich – kąpiel w jasnozielonej, chłodnej wodzie – duży relaks i kontakt z naturą.
.
.
Miejsce idealne na sesje fotograficzne: Wrażenia, dźwięki i chwile
Światło i cienie: Wąskie kąty kanionu sprawiają, że wiele miejsc trwa w cieniu, nawet latem. Drzewa liściaste milkną od połowy jesieni, a wiosenny wschód słońca maluje całość złotym światłem .
Dźwięki natury: Szum wody przeplata się z dźwiękami ptaków, żab i owadów – to spektakl ciszy, który działa kojąco.
Dotyk kamienia: Wilgotne bloki tufu pod stopami, chłód wody – wszystko łączy się w sensualne doświadczenie.
Moment legendy: Gdy stoisz na środku mostu, czujesz opowieść Kudy i jego determinację – most przetrwał, a Ty stoisz na jego filarze.
.
...
Most Kudin i kanion Krupa to prawdziwie ukryta perła Chorwacji: miejsce, gdzie historia i natura splatają się w scenerię niemal magiczną. To wycieczka dla tych, którzy szukają autentyczności, ciszy i wyjątkowej bliskości z dziką naturą Velebitu. Kontaktu z przyrodą ale i historii tkanej przez ludzi i czas.
Wejście płatne 3 euro – kasa przy parkingu w Golubiću
...
.
.
opracowanie & foto: Albin Marciniak
