Rotunda w Cieszynie
Wyjątkowy zabytek najstarszego miasta w Polsce. Na wzgórzu zamkowym, obok wieży zamkowej, z której roztacza się piękna panorama na Cieszyn Śląski i Czeski, stoi także i ten wyjątkowy zabytek.
Romańska rotunda w Cieszynie z XI wieku, pełniąca funkcję kaplicy zamkowej i kościoła grodowego. Najstarszy i najcenniejszy zabytek na Ziemi Cieszyńskiej. Rycina Rotundy zdobi banknot 20-to złotowy. Rotunda pełniła także funkcję obronną. Nadawała się do tego celu idealnie. skuteczną ochronę można było prowadzić ze względu na grubość murów i wąski prześwit okienny. W drugiej połowie XIII wieku funkcję obronną przejęła wybudowana kilkadziesiąt metrów obok, także na wzgórzu zamkowym, Wieża Ostatecznej Obrony. Następnie funkcję tę przejęła Wieża Piastowska wzniesiona w XIV wieku. Przez kilka stuleci Rotunda była kaplicą zamkową i kościołem parafialnym. Obok niej znajdował się najstarszy cmentarz parafialny Cieszyna. Szczątki odnajdywane są do dzisiaj, przy każdorazowych badaniach archeologicznych.
Zbudowana z płaskich ciosów wapiennych, na planie koła z podkowiastą apsydą, orientowana. Kolista nawa jest przykryta kopułą z kamieni układanych koncentrycznie, apsyda półkopułą. W północnej części nawy znajdują się schody prowadzące na emporę, umieszczone w grubości muru. Od zewnątrz w miejscu schodów mur jest pogrubiony i tworzy rodzaj słabo występującego wykusza nadwieszonego na kroksztynach. Klasycystyczna przebudowa w 1839 roku według projektu Josepha Kornhäusla wiązała się z wybiciem dużych, półkolistych okien i otynkowaniem elewacji. W latach 1947-1955 przeprowadzono konserwację, w trakcie której rotundzie przywrócono pierwotny charakter, a na podstawie zachowanych fragmentów zrekonstruowano emporę w części zachodniej. Wikipedia/
Klucz do drzwi rotundy znajduje się w kasie w wieży. Po zejściu z wieży warto zobaczyć także i wnętrza rotundy.
25.08.2016r
Odwierty w trakcie badań archeologicznych przy rotundzie na wzgórzu zamkowym w Cieszynie.
Rozmowa z Kierownikiem działu Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego Zofią Jagosz-Zarzycka, w trakcie prowadzonych prac na wzgórzu zamkowym w Cieszynie.
Czy przy w trakcie tych badań, zostały wykopane jakieś przedmioty ?
To jest już czwarty sezon badań archeologicznych i wszystkie te badania są prowadzone przy rotundzie. W tym roku wyjątkowo zaprosiliśmy jeszcze geologów i geomorfologów, którzy nam robią odwierty, które mają na celu stwierdzić, skąd się bierze woda pod Rotundą, i czy ta woda wypływająca spod stopy budowli, może jej w jakiś sposób zaszkodzić.
Poziom rzeki Olzy jest kilkadziesiąt metrów poniżej...
Tak, ale my co roku przy badaniach rotundy mamy ten sam problem, ponieważ kiedy z wykopami schodzimy do stopy zabytku, wtedy spod stopy wypływa nam masa wody. Wręcz sika źródełko, i jest to dla nas dosyć duży problem badawczy, tym bardziej że w ludowych przypowieściach, legenda mówi, że w miejscu gdzie została wybudowana rotunda, wcześniej było źródło Marzanny, co sugeruje że ta woda była tutaj od zawsze.
Czy przy okazji tych odwiertów i wykopów, zostało wydobyte coś ciekawego ?
W ostatnich trzech latach odkopaliśmy sześć przypór wokół budowli. Z przedmiotów natomiast jest masa ceramiki, kości, cmentarzysko, pochówki średniowieczne z małą ilością ozdób, ale jest jedna ciekawa ozdoba a jest to przęśnik z łupków Ołomunckiego czyli ze wschodnich terenów i jest już zdeponowany w Muzeum. Wszystko co cenne wynosimy i przekazujemy do muzeum. Jest jakaś ozdóbka ale już z kultury czechowskiej od Celtów, tak że kilka takich ładnych rzeczy udało się wydobyć.
Czy jest szansa że tutaj pod ziemią mogą się jeszcze znajdować cenne znaleziska ?
Jako że Góra Zamkowa jest stanowiskiem wczesnośredniowiecznym, więc wszędzie tutaj naokoło mamy gród drewniany, ale aktualnie zasypany i jego nie widać. Tak że każde badania przynoszą jakieś ciekawe efekty.
Czy na przyszły rok są planowane kolejne badania ?
Tak, są planowane, ale są uzależnione od funduszy. Te obecne badania są prowadzone przez UJ z Krakowa i Muzeum Śląska Cieszyńskiego.
Rozmawiał Albin Marciniak
Odwierty w trakcie badań archeologicznych przy rotundzie na wzgórzu zamkowym w Cieszynie.
Rozmowa z Kierownikiem działu Archeologii Muzeum Śląska Cieszyńskiego Zofią Jagosz-Zarzycka, w trakcie prowadzonych prac na wzgórzu zamkowym w Cieszynie.
Czy przy w trakcie tych badań, zostały wykopane jakieś przedmioty ?
To jest już czwarty sezon badań archeologicznych i wszystkie te badania są prowadzone przy rotundzie. W tym roku wyjątkowo zaprosiliśmy jeszcze geologów i geomorfologów, którzy nam robią odwierty, które mają na celu stwierdzić, skąd się bierze woda pod Rotundą, i czy ta woda wypływająca spod stopy budowli, może jej w jakiś sposób zaszkodzić.
Poziom rzeki Olzy jest kilkadziesiąt metrów poniżej...
Tak, ale my co roku przy badaniach rotundy mamy ten sam problem, ponieważ kiedy z wykopami schodzimy do stopy zabytku, wtedy spod stopy wypływa nam masa wody. Wręcz sika źródełko, i jest to dla nas dosyć duży problem badawczy, tym bardziej że w ludowych przypowieściach, legenda mówi, że w miejscu gdzie została wybudowana rotunda, wcześniej było źródło Marzanny, co sugeruje że ta woda była tutaj od zawsze.
Czy przy okazji tych odwiertów i wykopów, zostało wydobyte coś ciekawego ?
W ostatnich trzech latach odkopaliśmy sześć przypór wokół budowli. Z przedmiotów natomiast jest masa ceramiki, kości, cmentarzysko, pochówki średniowieczne z małą ilością ozdób, ale jest jedna ciekawa ozdoba a jest to przęśnik z łupków Ołomunckiego czyli ze wschodnich terenów i jest już zdeponowany w Muzeum. Wszystko co cenne wynosimy i przekazujemy do muzeum. Jest jakaś ozdóbka ale już z kultury czechowskiej od Celtów, tak że kilka takich ładnych rzeczy udało się wydobyć.
Czy jest szansa że tutaj pod ziemią mogą się jeszcze znajdować cenne znaleziska ?
Jako że Góra Zamkowa jest stanowiskiem wczesnośredniowiecznym, więc wszędzie tutaj naokoło mamy gród drewniany, ale aktualnie zasypany i jego nie widać. Tak że każde badania przynoszą jakieś ciekawe efekty.
Czy na przyszły rok są planowane kolejne badania ?
Tak, są planowane, ale są uzależnione od funduszy. Te obecne badania są prowadzone przez UJ z Krakowa i Muzeum Śląska Cieszyńskiego.
Rozmawiał Albin Marciniak
więcej zdjęć z wykopalisk:
