Marcin Jamkowski
Z wykształcenia chemik, z zawodu reporter, a z pasji wspinacz i płetwonurek urodził się w 1970 roku w Warszawie. W latach 1988-1993 studiował chemię na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując tytuł magistra. Kolejne dwa lata pracował jako asystent na uczelni, pisząc pracę doktorską z zakresu fizykochemii. W 1995 roku niespodziewanie zmienił ścieżkę kariery. Rezygnując z drogi uniwersyteckiej na rzecz dziennikarstwa i fotografii, zajął się tworzeniem artykułów dla powstającego wówczas działu naukowego Gazety Wyborczej. Od 2002 roku rozpoczął współpracę z polską edycją National Geographic. Początkowo zajmował się pisaniem tekstów, ale szybko awansował, zostając najpierw zastępcą naczelnego, a potem redaktorem naczelnym magazynu. Sukcesy i wypracowana pozycja nie zatrzymały Marcina Jamkowskiego w ciągłym podnoszeniu kwalifikacji. Już jako doświadczony podróżnik i dziennikarz – w ramach stypendium fundacji Knighta – ukończył w studia w zakresie dziennikarstwa naukowego oraz reżyserii i produkcji filmów dokumentalnych na prestiżowych amerykańskich uczelniach: Massachusetts Institute of Technology i Uniwersytecie Harvarda. Marcin Jamkowski od młodzieńczych lat zdradzał zainteresowanie do podróżowania i odkrywania świata. Jak sam wspomina, odkąd pierwszy raz wybrał się w góry z rodziną, patrzył na nie z tej samej perspektywy, co wielu przyszłych wspinaczy – jakby tu zdobyć kolejny szczyt. Jak
podkreśla w posłowiu jednej ze swoich książek, między innymi dzięki wielkiemu sercu i wyrozumiałości swoich najbliższych mogę realizować pasje związane z podróżowaniem i dziennikarstwem. Jeszcze będąc na studiach rozpoczął wielomiesięczne kursy wspinaczkowe i nurkowe, osiągając z czasem jedne z najwyższych uprawnień w tych kategoriach. Dzięki temu w późniejszych latach mógł stanąć na czele wielu znaczących wypraw eksploracyjnych. Między innymi brał udział w odkrywaniu grobowca nubijskiego króla na pustyni Bajuda w Sudanie, wspinał się podczas wypraw eksploracyjnych na kilkusetmetrowe, pionowe, dziewicze ściany skalne na Saharze (w Mali) i Madagaskarze, a także brał udział w badaniach źródła Amazonki w Andach. Oprócz powyższych, eksplorował również wraki w Sierra Leone, nurkował pod górami lodowymi Grenlandii i w podwodnych jaskiniach w Czechach, Serbii, czy Meksyku, współpracował z Krzysztofem Starnawskim przy poszukiwaniu najgłębszej zalanej jaskini świata – Hranicka Propast. Do najważniejszych osiągnięć Jamkowskiego na polu eksploracji należy zaliczyć badanie bałtyckiego wraku SS Steuben, jak również kilkudziesięciu innych jednostek spoczywających na dnie Morza Bałtyckiego. Na uznanie zasługuje również wyprawa badawcza do podziemnych jaskiń Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui). Podczas ekspedycji na tę słynną wyspę posągów, zespół do którego należał Marcin Jamkowski odkrył i przebadał ponad 320 dotychczas nieznanych jaskiń, odnajdując w nich ślady bytowania członków dawnej cywilizacji. Oba wyczyny były szeroko komentowane w świecie nauki, a także spopularyzowane w licznych programach telewizyjnych i artykułach popularno-naukowych. Mianowicie, film dokumentalny opowiadający o wyprawie na Wyspę Wielkanocną był wielokrotnie prezentowany w ogólnoświatowym kanale National Geographic Channel i kilku innych telewizjach. Natomiast artykuł Marcina Jamkowskiego opowiadający o wojennych losach SS Steubena został opublikowany w ponad 20 międzynarodowych wydaniach językowych National Geographic na całym świecie, na ogół jako cover story.
Marcin Jamkowski ma też spore osiągnięcia eksploracyjne na arenie krajowej. Bardzo ważne dla kultury polskiej było wydobycie ponad 20 ton XVII-wiecznych zabytków z okresu potopu szwedzkiego, które przez wieki skrywał nurt Wisły. Znalezisko, w postaci rzeźb czy marmurowych elementów architektury, jest jednym z nielicznych pozostałości tamtych lat. Wśród wielu, zakończonych sukcesem wypraw Jamkowskiego należy wspomnieć eksploracje dna Morza Bałtyckiego w poszukiwaniu wraku statku SS Steuben, która przyczyniła się do znaczącego poszerzenia stanu wiedzy historycznej. Wrak, który do czasu wyprawy prowadzonej przez Jamkowskiego był tajemnicą i legendą Bałtyku został zbadany i sfotografowany, a wkrótce potem uznany oficjalnie za mogiłę wojenną. Jest to miejsce pamięci 4,5 tysięcy pasażerów, którzy tracili na nim życie. Materiał zebrany przez zespół National Geographic do tej pory stanowi ważny punkt odniesienia dla dalszej inwentaryzacji wraku. Umiejętności i osiągnięcia Marcina Jamkowskiego zostały wielokrotnie docenione. Od 2005 roku Marcin jest członkiem elitarnego The Explorers Club, a od kilku lat pełni funkcję wicepreze polskiego oddziału tego stowarzyszenia. W ramach jego twórczości warto wspomnieć, iż dokument Uratowane z potopu, który współreżyserował zdobył w 2018 roku nagrody i wyróżnienia na festiwalach filmowych o tematyce historyczno-podróżniczej. Jego książka «Stary», młodzi i morze o wyprawie jachtem wokół obu Ameryk, została w 2014 roku wyróżniona prestiżową nagrodą im. Leonida Teligi przyznawaną najlepszym publikacjom o tematyce żeglarskiej. Nagradzane były również jego fotoreportaże m.in. BZ WBK Press Photo 2009 w kategorii przyrody i środowiska naturalnego, czy Performance Award na Humanity Photo Awards w Chinach (organizowane przez UNESCO). W Kwestionariuszu Podróżnika dla portalu Onet Podróże, Marcin Jamkowski napisał: Podróżując szukam miejsc oryginalnych, fotogenicznych związanych z jakąś pasjonującą historią. I dobrych do wspinania albo nurkowania! Lubię ścieżki mało przedeptane.
Marcin Jamkowski (z lewej) oraz Sławek Makaruk "Makaron" oraz Dariusz Grochal
opracowanie: Magdalena Tomaszewska, Maciej Tomaszewski,
Harbuz-Karczmarewicz, N., Kin, T. (2016). Marcin Jamkowski - podwodny poszukiwacz skarbów [Program radiowy]. W: N. Harbuz-Karczmarewicz, T. Kin. Droga na szczyt. Warszawa:
Polskie Radio Program I. :
https://www.polskieradio.pl/7/5118/Artykul/1590758,Marcin-Jamkowski-podwodny-poszukiwacz-skarbow
Jamkowski, M. (2010). Duchy z głębin Bałtyku: Steuben, Gustloff, Goya. Warszawa: Świat Książki.
Jamkowski, M., Wacławski, J. (2013). Stary, młodzi i morze. Od Antarktydy do Alaski. Wyprawa wokół obu Ameryk. Gliwice: Helion.
Jamkowski, M. (2019). Marcin Jamkowski. : https://www.facebook.com/marcin.jamkowski
Jamkowski, M. (2019). Marcin Jamkowski. : https://www.linkedin.com/in/marcin-jamkowski-829b3028/edit/photo-opt-out/
Kwestionariusz podróżnika Marcina Jamkowskiego (2019). :
https://podroze.onet.pl/ciekawe/kwestionariusz-podroznika-marcina-jamkowskiego/fc59gdm
Marcin Jamkowski nagrodzony w konkursie BZ WBK Press Photo 2009 (2009). :
http://www.national-geographic.pl/aktualnosci/marcin-jamkowski-nagrodzony-w-konkursie-bz-wbk-press-photo-2009
Marcin Jamkowski: o nurkowaniu na bałtyckich wrakach (2012). :
https://turystyka.wp.pl/marcin-jamkowski-o-nurkowaniu-na-baltyckich-wrakach-6044262505079937a
Ogórek, M. (2018). Narodowe skarby „Uratowane z potopu” [Program radiowy]. W: M. Ogórek.
Utracone. Odzyskane. Warszawa: Program IV Polskie Radio 24. :
https://www.polskieradio.pl/130/5820/Artykul/2124420,Narodowe-skarby-Uratowane-z-potopu
Redaktor Naczelny – Marcin Jamkowski. : http://timbuktu.pl/pl/o-nas/marcin-jamkowski/ Trybalski, P. (2013). [Trzecie oko] Marcin Jamkowski.
https://fotografwpodrozy.pl/fotografowanie-w-podrozy-poradnik/trzecie-oko/trzecie-oko-marcin-jamkowski/
http://www.adventurepictures.eu/index.php/o-nas/
