Elżbieta Dzikowska, podróżniczka i popularyzatorka podróżowania
przyszła na świat 19 marca 1937 roku w Międzyrzecu Podlaskim jako Józefa Elżbieta Górska. Wychowaniem Elżbiety i jej młodszego brata zajmowała się babka, która od najmłodszych lat była dla niej największym autorytetem. Ojciec Zygmunt był łącznikiem Armii Krajowej, aresztowany przez gestapo, został skazany a następnie stracony w 1944 roku. Matka Jadwiga by utrzymać rodzinę założyła herbaciarnię z dyskretnym wyszynkiem. Wojna i rodzinne koleje losu sprawiły, iż 14-letnia Elżbieta wstąpiła do Związku Ewolucjonistów Wolności. Za zaangażowanie w działalność konspiracyjną została skazana na pół roku więzienia w Zamku Lubelskim, tym samym, w którym kilka lat wcześniej stracono jej ojca. Poniekąd właśnie brak dzieciństwa oraz pobyt w więzieniu ukształtowały jej charakter oraz uodporniły ją na przeciwności losu. W wieku 16 lat, pomimo trudności, rozpoczęła studia sinologiczne w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1959 roku podjęła drugie studia na kierunku historia sztuki. Po ich ukończeniu pracowała jako dziennikarka w czasopismach Chiny, Kontynenty, Radar, a także jako reżyser filmów dokumentalnych w Agencji Interpress Film oraz w wytwórni filmowej Kalejdoskop. Pasjonuje się także podróżami, fotografią artystyczną i dokumentalną oraz kulturą przedkolumbijską. Jej znakiem rozpoznawczym są: uśmiech, krótkie włosy i biżuteria etniczna.
Pierwszą zagraniczną podróżą Elżbiety Dzikowskiej był zrealizowany jeszcze podczas studiów 6-tygodniowy wyjazd do Chin. Prawdziwym przełomem w jej życiu jest wyprawa statkiem Transportowiec do Meksyku w połowie lat 60. XX wieku. W 1975 roku podczas odbywania rocznego stypendium w Meksyku poznała Tony’ego Halika. Przez 23 lata była z nim związana prywatnie oraz zawodowo. Odbyli razem wiele wspólnych podróży do większości krajów Ameryki Łacińskiej, Europy, odwiedzili 27 stanów USA, a także: Chiny, Australię, Nową Zelandię, Tajlandię, Indie, Sri Lankę, Rosję, Tahiti, Hawaje, Galapagos, Wyspy Wielkanocne, Kenię, Tanzanię, Maroko, Libię oraz Egipt. Na ich postawie powstał legendarny program podróżniczy Pieprz i Wanilia, w którym prezentowane były nie tylko materiały filmowe, ale także różne pamiątki i rekwizyty. O kierunkach ich przyszłych wypraw na lądzie decydowała Dzikowska, zaś na morzu – Halik. Jak sama twierdzi najbliższe jej sercu jest Peru, jednak ciągle najbardziej fascynuje ją Polska, a w szczególności ulubione Bieszczady, Ponidzie i Biebrza. W programach telewizyjnych oraz przewodnikach z cyklu Groch i kapusta popularyzuje miało znane miejsca w Polsce. Elżbieta nie umie wskazać liczby odbytych podróży, nigdy nie zależało jej na biciu rekordów – zawsze gnała ją ciekawość świata. Podróże dawały jej także możliwość obcowania ze sztuką, poznawania nowych kultur i zwyczajów. Podczas pierwszych podróży zachwycały ją zabytki – architektura, rzeźba i sztuka, natomiast obecnie interesują ją przede wszystkim ludzie. Oprócz wielu książek o tematyce podróżniczej oraz o sztuce, jest również autorką licznych filmów dokumentalnych, wywiadów z artystami oraz wystaw fotograficznych.
Elżbieta Dzikowska na stałe zapisała się w annałach odkryć geograficznych. Jednym z jej najważniejszych osiągnięć w życiu zawodowym jest uczestnictwo w zorganizowanej przez prof. E. Guillena ekspedycji do ruin legendarnej stolicy Inków – Vilcabamby. Miasto zostało zniszczone podczas najazdu hiszpańskich konkwistadorów i zapomniane. Jego intensywne poszukiwania trwały od XVIII wieku. W sewilskim archiwum Guillen odnalazł listy hiszpańskich żołnierzy, a na podstawie informacji w nich zawartych wytypował położenie miasta. Lokacja określona w listach pokryła się z rzeczywistymi ruinami – tym samym Guillen, Dzikowska i Halik dowiedli usytuowania tej legendarnej siedziby inkaskich władców. Ich odkrycie zostało rozpowszechnione dzięki amerykańskiej telewizji NBC, dla której pracował wówczas T. Halik, a która jako pierwsza sfilmowała ruiny miasta. Elżbieta Dzikowska na wielu frontach krzewi pamięć o Polakach zasłużonych w wielu regionach Ziemi. W 1996 roku zainicjowała na przełęczy Ticlio w Peru budowę pomnika inż. E. Malinowskiego, który był twórcą (do niedawna) najwyżej położonej na świecie linii kolejowej. Była także pomysłodawczynią powstania Muzeum Podróżników im. Tony‘go Halika w Toruniu.
Za swoje zasługi dla kraju została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Orderem Orła Azteckiego (Meksyk), dwukrotnie Orderem za Wybitne Zasługi (Peru) oraz Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Ponadto otrzymała m.in.: Nagrodę Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera za serię książek Groch i kapusta. Podróżuj po Polsce!, Honorową Nagrodę im. Mieczysława Orłowicza w kategorii materiałów prasowych oraz Grand Prix magazynu National Geographic Traveler w plebiscycie Travelery 2007. Jest także członkiem prestiżowego The Explorers Club oraz honorowym członkiem Polonijnego Klubu Podróżnika. Honorowe obywatelstwa przyznały jej takie miasta jak: Ustrzyki Górne, Międzyrzec Podlaski, Sanok, Głowno oraz Opole.
Zawsze powtarza: Świat może być fascynujący. Trzeba tylko postarać się dostrzec tę magię.
opracowanie
Marta Cieślik
