Lanckorona i okolice
Lanckorona to miasto do 13 VII 1933, obecnie wieś, siedziba gminy. Znana szczególnie w kręgach artystycznych, miejscowość letniskowa. Gościła tu cała plejada znanych polskich malarzy, artystów, reżyserów, pisarzy i innych zagorzałych wielbicieli… Unikatowy w skali kraju małomiasteczkowy układ urbanistyczny, malownicze niepowtarzalne krajobrazy, swoisty mikroklimat, czyste powietrze, a przede wszystkim cisza i spokój, które dają możliwość dobrego wypoczynku od zgiełku współczesnej cywilizacji. Lanckorona jest też dobrym punktem wypadowym do wycieczek - w Beskid Makowski, Dróżki Kalwaryjskie, do Wadowic i Krakowa.
Spacer po Lanckoronie rozpoczynamy na malowniczym zabytkowym Rynku. Zachowały się tutaj XIX-wieczne drewniane domy charakteryzujące się budownictwem zrębowym, ze stromymi dachami konstrukcji przyczółkowej, z wysuniętymi poddaszami i szerokimi mieczowanymi bramami wjazdowymi. Stylowe latarnie i ławeczki zapraszają zmęczonych do odpoczynku.
Spacer po Lanckoronie rozpoczynamy na malowniczym zabytkowym Rynku. Zachowały się tutaj XIX-wieczne drewniane domy charakteryzujące się budownictwem zrębowym, ze stromymi dachami konstrukcji przyczółkowej, z wysuniętymi poddaszami i szerokimi mieczowanymi bramami wjazdowymi. Stylowe latarnie i ławeczki zapraszają zmęczonych do odpoczynku.
Na Rynku, w sąsiedztwie końcowego przystanku autobusowego, przyjeżdżający mogą zobaczyć tablicę informacyjną z planem zabudowy Lanckorony, lokalizacją XIV-wiecznego zamku oraz rozmieszczeniem sieci alejek i ścieżek spacerowych na północnych zalesionych stokach Góry Lanckorońskiej.
Opuściwszy Rynek, wędrujemy w stronę Góry Zamkowej ulicą św. Jana. Po drodze zwiedzamy zabytkowy XIV-wieczny kościół św. Jana Chrzciciela, pamiętający czasy Kazimierza Wielkiego, i pniemy się pod górę, podziwiając piękne widoki, które rozciągają się aż po Babią Górę i Tatry.
Zamek lanckoroński
Przed nami na stromym kilkunastometrowym stoku widać fragmenty baszt wschodniej i zachodniej, połączone od południa murem obronnym. Pnąc się po stoku otoczonym fosą mijamy resztki fundamentów mostu zwodzonego i wchodzimy na dziedziniec zamkowy. Niestety niewiele się tutaj zachowało. Fragmenty baszt i murów obronnych oraz fundamenty niegdyś budowli mieszkalnych wyznaczają obrys dziedzińca zamkowego.
Zamek został wzniesiony z fundacji Kazimierza Wielkiego w latach 1336-66. Ze względu na charakter budowli jak i na strategiczne położenie, zamek odegrał w swojej historii znaczącą rolę. Zebrzydowscy władali tu w XVI i XVII w., a następnie Czartoryscy, Maszkowscy i Wielopolscy. W 1655 r. zamkiem zawładnęli Szwedzi. W latach 1768-72, umocniony przy udziale inżynierów francuskich, stanowił jeden z najsilniejszych punktów oporu konfederatów barskich i dopiero w 1772 r. zajęły go wojska austriackie.
Po I rozbiorze zamek został opuszczony i zaniedbany popadł z czasem w ruinę. Zamek stał na rzucie prostokąta i posiadał dwie czworoboczne, potężne baszty. Do warowni prowadził od wschodu most wsparty na filarach, a za nim brama. Zamczysko otoczone było fosą, a w czasach konfederacji barskiej powstały dodatkowo fortyfikacje ziemne typu bastionowego. Do dziś przetrwały jedynie fragmenty murów, ponieważ w XIX w. miejscowa ludność wykorzystywała budulec z zamku na własne potrzeby.
Nasyciwszy oczy pięknymi widokami i odkrywszy tajemnice zamku lanckorońskiego, wybieramy się na wędrówkę alejkami i ścieżkami spacerowymi w masywie leśnym Góry Lanckorońskiej. W wyborze trasy pomaga nam umieszczona na polanie pod ruinami tablica informacyjna z planem oznakowanych tras spacerowych.
Zespół urbanistyczny
W Lanckoronie mamy do czynienia z jednym z najciekawszych na terenie Polski zespołów urbanistyczno - krajobrazowych. Tworzą go charakterystyczne domy drewniane typu małomiasteczkowego.
Ośrodek założenia urbanistycznego stanowi rozległy, prostokątny plac o wymiarach 90 x 110 metrów, powstały w okresie lokacji (XIV wiek). Pierwotnie z każdego rogu rynku odchodziła jedna ulica, tworząc tzw. układ turbinkowy lub wiatrakowy. W późniejszym czasie układ ten się zatarł poprzez wytyczenie kolejnych dróg. Ograniczona ilość działek lokacyjnych przy rynku narzuciła typ zabudowy zwartej, szczytowej. Prostokątne, tynkowane domy parterowe konstrukcji zrębowej, powstałe głównie w latach 1868 - 1872 tworzą niezwykle malowniczy i charakterystyczny zespół, naruszony nieznacznie nowszymi budowlami. Dachy kryte są gontem, dwuspadowe (siodłowe) z naczółkami i daleko wysuniętymi okapami, tworzącymi z frontu rodzaj podcieni, jednak bez słupów wspierających. Poszczególne budynki rozdzielone są miedzuchami, nad którymi gdzieniegdzie zachowały się drewniane rynny. Domy są dwudzielne lub trójdzielne, z sienią przejazdową z boku lub na osi. Daty ich powstania podane są na sosrębach. Najlepiej zachowała się wschodnia pierzeja rynku oraz domy przy ulicach: Świętokrzyskiej, Zamkowej, Krakowskiej i Piłsudskiego. Domy, prostokątne i parterowe, ustawione są szczytami do ulic.
Muzeum Regionalne im. prof. Antoniego Krajewskiego
Muzeum powstało kilkadziesiąt lat temu, z inicjatywy profesora Antoniego Krajewskiego, w jednej z nielicznych chałup, jakie przetrwały pożar z 1869 r. Znajduje się w stylowym, narożnym domu podcieniowym w Rynku nr 133. Dwie części drewnianego, krytego gontem budynku, przedzielone są szeroką sienią. Pełno tu teraz sprzętów – potrzebnych niegdyś w gospodarstwie – sita, cepy, sieczkarnie, kołowrotki. w izbach zobaczyć można „święte obrazy” zawieszone ponad posłaniem, kołyskę i liczne – typowe dla dawnej Lanckorony – sprzęty.
Kościół Grobu Matki Bożej w Brodach koło Kalwarii Zebrzydowskiej
Świątynia, ufundowana przez Jana Zebrzydowskiego, przypomina sarkofag, do którego dostawiono barokową arkadową kruchtę z oryginalną kopułą. Barokowy kościół zbudowany został w latach 1615- 1642 z fundacji Zebrzydowskich. Jest to największy, poza klasztorem, obiekt sakralny w obrębie zespołu dróżek w Kalwarii Zebrzydowskiej. Przed wejściem znajdują się figury 12 apostołów, a poniżej bramy grota Matki Boskiej z Lourdes. Wewnątrz znajdują się oryginalne amfiladowe schody prowadzące za ołtarzem na wyższy poziom kościoła.
Dróżki Pana Jezusa i Matki Bożej
W kalwarii odprawianie są nabożeństwa dróżek Pana Jezusa oraz dróżek Matki Bożej. Procesje odwiedzają kolejne stacje, wysłuchując odpowiednich rozważań, modlitw i pieśni. Obie dróżki mają prawie tę samą trasę, różnią się natomiast kierunkiem marszu. Dróżki Pana Jezusa to 28 stacji (w 24 obiektach) przypominających ostatnie dni Chrystusa.
