Zabytkowe obiekty sakralne Gminy Złoty Stok
Złoty Stok to nie tylko słynna Kopalnia Złota czy najdłuższa tyrolka w Polsce. To także wyjątkowej urody gmina, na terenie której rozsiane są zabytki, pośród których na uwagę zasługują obiekty sakralne. Właśnie te zabytkowe obiekty sakralne, które warto zobaczyć, zwiedzając Złoty Stok przedstawiam poniżej. Jadąc drogą z Paczkowa do Kłodzka nie mijamy kolejnego miasteczka a mijamy właśnie Złoty Stok. Ten Złoty Stok.
Najstarszy zachowany dokument potwierdzający istnienie parafii wystawiony przez biskupa Nankiera z Wrocławia pochodzi z 3 września 1331 roku. Pierwszy kościół murowany, został wybudowany w Złotym Stoku w XV wieku po wojnach husyckich. Kościół ten pod wezwaniem Bożego Ciała około 1530 – 1532 roku przejęli z rąk katolików luteranie. Na przestrzeni XVI – XVII wieku kościół ten raz był w rękach protestantów raz w rękach katolików. Ostatecznie w 1707 roku w myśl postanowień pokoju zawartego w Altranstädt został przyznany protestantom i służył im aż do 1945 roku.
Obecny kościół parafialny, murowany z kamienia wzniesiono na miejscu zaadoptowanego na kościół katolicki w 1709 roku budynku urzędu cesarskiego. Prace przy budowie nowej świątyni rozpoczęto 25 czerwca 1875 roku, a ukończono 15 grudnia 1876 r. Pierwszą mszę odprawił w nowej neogotyckiej świątyni 7 grudnia 1877 r. ksiądz August Marowski. Właściwa konsekracja dokonana przez biskupa Roberta Herzoga miała miejsce dopiero w 1883 roku.
Kościół o znacznych rozmiarach w stylu neogotyckim wzniesiono na planie krzyża z wysoką wieżą od frontu. Wnętrze jednonawowe, z parą kaplic o charakterze transeptu, zamkniętych trójbocznie, nakrywają sklepienia gwiaździste o bogatym rysunku.
W latach 1964 – 1965 ogrodzono plac przykościelny i przeprowadzono gruntowną konserwacje ołtarza głównego. W latach 1971 – 1972 założono nową instalację elektryczną i głośnikową, uzupełniono tynki wewnętrzne, małą wieżę pokryto blachą, uruchomiono zegar wieżowy. Wyremontowano 20 – głosowe organy oraz nałożono nową polichromię wnętrza.
Odrestaurowaną świątynię poświęcił 11 IX 1972 r. bp W. Urban.
W latach 1977 – 1978 wieżę i dach kościoła pokryto blachą cynkową. W 1984 roku zainstalowano mechanizm elektryczny sterujący zegarem wieżowym. Kolejnym ważnym przedsięwzięciem było dokonanie w latach 1985 – 1999 renowacji wszystkich ołtarzy, figur, ambony; odnowiono polichromię i położono marmurową posadzkę. Dzieło zostało poświęcone przez kard. H. Gulbinowicza.
W latach 1999 – 2001 odnowiono stacje „Drogi Krzyżowej” na Górze Krzyżowej. Na kościele wymieniono wszystkie rynny i wykonano odwodnienie świątyni. Dawny pl. Kościuszki nazwano skwerem Jana Pawła II.
23 okna świątyni zostały wypełnione witrażami zaprojektowanymi przez Bolesława Szpechta artysty plastyka z Krakowa. Wykonawcą witraży była krakowska firma kierowana przez Zbigniewa Gustaba. Uroczystego poświęcenia witraży dokonał 17 maja 1997 roku ksiądz kardynał Henryk Gulbinowicz.
22 kwietnia 2003 roku ksiądz kardynał Henryk Gulbinowicz dokonał uroczystego poświęcenia pomnika papieża Jana Pawła II.. Pomnik zaprojektował złotostocki artysta plastyk Stanisław Gołdyn, a wykonali: – cokół pomnika z napisami Jerzy Siemasz, popiersie Jarosław Radomski z Kłodzka.
http://parafiazlotystok.pl
Kaplica/ kościół cmentarny p.w. Świętej Trójcy, ul. 3 Maja 17
Kościół ewangelicki p.w. Najświętszego Zbawiciela, Plac Kościelny nr 1
Kościół p.w. św. Krzysztofa, patrona miejscowych górników, zbudowany został w latach 1513 - 1517 (wieża pochodzi z 1543 roku) na miejscu dawnego kościoła miejskiego, istniejącego już w XIV wieku. Odbudowany, po pożarze z 1638 roku, jako kościół parafialny ewangelików (od 1536 roku) zmienił wezwanie na Chrystusa Zbawiciela. Budowla w stylu renesansowym. Wejście pod wieżą z portalem zdobionym herbami Złotego Stoku i księstwa ziębicko-oleśnickiego, w kruchcie za nim znajdują się płyty nagrobne z XVI wieku.
Bardzo obszerny opis historii mauzoleum: http://zlotystok.salwach.pl/guttler
Zespół kościelny kościoła parafialnego, Skwer J.P. II nr 3
Kościół parafialny p. w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Marii zbudowany w latach 1875-76, konsekrowany w 1883 roku. Wcześniej znajdował się w tym miejscu kościół p. w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny urządzony, w 1708 roku, w budynku Cesarskiego Urzędu Górniczego. Budowla jednonawowa na planie krzyża z wysoką wieżą i dwoma kaplicami bocznymi zbudowana w stylu neogotyckim. Przed kościołem figura św, Jana Nepomucena z 1786 roku.
Korzystając z okazji warto spojrzeć na Złoty Stok i okolicę z wieży zegarowej.
Dzwony których dźwięk słychać w całej gminie.
Mechanizm zegarowy
Zegar to także takie potężne obciążniki napędzające cały mechanizm.
Wejście na wieżę nadgryzione przez ząb czasu, co uniemożliwia swobodne zwiedzanie. Możliwe jest jednak wejście na wieżę Kościoła ewangelickiego, oddalonego zaledwie o kilkaset metrów. Zwiedzanie kościoła jak i wyjście na wieżę możliwe jest po wizycie w Informacji Turystycznej znajdującej się na Rynku Złotego Stoku.
Kościół św. Mikołaja w Płonicy.
Budowla jednonawowa wzniesiona na planie prostokąta ze ściętymi narożami o łukowo wygiętej ścianie od strony ołtarza mieści wewnątrz eliptyczną nawę przykrytą kopulastym sklepieniem wspartym na pilastrach.
Rokokowe wyposażenie kościół zawdzięcza rzeźbiarzom: Ludwikowi Jaschke z Barda Śląskiego i Leopoldowi Jaschke z Wrocławia. Wykonali oni ołtarz główny oraz ambonę. Wykonanie mensy i predelli ołtarza przypisuje się mistrzowi stolarskiemu Józefowi Jungowi.
10-głosowe organy zostały zbudowane w latach trzydziestych XX wieku przez firmę Carla Berschdorfa z Nysy.
W latach 1972 – 1973 wyremontowano dach i organy oraz wprowadzono nową polichromię wnętrza. W latach 1995 – 1999 wymieniono instalację elektryczną oraz wykonano polichromię wewnątrz kościoła i odnowiono elewację zewnętrzną oraz mur okalający kościół oraz cmentarz.
W 1998 założono witraże figuralne w oknach projektu Bolesława Szpechta artysty plastyka z Krakowa. Wykonawcą witraży była krakowska firma Zbigniewa Gustaba W roku 2007 przeprowadzono remont hełmu wieży kościoła. Wymieniono zużyte fragmenty i położono nową blachę.
Kościół św. Marii Magdaleny w Mąkolnie
Jest to budowla jednonawowy, rozplanowana na rzucie krzyża greckiego murowana z kamienia i cegły, z poligonalnie zakończonym prezbiterium. Fundacja opactwa cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego. Konsekrowany w 1732 r.
Wyposażenie wnętrza jak i samej budowli stanowi przykład czystego baroku śląskiego. Z wcześniejszego kościoła do obecnego przeniesiono gotycką rzeźbę Madonna z Dzieciątkiem z XV w. oraz Pietę z XVII w.
W latach 1972 – 1973 wykonano nowy system odwadniający, dokonano ankrowania murów, założono nową instalację elektryczną, przełożono pokrycie dachu oraz wprowadzono nową polichromię wnętrza. W latach 1985 – 2000 przeprowadzono prace restauratorskie, m.in. renowację ambony, ołtarzy, zabytkowego konfesjonału. Położono posadzkę marmurową w kościele i zakrystii oraz wymieniono ławki.
Po kolejnych dewastacjach, głównie przez pseudo poszukiwaczy skarbów, kilka lat temu ponownie odrestaurowana.
W późniejszym okresie był kilkakrotnie odnawiany. W latach 1964 – 1966 wymieniono pokrycie dachowe oraz przeprowadzono remont wieży. W 1972 r. założono nową instalację elektryczną, dokonano ankrowania murów, przeprowadzono remont 8 -głosowych organów i konserwacje bocznego ołtarza oraz wprowadzono nową polichromię wnętrza.
Od 1985 roku do 1990 r. trwała dalsza renowacja, naprawa poszycia dachowego, malowanie wnętrz i elewacji zewnętrznej, dokonywana przez brygadę budowlaną ze Złotego Stoku. Założono nową instalacje elektryczną chowając ją równocześnie pod tynk.
Posadzka kościoła pierwotnie wyłożony była piaskowcem i cegłą, z częściowym wykorzystaniem starych płyty nagrobkowych. W 1998 roku położono nową marmurową posadzkę wg projektu S. Gołdyna. Potrzebny marmur został sprowadzony z kamieniołomów znajdujących się w Stroniu Śląskim.
W tym samym czasie zostały ufundowane nowe ławki do kościoła.
Kolejna inwestycją było wybudowanie w latach 2000 – 2001 kaplicy przedpogrzebowej.
Na wyposażeniu kościoła znajduje się renesansowy kielich mszalny, wykonany z pozłacanego srebra, a datowany na rok 1627 r.
Kościół jest jednonawowy, z kwadratowym prezbiterium, z wieżą od zachodu. Z zewnątrz cechuje go surowa tektoniczność wyrażona w skromnych podziałach ramowych i kubicznym rozczłonkowaniu bryły, nad którą dominuje pojedyncza wieża. Kościół posiada czteroprzęsłowe wnętrze z wyodrębnionym prezbiterium. Trzy przęsła nawy i czwarte przęsło zabudowane emporą organową. Występują tu także dodatkowe wejścia boczne w przęśle środkowym, które sugerują poprzeczną oś symetrii. Kościół sklepiony jest w nawie kolebką bez lunet, która podzielona jest na przęsła gurtami i przywodzi na myśl sklepienia żaglaste. Chór mocno wyeksponowany ale z zachowaną proporcją w stosunku do ołtarza głównego.
Warto wspomnieć, że pierwotny, wcześniejszy kościół, który stał na tym samym miejscu, a rozebrany w latach 1722 – 1726 z zachowanych przekazów „był mały, ciemny i dwuczęściowy z wąską belkową architekturą między bogatym ornamentowym obramowaniem”.
Do obecnego nowego kościoła przeniesiono ołtarz główny, który dzisiaj jako ołtarz boczny dekoruje świątynie. Szczególną uwagę zwraca ołtarz główny, jednoczęściowy, barokowy, niearchitektoniczny. Wykonany ok. 1750 r. przez artystów z „kręgu kamienieckiego”. Całość z drewna polichromowanego imitującego zielony marmur, upiększony delikatnymi zdobieniami małżowinowymi. W centralnej części ołtarza, w bogato zdobionej niszy postać patrona kościoła św. Jakuba Apostoła.
Na południowej ścianie, w barokowej oprawie umieszczony został późnogotycki tryptyk św. Anny z poł. XV w. w formie płaskorzeźby.
Organy pochodzą ze znanej świdnickiej firmy Schlag & Söhne z II poł. XVIII w. Instrument jest 8-głosowy, a prospekt organowy bardzo prosty.
Obrazy drogi krzyżowej pochodzące z II poł. XVIII w., zostały odnowione w 1962 r. Przy tej okazji zmieniono m.in. napisy z języka niemieckiego na język polski.
Na podstawie informacji zamieszczonych na stronie Gminy Złoty Stok http://zlotystok.pl oraz http://parafiazlotystok.pl
