Skamieniałe Miasto w Ciężkowicach

Małopolskie Odsłony: 20995

Skamieniałe Miasto w Ciężkowicach

Skamieniałe Miasto to grupa fantazyjnie ukształtowanych form skalnych, tworzących przysłowiowe „miasto zamienione w kamień”. Miejsce to jest bardzo chętnie odwiedzane przez liczne grupy – wycieczki zorganizowane oraz indywidualnych turystów. Dostępność miejsca i atrakcyjność sprawiają, że jest ono jedną z największych przyrodniczych atrakcji Małopolski.

Rozrzucone gęsto na stoku wzniesienia na południe od centrum Ciężkowic zgrupowanie skał od dawna funkcjonowało w świadomości miejscowej ludności jako miejsce nieprzychylne, tajemnicze, zamieszkiwane przez złe moce. Ci którzy zapuszczali się w to ustronne miejsce opowiadali o fantastycznych kształtach skał przyrównując je do postaci ludzkich lub zwierzęcych, wiążąc ich powstanie z niezwykłymi wydarzeniami. W czasach kiedy ludzie nie posiadali naukowych instrumentów oglądu świata swoistą formą interpretacji zjawisk i zmian w środowisku były właśnie legendy (Wróbel S., 1998). Nazwa rezerwatu wiąże się z jedną z opowieści o powstaniu skamieniałego grodu. „Skamieniałe Miasto” jest największą przyrodniczą atrakcją Ciężkowicko – Rożnowskiego Parku Krajobrazowego, najbardziej znaną i popularną.

W 1931r. „Skamieniałe Miasto” zostało uznane za zabytek przyrody. Ochroną objęto wówczas 30,49 ha. Rezerwat o pow. 14,91 ha powołano zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu 12 lipca 1974 roku. W jego obrębie wyróżnić możemy cztery położone w niewielkiej odległości od siebie enklawy. Ochroną prawną objęto szereg wychodni skalnych zbudowanych z piaskowca ciężkowickiego wraz z roślinnością porastającą skały i ich otoczeniem. Wychodnie rozrzucone są na długości 700 m począwszy od strzegących od strony zachodniej „Skamieniałego Miasta” położonych bezpośrednio nad Białą „Czarownicy” i skały „Ratusz”, aż po najwyżej usytuowaną niemalże na szczycie kulminacji Skałki 367 m n.p.m. Wygląd najbardziej znanej wychodni ziemi tarnowskiej – „Czarownicy”, nawiązuje do ludowych wyobrażeń wiedźm. Przypisywano tym kobiecym postaciom nadludzkie moce, umiejętności sprawowania kontroli nad innymi. Stawały się przez to przedmiotem wielu legend i podań. Nie inaczej było i tym razem. Skała o charakterystycznym profilu to czarownica ukarana za złorzeczenie księdzu jadącemu z komunią świętą do umierającego.

Usytuowanie przy drodze wojewódzkiej nr 977 z Tarnowa do Krynicy powoduje, że wiele osób zwraca uwagę na jej charakterystyczny profil. Dzięki swej popularności jest symbolem Ciężkowicko – Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. Z położoną po sąsiedzku wychodnią również wiąże się bardzo ciekawa legendarna opowieść. Rajcy jeszcze nie skamieniałego natenczas miasta, zamiast troszczyć się o los grodu, czas przeznaczali na urządzanie hulaszczych zabaw, pijaństwie i rozwiązłym prowadzeniu. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Zamienieni z pełniącym siedzibę rajców urzędzie w skałę „Ratusz”, umierali w ogromnym cierpieniu, bo choć chcieli ugasić pragnienie nie byli w stanie zaczerpnąć wody z przepływającej tuż obok rzeki. Powrócą do świata żywych tylko wówczas, gdy przepływająca u podnóży skały Biała, dosięgnie szczeliny znajdującej się na jej wierzchołku. Z każdą niemal wychodnią w „Skamieniałym Mieście” wiąże się jakaś legenda. A to o rycerzu – skąpcu, który ze swej zachłanności pilnując wejścia do groty w której przechowywał niegodziwie zgromadzony skarb, umarł z pragnienia, a innym razem o pustelniku któremu jako jedynemu prawemu pozwolono opuścić miasto przed skamienieniem, a to o księdzu który grając w kości z diabłem przegrał kościół, który również skamieniał (Iwanie R., 1998).

Największą i najbardziej okazałą wychodnią „Skamieniałego Miasta” jest „Grunwald”. Pierwotną nazwę „Piekło” wychodnia ta zawdzięcza „Tajemniczej Szczelinie”, gdzie według legendy raz w roku pojawiać się mają ogromne skarby. Obecna nazwa nadana została w 500 rocznicę bitwy z pod Grunwaldem. Tablicę pamiątkową, wykutą w skale w 1910 r. ufundował I.J.Paderewski. Wchodząc do rezerwatu mijamy źródło „zdrowej wody”, o którym tak zwykł mawiać wielki muzyk i patriota (Pulit F., 1993). Szlak prowadzi wyłożoną kamieniem drogą do jedynego miejsca w rezerwacie, gdzie istnieje możliwość rozpalenia ogniska. Trochę dalej dochodzimy do Warowni Dolnej i Górnej. Na tej drugiej odnaleźć możemy XIX – wieczne inskrypcje eksplorujących ten teren. Krótkim szlakiem dość możemy do jaskiń w powstałym na potrzeby budowy linii kolejowej kamieniołomie. Dalej wyobraźnia podpowiada nam nazwy kolejnych skał. Rozpoznajemy bez problemu skały „Orzeł”, „Pianino”, „Pieczarki”, „Żółw”, „Piekiełko” i „Borsuk”. Napotykamy dalej kolejno niewielkie „Baranki” i ostro zakończone „Piramidy” – oberwane fragmenty większej skały zamykającej „Lisi Wąwóz”. Na wychodni ograniczającej „Lisi Wąwóz” odnajdziemy korzeń o wygiętym kształcie przypominający formą „Aligatora”. Mijamy stojącą samotnie „Pustelnię” i dochodzimy do „Baszty Paderewskiego”. Nazwa została nadana wysokiej ambonie w 1985 r., w 125 rocznicę urodzin artysty. Tutaj Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne wmurowało tablicę upamiętniającą pamięć wielkiego polityka i pianisty. Przechodzimy obok „Cyganki” i „Grzybka” i dochodzimy do polany z której ukazuje się nam widok w kierunku południowym, na Zborowice w Dolinie Białej, Góry Grybowskie – najbardziej na zachód wysuniętej Beskidu Niskiego i Beskid Sądecki. Dochodzimy do ostatniej na naszej trasie wychodni „Skałki z krzyżem”, na którą wejść można poprzez wąską, ciasną szczelinę. Z góry roztacza się panorama na Ciężkowice i Dolinę Białej, a w głębi najbardziej na północ wysuniętą część Pogórza Rożnowskiego, Pasmo Wału i Lubinki.

Idąc dalej szlakiem niebieskim biegnącym w kierunku Rzepiennika Strzyżewskiego dochodzimy do pomnika przyrody nieożywionej – Jar „Wodospad”. Zaliczany do największych atrakcji turystycznych okolic Ciężkowic, leży już poza rezerwatem „Skamieniałe Miasto”. Schodząc szlakiem w dolinę, po przejściu przez mostek, należy odbić w prawo i przejść kilkanaście metrów pośród skał. Popularnie nazywany „Wąwozem Czarownic”, przybiera postać głębokiej rozpadliny skalnej długiej na ponad 40 metrów i szerokiej do 4 metrów. Ograniczają go kilkunastometrowe ściany skalne z piaskowca ciężkowickiego, często w postaci nadwieszonych ambon. Wąwóz zakończony jest przewieszoną ścianą o wysokości 14 metrów, z której spływa potok tworząc wodospad. W okresie wczesnowiosennym powstaje dużych rozmiarów efektowny lodospad. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie trzech zespołów leśnych. Są to: kontynentalny bór mieszany jest zbiorowiskiem lasu sosnowo – dębowego stosunkowo ubogiego florystycznie, podgórska dąbrowa acydofilna i jodłowy bór mieszany. Występowanie wielu drzewostanów leśnych na terenie stosunkowo niewielkiej powierzchni stanowi o znacznej różnorodności florystycznej i fitosocjologicznej. Takie zróżnicowanie spowodowane jest różnorodnością warunków glebowych, a w efekcie znaczne zróżnicowanie gatunków roślin. Na obszarze rezerwatu stwierdzono występowanie 124 gatunków roślin naczyniowych (bez mchów, wątrobowców i porostów). Spośród nich, 16 gatunków objętych jest ochroną prawną (ZPKPwT, 2006). Ze względu na niewielką powierzchnię, znikomo wykształcone piętro podszytu oraz znaczną penetrację terenu przez turystów, wśród zamieszkujących rezerwat zwierząt brakuje gatunków zwierząt o dużych rozmiarach. Bogaty jest natomiast świat owadów i ptaków. Wśród bezkręgowców na uwagę zasługują barwne motyle, trzmiele, chrząszcze. Na terenie rezerwatu bardzo często obserwować można mrówki z rodzaju gmachówka. Występują w bardzo dużej ilości na skale „Ratusz”.

Bibliografia:
- Firlej Piotr: 2006 rok, praca magisterska pt. „Kierunki aktywizacji turystycznej Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego”, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
- Iwanie R.: 1998 rok, „Tarnów i jego okolica w legendach”, wyd. Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Słowackiego w Tarnowie, Tarnów.
- Pulit F.: 1990 rok, „Dom w Ojczyźnie”, wyd. Fundacja Paderewskiego – Chicago, Tarnów – Kąśna Dolna.
- Wróbel S.: 1998 rok, „Ciężkowice. Dzieje miasta do końca XVIII wieku”, wyd. Urząd Miasta i Gminy Ciężkowice, Tarnów.

Opracowanie: Pogorza.PL

Gdzie to jest?

Skamieniałe Miasto to miejsce do którego trafić nie trudno. Najwięcej osób korzystając z własnego środka transportu przyjeżdża tutaj – zatrzymując się na parkingu przed wejściem do Skamieniałego Miasta.
Parking ten znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 977 na odcinku Ciężkowice – Zborowice. Do sierpnia 2011r. trwające tutaj prace utrudniać będą parkowanie w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu.
Niewielki parking znajduje się również na odcinku Ciężkowice (rynek) – Staszkówka, przy wejściu do rezerwatu, w pobliżu kulminacji wzniesienia, w miejscu gdzie drogę przecinka szlak niebieski biegnący przez Skamieniałe Miasto do Wąwozu Czarownic.
Do rezerwatu można również dojść szlakiem czarnym ze stacji kolejowej Ciężkowice-Bogoniowice przez rynek do Skałki z Krzyżem, dalej za szlakiem niebieskim.

Praktyczne informacje

Oto zestaw praktycznych informacji na temat Skamieniałego Miasta. Po rezerwacie przyrody Skamieniałe Miasto poruszamy się wyłącznie wyznaczonym szlakiem (niebieskim) i na niewielkim odcinku szlakiem czarnym. Wychodzenie na skały, wspinanie się, zbaczanie ze szlaku, chodzenie na skróty jest zabronione.

parking przy głównym wejściu do Skamieniałego Miasta

Szlaki turystyczne

Ciężkowce to miejsce gdzie krzyżują się liczne szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, samochodowe.

Szlaki piesze PTTK
niebieski: Tarnów – Tuchów – Brzanka – Ciężkowice w tym Skamieniałe Miasto – Kąśna Dolna w kierunku Bukowca i Gródka nad Dunajcem.
Czarny: PKP Ciężkowice – Bogoniowice – rynek w Ciężkowicach – Skałka z krzyżem (tutaj łączy się ze szlakiem niebieskim).
Czerwony: PKP Ciężkowice – Bogoniowice – Jastrzębia – Skała Wieprzek w kierunku Jamnej.
zielony: Pławna – skała Diable Boisko – do szlaku niebieskiego.
żółty: z Pławna – Bruśnik w kierunku Jamnej (dochodzi do szlaku niebieskiego i czerwonego.

Szlaki rowerowe PTTK
niebieski: Ciężkowice (rynek) – Gromnik – Tuchów – Tarnów
zielony: Ciężkowice (rynek) – Pławna – Bruśnik – Falkowa – Bukowiec – Paleśnica – Jastrzębia – Ciężkowice-Bogoniowice
żółty: Ryglice – Brzanka – Rzepiennik Suchy – Turza – Ciężkowice – Siekierczyna – Jamna

Szlaki tematyczne:
Szlak Architektury Drewnianej: Ciężkowice – zabudowa rynku, Gromnik,Siemiechów, Brzozowa, Rzepiennik Biskupi, Binarowa, Jastrzębia, Wilczyska, Podole, Przydonica i inne.
Szlak Małopolskich Miasteczek: Bobowa, Ciężkowice, Czchów, Dobczyce, Lanckorona, Lipnica Murowana, Nowy Wiśnicz, Stary Sącz, Szczyrzyc, Tuchów, Wojnicz, Zakliczyn.
Szlak niepodległościowy: Tarnów – Łowczówek – Tuchów – Kąśna Dolna.