Opactwo Mniszek Benedyktynek w Staniątkach
Najstarszy polski klasztor klauzurowy benedyktynek w Staniątkach znajduje się kilka kilometrów od Niepołomic.
W zabudowaniach klasztornych prowadzone są prace renowacyjne. W 2016 roku w opactwie obchodzono 800-lecie fundacji klasztoru.
Klasztor mniszek w Staniątkach jest najstarszym klasztorem benedyktynek w Polsce. Ufundował go przed rokiem 1228 (około 1216) Klemens Jaksa Gryfita dla swojej córki Wizenny. Konsekracja kościoła miała miejsce w roku 1238, a ostateczne zatwierdzenie fundacji (przez papieża Innocentego III) w 1253. Jaksa wyposażył klasztor w całe swoje dziedzictwo, a więc w obszerne włości, z których obecnie nic już nie pozostało oprócz klasztornego ogrodu. Najprawdopodobniej już w średniowieczu przyjmowano tu dziewczęta na wychowanie, co dało początek szkole klasztornej. Szczególny rozkwit opactwa miał miejsce w XVII wieku, kiedy liczyło ono zwykle ponad 50 zakonnic. Po rozbiorach ten klasztor jako jedyny w zaborze austriackim uniknął naznaczenia mu limitu liczebności, toteż w XX wieku mógł wspomóc personelem odradzający się klasztor w Wilnie oraz zasiedlił ponownie skasowany klasztor w Nieświeżu. Po drugiej wojnie światowej władze PRL skasowały szkołę, odebrały resztę posiadanej jeszcze ziemi i czasowo (1954-1956) przesiedliły zgromadzenie do klasztoru w Alwerni. Ani po powrocie sióstr, ani po zmianie ustroju szkoła nie została reaktywowana. Część dawnej ziemi klasztornej (bardzo małą) udało się odzyskać już w czasach III Rzeczypospolitej, ale została natychmiast sprzedana dla opłacenia najkonieczniejszych remontów w kościele.
Reguła św. Benedykta została napisana we Włoszech w wieku VI. Już więc od piętnastu stuleci jest zachowywana przez liczne wspólnoty zakonnic, takich jak bene-dyktynki, benedyktynki sakramentki, cysterski i inne. W Polsce szczególny rozkwit zakonu benedyktynek przypada na wieki XVII-XVIII, kiedy istniało w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim łącznie 24 klasztory. Większość z nich została jednak w wieku XIX skasowana przez rządy zaborcze. Obecnie klasztorów benedyktynek jest w Polsce dziewięć; tworzą one związek zwany Kongregacją p. w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny Mniszek Benedyktynek w Polsce. Zgromadzenie liczy 18 zakonnic.
W obrębie murów klasztornych w budynku dawnej szkoły znajduje się Dom gości i dlatego dodatkową atrakcją dla przybywających tutaj jest możliwość zagłębienia się w zabytkowym ogrodzie zakonnym. Oprócz modlitewnej kontemplacji czy wypoczynku daje to możliwość pracy w tym malowniczym otoczeniu. Dzięki temu gość zostaje wprowadzony w życie mnisze, którego jednym z haseł jest „Ora at labora” (Módl się i pracuj). Do dyspozycji gości mamy 5 dwuosobowych pokoi z własnymi łazienkami oraz 16 pokoi 3-6 osobowych z łazienkami na korytarzu. Można też skorzystać z wyżywienia z klasztornej kuchni.
Przez następne wieki, mimo wojen i zniszczeń, księgozbiór rósł, głównie przez zakup książek oraz dary i zapisy testamentalne. Jeszcze w roku 1762 biblioteka mieściła się w jednej celi, zastawionej regałami. Kiedy zaraz potem zaczęto książki katalogować (jest to najstarszy zachowany katalog, ukończony w roku 1774), było ich ponad półtora tysiąca. Kolejne katalogi spisywano w latach 1886, 1900 (już około 10 tysięcy tomów) i 1909.
Opactwo staniąteckie dzięki swej nieprzerwanej historii zachowało bogaty zbiór zabytków: dokumentów, rękopisów, starodruków oraz przedmiotów i szat liturgicznych, w przeciwieństwie do Tyńca, który skasowany w XIX w., utracił większość ze swoich dawnych zbiorów. Staniątki, które uniknęły kasaty, ocaliły szczęśliwie kilka z tynieckich pamiątek, w tym m.in. siedemnastowieczny cykl obrazów przedstawiających sceny z życia Kazimierza Odnowiciela. W kościele staniąteckim znajduje się sala muzealna, gdzie można zobaczyć bogate zbiory szat i sprzętów kościelnych, w tym monstrancję późnogotycką z 1543 r., obrazy, rzeźby, zabytki piśmiennictwa – inkunabuły, czy kolekcje figurek woskowych, które produkowano w klasztorze.
informacje: strona klasztoru
Zwiedzanie muzeum
Możliwość zwiedzania w każdą niedzielę po Mszy Św., która zaczyna się o godz. 11.00 lub po wcześniejszym zgłoszeniu na furcie lub przez telefon.
