Olsztyn nie tylko na weekend
Pieszo, rowerem, na wodzie i z powietrza
Chcąc pojechać na weekend do Olsztyna na Warmii wiele osób może zadawać sobie te pytania. Co w tym mieście mogę zobaczyć, co mogę zwiedzić, gdzie mogę odpocząć? Co jest wyjątkowego i godnego uwagi w Olsztynie? Co w Olsztynie robił Mikołaj Kopernik? Olsztyn, choć nie leży na Mazurach, to jednak wiele osób w tym regionie umiejscawia to miasto mocno związane z Mikołajem Kopernikiem. Ale Olsztyn to nie tylko zamek i wielki uczony. Co jeszcze? Aby się o tym dowiedzieć, wybrałem się do stolicy województwa warmińsko-mazurskiego na weekend.
Chcesz pojechać na weekend do Olsztyna na Warmii ?. Co w tym mieście mogę zobaczyć, co mogę zwiedzić, gdzie mogę odpocząć ?. Co jest wyjątkowego i godnego uwagi w Olsztynie ? Co w Olsztynie robił Mikołaj Kopernik ?. Poniższy materiał pozwoli lepiej zaplanować kilkudniowy pobyć czy choćby krótką wizytę będąc przejazdem.
Olsztyn to miasto które oferuje piękne widoki oraz możliwość odpoczynku na świeżym powietrzu z dala od miejskiego zgiełku. Dla tych którzy wolą zwiedzanie, dobrą kuchnię i życie kulturalne, duży wybór może naprawdę zaskoczyć. Wiele lat temu, gdy po raz pierwszy pojawiłem się na zamku, byłem przekonany że poza dawną siedzibą Kopernika jest niewiele więcej do zobaczenia. Jak bardzo się wówczas myliłem, przekonuję się za każdym razem, odwiedzając ostatnio Olsztyn kilka razy w roku. To miasto naprawdę można polubić i to nie tylko jako przystanek w drodze na Mazury. Tutaj naprawdę da się wypocząć, mając jednocześnie tak wiele do zobaczenia, a że Olsztyn to także miasto Mikołaja Kopernika...
Muzeum Warmii i Mazur mieszczące się na Zamku Kapituły Warmińskiej
Co do Mikołaja Kopernika, to mieszkał on i pracował w Olsztynie w latach 1516-1521 jako lekarz kanonik, a także brał udział w administracji Warmii. Jego działalność w Olsztynie wiąże się głównie z pracami nad reformą kalendarza juliańskiego oraz pomiarami astronomicznymi. 26 stycznia 1521 roku obroną zamku a tym samym i Olsztyna dowodził Mikołaj Kopernik, który w tym czasie rezydował na zamku na stanowisku kanonika-administratora dóbr kapituły warmińskiej.
Na Zamku Kapituły Warmińskiej w którym swoją siedzibę ma Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, znajduje się wyjątkowy zabytek stworzony przez samego mistrza. To tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika. Tablica ma wymiary 705x140 cm i została wykreślona na pokrytej tynkiem ścianie krużganka skrzydła północnego, tuż nad wejściem do komnaty, w której mieszkał administrator. Do dziś zachowały się duże fragmenty tego wyjątkowego zabytku. Narzędzie to jest wynikiem obliczeń i analizy przestrzeni olsztyńskiego zamku. Dla wielu niepozorny kawałek tynku, a dla uczonych z całego świata miejsce kultu i cel wizyt naukowców z najdalszych zakątków świata.
Traktaty Medyczne z księgozbioru Mikołaja Kopernika
To tutaj na Zamku Kapituły Warmińskiej w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, znajdują się inkunabuły z księgozbioru Mikołaja Kopernika, a pośród innych ksiąg ta jedyna, wyjątkowa - Traktaty Medyczne. Dwa współ oprawne Traktaty Medyczne wydane w Padwie i Bolonii, będące częścią prywatnej biblioteki Mikołaja Kopernika. Oprawione są w skórę koźlęcą usztywnione wewnątrz deską, stąd też możemy mówić że czytamy od deski do deski. Zdobienia na okładce to tzw. ślepe tłoczenia, gdzie część z nich jest złocone. U góry widziane napisy to tytuły i autorzy obu woluminów. Pierwszy jest to Brewiarz Praktyki Medycznej autorstwa Arnolda de Villanova* z 1485 roku, a drugi autorstwa Savonaroli** z 1487 roku i jest to Dekret o Gorączkach. Księga była własnością Mikołaja Kopernika o czym świadczą zapisy proweniencyjne, mówiące o tym kim byli kolejni właściciele tej księgi. Kopernik był trzecim właścicielem a widniejących napis mówi że po jego śmierci, przekazuje niniejszą księgę w spadku dla kanonika warmińskiego Fabiano Emmericha. Dzięki temu nie została ona wywieziona do Szwecji a przetrwała do dzisiaj w Polsce.
Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Olsztynie
Można a nawet należy odwiedzić Planetarium, które jest dedykowane Mikołajowi Kopernikowi, oraz Obserwatorium Astronomiczne urządzone w zabytkowej wieży ciśnień. To miejsce skrywa kolejną porcję historii a co ważne dla zwiedzających, to właśnie tutaj znajdują się skały z księżyca.
Bez wizyty w tych obiektach Olsztyn nie może być zaliczony do odwiedzonych. Obserwatorium Astronomiczne w Olsztynie zlokalizowane jest w XIX-wiecznej wieży ciśnień wznoszącej się na najwyższym wzniesieniu dawnego Olsztyna. Na kolejnych piętrach wieży można zapoznać się z kolekcją meteorytów, rozwojem astronomii oraz z różnymi metodami obserwacji i pomiarów astronomicznych. Wyjątkowym eksponatem są okruchy skał księżycowych przywiezione na Ziemię przez załogę misji Apollo 11, pierwszej w historii ludzkości załogowej wyprawy na Księżyc. Na wystawie obejrzymy fragmenty skał z Księżyca, Marsa oraz Westy i innych planetoid. Na kilku pietrach zebrana jest spora kolekcja wyjątkowych instrumentów i urządzeń, które wciągną nie tylko miłośników astronomii.
https://planetarium.olsztyn.pl/o-obserwatorium
Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej "Hosianum"
Kopernikalia i "Białe Kruki" to 330 inkunabułów (największy zbiór w Polsce północno-wschodniej), 1563 druki z XVI w. oraz ponad 7000 druków z XVII-XVIII w. (niektóre ze starodruków były własnością Mikołaja Kopernika, jego wuja Łukasza Watzenrodego, a także Jana Dantyszka czy Jana Stefana Wydżgi. Pozycje o szczególnej wartości kulturowo-historycznej. Pozycje o szczególnej wartości kulturowo-historycznej to m.in: „Księga sentencji”, Piotr Lombard, ok. 1150, „Historia zdobycia Troi”, 1480, „Breviarium Warmiense”, 1494 (zawierający odpis Nicolai Copernici: Ad latitudinem Regionis LIIII graduum) dekrety papieża Grzegorza IX, Paryż 1511 (zbiór norm prawa kanonicznego oparty na decyzjach soborów i listach papieskich ogłoszone w 1234 r. - do 1918 r. najważniejsze źródło prawa kościelnego. Nad całością czuwa ksiądz Tomasz Garwoliński, opiekujący się tymi zbiorami od ponad 20 lat. Dzięki niemu te księgi sukcesywnie poddawane są konserwacji a co istotne, przestają być anonimowe, gdy wystawiane są na wyjątkowych wystawach czasowych, ciesząc oczy zwiedzających.
Bazylika konkatedralna św. Jakuba Apostoła
Zabytkiem zasługującym na bliższe poznanie jest Bazylika konkatedralna św. Jakuba Apostoła. To imponujący gotycki kościół powstał na przełomie XIV i XV w. i do dziś jest najważniejszą świątynią katolicką w mieście. Wewnątrz zachowały się cenne gotyckie, renesansowe i barokowe elementy wyposażenia. Chętni mogą odwiedzić także znajdujące się u podnóża bazyliki Dom Pielgrzyma i Centrum Świętego Jakuba, które powstały w budynku dawnych stajni.
Muzeum Archidiecezji Warmińskiej
Muzeum Archidiecezjalne to jedno z najmłodszych muzeów w tej części Polski, ale za to można powiedzieć, że jest to wielki skarbiec który zaskakuje. Wchodząc do środka i widząc kasę i otoczenie, tak naprawdę nie wiedziałem czego się spodziewać. Wchodząc już na kolejne piętra i oglądając ekspozycje, byłem pozytywnie zaskoczony. Nie tylko ilość ale jakość i różnorodność cennych eksponatów robi wrażenie. Muzeum znajduje się bardzo blisko rynku, przy uliczce prowadzącej do Katedry. Przeznaczając godzinę na zwiedzanie, jestem przekonany że każdy potwierdzi że warto było.
https://archwarmia.pl/instytucje/muzeum-archidiecezji-warminskiej/
Kajakiem przez centrum Olsztyna
Choć brzmi to nieco przesadnie, to jednak jest to w pełni prawdziwe. Spływ kajakowy na jaki się zdecydowałem, rozpoczynał się na stopniu wodnym przy starym młynie, tuż pod zamkiem. Oczywiście rozpocząć można znacznie wyżej biegu rzeki, ale tutaj czekać będzie przenioska kajaka. Ja wybrałem wersję leniwca, czyli zamówiłem kajak do punktu startu, z odbiorem na końcu mojej zaplanowanej trasy. Leniwie wiosłując płynąłem ze spokojnym nurtem rzeki Łyny, w akompaniamencie dziesiątek śpiewających ptaków. W sezonie wakacyjnym zapewne jest tutaj spory ruch, jednak ja miałem ten komfort, że płynąc w połowie maja, na wodzie byłem zupełnie sam. Już na początkowym odcinku przepływa się pod zabytkowymi mostami kolejowymi, znanymi z jednego z odcinków filmu Stawka Większa Niż Życie (samochód spadający ze skarpy na początku mostu. Mój spływ zakończyłem przy Elektrowni Wodnej, gdzie Wadąg łączy się z Łyną a na brzegu jest pomost pływający, ułatwiający wysiadanie z kajaka także dla osób mniej wprawionych w wiosłowaniu. Chcąc płynąć dalej i mając na uwadze kolejne przenioski na zaporach, dopłynąć można do jeziora Mosąg, lub przez Dobre Miasto meandrującą Łyną dopłynąć można aż do Lidzbarka Warmińskiego.
Żeglowanie po jeziorach
Na jeziorze Ukiel nie można odmówić sobie rejsu żaglówką, a że nie mam patentu i nie umiem prowadzić takiego wodnego bolida, to dałem się namówić na rejs pod okiem fachowców. Kpt. Tomek Siemaszko i Magda Wojciechowska zabrali mnie na rejs po całym jeziorze, pokazując przy okazji okolicę z pokładu, i wszystko to co dotychczas widziałem objeżdżając jezioro rowerem. Mając zapewnioną pełną obsługę, można się zresetować i rozleniwić, zwłaszcza mając słońce nad głową i szum fal przecinanych sunącym jachtem. Jeżeli ktoś poczuje w sobie zew wilka morskiego, można się umówić z Tomkiem na rejsy pełnomorskie, z wyprawami na daleką północ włącznie.
https://superyachting.pl/plywanie-ze-sternikiem-w-olsztynie/
Najlepsza przystań śródlądowa na świecie
Nie, nie jest to tylko pusty slogan reklamowy bez pokrycie. Zdaniem międzynarodowych ekspertów Centrum Rekreacyjno-Sportowe "Ukiel" OSiR w Olsztynie to najlepsza przystań śródlądowa na świecie. Będąc na miejscu i składając wszystkie elementy w jedną całość muszę przyznać że coś w tym jest. Na zdjęciu przystań i Centrum Żeglarstwa Wodnego i Lodowego „Słoneczna Polana”, po drugiej stronie jeziora Ukiel. Tutaj można zacumować w trakcie rejsu po jeziorze a ja zrobiłem sobie przerwę podczas przejażdżki rowerem wokoło jeziora. Główna plaża i molo przy OSiR znajduje się po drugiej stronie jeziora, na wprost pomostu.
Rowerem po i wokół Olsztyna
Olsztyn to nie tylko zamek, Kopernik i zabytki. To także Jezioro Ukiel i dużo zieleni. Rower i zwiedzanie okolic to idealne urozmaicenie zwiedzania. W samym mieście jest wiele ścieżek rowerowych biegnących przy najważniejszych obiektach, ale dla mnie te najatrakcyjniejsze wiodą wzdłuż rzeki i wokół jezior. Nie trzeba się martwić o rower czy sprzęt pływający, bo wszystko można wypożyczyć w Centrum Rekreacyjno-Sportowe "Ukiel" OSiR tuż obok molo przy plaży miejskiej w Olsztynie.
https://osir.olsztyn.pl/pl/ukiel/oferta/1725-wypozyczalnie-sprzetu-plywajacego
Loty widokowe nad Olsztynem i okolicami
Gastronomia w Olsztynie
Po aktywnym dniu zgłodniałem. Gdzie w Olsztynie mogę smacznie zjeść? Jakie potrawy regionalne warto spróbować? W Olsztynie jest wiele miejsc, gdzie można smacznie zjeść a ta która jest już kultową, to oczywiście Cudne Manowce tuż przy Starym Rynku. Jeśli chodzi o potrawy regionalne, polecam spróbować pierogi z dziczyzną (np. dzik, jeleń) czy zupę grzybową. Nie zapomnijcie również spróbować lokalnego przysmaku - płocie po olsztyńsku, czyli smażonej ryby z ziemniakami i surówką. W Cudnych Manowcach koniecznie zamówcie Maść czarownic do latania, Podpłomyk plebejski, Dzyndzałki warmińskie, młoda pokrzywa duszona na maśle czy ser dojrzewający od Thorstena z Węgajt a do picia Kombucha. Smacznego!
Kilkuletnia a już legenda
Na koniec bardzo aktywnego dnia, wisienka na torcie dla birofilów, czyli wizyta w firmie i rozmowa z twórcą legendarnego już browaru UKIEL. Warmiński Dom Piwa jest małym rzemieślniczym browarem niedaleko jeziora Ukiel w sercu historycznej podmiejskiej wioski jaką było kiedyś Gutkowo a obecnie dzielnica Olsztyna. Firma założona zaledwie w 2017 roku już tworzy produkt uważany za kultowy. Leżakowanie od 2 do 6 miesięcy, przemysłową konkurencję zostawia daleko w tyle. Maciek jest współzałożycielem browaru i jego pierwszym piwowarem a przy tym skromnym i sympatycznym gawędziarzem.
Pomnik Największej Opony Świata atrakcją Olsztyna
Olsztyn to także dawne Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych, a dzisiaj jako jedna z najnowocześniejszych fabryk na całym świecie Grupy Michelin. Zakład będący największym pracodawcą w regionie a skoro o największych mowa, nie można pominąć największej opony na świecie jaka stoi przed budynkiem dyrekcji Michelin Olsztyn. Oznaczona symbolem 59/80 R 63 MICHELIN XDR to największa opona świata, przeznaczona do pojazdów górniczych pracujących w kopalniach odkrywkowych. Średnica - 4,03 m, szerokość - 1,48 m, waga - 5000 kg. Zbrojenie wewnętrzne to aż 890 kilogramów stali. Obciążenie na jedną oponę powyżej 100 000 kg. Mimo że opona stoi przed zakładem w formie pomnika to nie jest wyłącznie ozdobą firmy. Takie opony są produkowane w Olsztyńskiej fabryce. Jaki może być koszt takiego kolosa ? Niestety nie sąto ceny katalogowe a takie zamówienia negocjowane są indywidualnie. Mniejsza, bo zaledwie 57-calowa i starsza siostra XKD1, kosztuje około 350 tys. zł. Biorąc pod uwagę że np taki BiełAZ 75710 ma założone 6 sztuk, to za same opony tej ciężarówki trzeba zapłacić sporo ponad 2 mln zł.
Nocleg na jeziorze
Będąc w Olsztynie można pływać, biesiadować i nocować w wielu miejscach i obiektach. Można też połączyć to wszystko na środku jeziora. Houseboat to pobyt na pokładzie unikatowego pływającego domu. Na dolnym pokładzie znajdują się kajuty sypialne oraz duży salon z aneksem kuchennym, Do tego pełny węzeł sanitarny. Na górnym pokładzie jest dużo miejsca by wyłączyć się od codzienności. Na brzegu kompleksu Pirat jest wszystko co wymagający klient sobie zażyczy a mnie najbardziej zainteresowała sauna i balia z widokiem na jezioro. https://hotelpirat.com.pl/
górny pokład houseboata
Jak więc widać, Olsztyn oferuje znacznie więcej niż można się było spodziewać po przeglądaniu informacji w necie. Propozycje przedstawione powyżej to także nie wszystko, bo lista miejsc może być znacznie dłuższa. Przede mną wizyta w Filharmonii a także jednym z najstarszych kin studyjnych w Polsce i oczywiście przejście szlakiem filmowym Stawki Większej niż Życie, bo właśnie w Olsztynie zostało nakręconych wiele scen to tego kultowego serialu.
Na Mazury dotrę jednak innym razem :-)
Olsztyn jest jak dobre wino, każdy kolejny raz smakuje jeszcze bardziej. Uwielbiam tutaj wracać i już nie tylko na zamek do Kopernika, choć to magnes ogromny.
opracowanie & foto: Albin Marciniak
https://www.facebook.com/marciniak.albin
więcej na stronie miasta: https://visit.olsztyn.eu/
#visitOlsztyn
