Czechy, Wysoczyzna - region obfitujący w zabytki UNESCO
Dla większości z nas Czechy kojarzą się przede wszystkim z Pragą. W dalszej kolejności możemy wymieniać Skalne Miasto, Ostrawa, Brno czy Czeskie Budziejowice. Cała reszta kraju naszego południowego sąsiada, jest znana tylko dla niewielkiej grupy miłośników czeskiego piwa, dzielnego wojaka Szwejka, Krecika czy Rumcajsa. Tymczasem Republika Czeska ma wiele miejsc i obiektów jakie warto zobaczyć, nie tylko podczas wakacyjnych wojaży. Kraj Wysoczyna – jedna z czternastu jednostek podziału terytorialnego w Czechach, leżąca na granicy południowo-zachodnich Moraw i południowo-wschodniej części krainy Czechy, miejsc jakimi zachwyci każdego, ma naprawdę całkiem sporo. Poniżej zaledwie część z obszernej listy propozycji.
Žďár nad Sázavou - Ślady Santiniego
Chociaż Žďár nad Sázavou, miasto leżące w centrum Masywu Czesko-Morawskiego 150 km na wschód od Pragi, ma zabytkowe centrum z ratuszem, słupem morowym i barokową twierdzę z muzeum, to największą uwagę przyciąga północny kraniec miasta z pałacem i kościołem pielgrzymkowy na Zielonej Górze. Największe dzieło architekta Jana Blažeja Santiniego w 1994 roku zostało słusznie wpisane na listę zabytków UNESCO.
Słynny architekt i ojciec duchowy barokowego gotyku Jan Blažej Santini (1677–1723) urodził się w rodzinie pochodzących z Włoch, praskich kamieniarzy i murarzy. Do Žďáru nad Sázavou Santiniego sprowadził wykształcony opat Václav Vejmluva, kiedy w XVIII wieku powierzył mu przebudowę spalonego klasztoru. Dzieło architekta przetrwało również w folwarku klasztornym Lyra, zakrystii kościoła Przenajświętszej Trójcy i na Dolnym Cmentarzu. Najważniejszym dziełem Santiniego jest jednak wspomniany kościół pielgrzymkowy na Zielonej Górze.
Strategicznym miejscem dla powstania miasta Žďár nad Sázavou była właśnie rzeka, która pozostaje w nazwie miasta. Osadę założono tu już w 1100 roku, później wybudowano tu klasztor cystersów Źródła Błogosławionej Marii Panny. Rozwinęła się tu hodowla ryb w stawach i wydobycie rud. Na początku XVII wieku Žďár był już ośrodkiem cechowym, głównie dzięki tkaczom. Centrum miasta leży na wzgórzu na lewym brzegu rzeki Sázavy. Ma nieregularny, czterokątny rynek z dawnym ratuszem renesansowym i słupem morowym. Za nim, na północno-zachodnich obrzeżach centrum znajduje się nowocześnie przebudowany budynek dawnej twierdzy i kościół gotycki św. Prokopa.
Trasa bezbarierowa z kilkoma punktami widokowymi, ławkami i miejscami odpoczynku prowadzi wokół Stawu Konventskiego i pomnika przyrody Louky Černého lesa.
https://www.zdarns.cz/en/about-the-town
Zielona Góra koło Žďáru nad Sázavou - mistyka Zielonej Góry
Kościół pielgrzymkowy św. Jana Nepomucena na Zelenej horze
5 bram, 5 kaplic, 5 ołtarzy, 5 gwiazd. Kościół p.w. św. Jana Nepomucena na Zielonej Górze jest jedną z najbardziej oryginalnych budowli w Europie, która do dzisiaj zadziwia odwiedzających z całego świata. Zabytek UNESCO i dzieło genialnego architekta Jana Błażeja Santiniego Aichla jest miejscem, które jest warte zobaczenia przez każdego, kto doceni mistykę i oryginalną architekturę przetkaną dziejami św. Jana Nepomucena, czeskiego świętego.
Do budowy kościoła zmobilizowały jego założyciela dzieje czeskiego świętego Jana Nepomucena, który został zabity dlatego, że nie chciał zdradzić królowi tajemnicy spowiedzi królewny. Święty Jan był długo torturowany a następnie jego ciało zostało zrzucone z Mostu Karola w Pradze do Wełtawy. Legenda głosi, że w tym momencie nad jego głową pojawiło się pięć gwiazd. Od tego momentu gwiazda i cyfra pięć jest uważana za symbole świętego.
Legendę tę genialnie wykorzystał architekt Santini, cały kościół zaprojektował w rzucie poziomym na pięcioramiennej gwieździe. Symbol gwiazdy i piątki pojawia się niezliczoną ilość razy. W pobliskim klasztorze jest pięć bram i pięć kaplic, w kościele jest pięć ołtarzy a na głównym ołtarzu jest pięć gwiazd. Cały obiekt jest dosłownie wypełniony mistycznymi symbolami i zagadkami. Eksperci do dnia dzisiejszego poszukują wejścia do ukrytego korytarza, który ma prowadzić z kościoła do klasztoru w pobliskim zamku żdarskim.
Pałac Žďár nad Sázavou i Muzeum nowej generacji
Zwiedzając miejscowość Zelené hory nie wolno zapomnieć o byłym klasztorze cystersów z XIII wieku, dzisiejszy pałac, który jest dziełem słynnego budowniczego Santiniego. Część obiektu stanowi Muzeum nové generace, nowoczesna ekspozycja, która łączy elementy emocjonalne z eksponatami wypożyczonymi z ważnych czeskich instytucji. Ta multimedialna ekspozycja jest poświęcona spuściźnie cystersów i czasom rozkwitu w okresie baroku. Chodzi o unikalny projekt audiowizualny, jest taki jedyny w Republice Czeskiej!
Muzeum nové generace
Třebíč
Dla lubiących średniowieczną architekturę, kręte uliczki dzielnic żydowskich i spokój małych miasteczek, Třebíč z pewnością bardzo się spodoba. Z pewnością zaskoczy wielu to, że w czasach średniowiecza Żydzi i chrześcijanie żyli tu obok siebie w pokoju i harmonii. To dzięki temu centrum miasta z dzielnicą żydowską, cmentarzem i późnoromańską bazyliką przetrwało do dziś. Wszystkie te miejsca znajdują się obok siebie. W 2003 roku Třebíč, a konkretnie tutejsza dzielnica żydowska i bazylika św. Prokopa, zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO.
Tego nie można przegapić - Bazylika św. Prokopa
Podczas wizyty w miejscowości Třebíč, która usytuowana jest w zachodniej części Moraw, pomiędzy Igławą i Brnem, koniecznie trzeba zwiedzić malowniczą dzielnicę żydowską. Jest to jeden z powodów, dla których miasto znalazło się na liście UNESCO. Okolica ta tworzy labirynt alejek i pasaży, pośród których znajdują się dwie synagogi, szkoła, ratusz i rabinat. Z jednej strony cała dawna dzielnica żydowska otoczona jest stromym zboczem, a z drugiej strony chroni ją rzeka z zabudowanym nabrzeżem. Żydzi i chrześcijanie żyli tu obok siebie przez wieki i chociaż wyznawali różną wiarę, wzajemnie się szanowali. Chrześcijańska bazylika św. Prokopa, zbudowana w stylu romańskim i ozdobiona wczesnogotyckimi elementami, mogła powstać w bezpośrednim sąsiedztwie getta tylko tutaj. Bazylika jest perłą czeskiej architektury średniowiecznej. Zwiedzając wnętrza bazyliki, nie sposób nie zachwycić się jej piękne, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Całość budowli jest dobrze widoczna ze wzgórza, na które ze starówki prowadzą kręte uliczki i kamienne schody.
Bazylika św. Prokopa
Spacer po żydowskiej dzielnicy w miejscowości Třebíč
Jeśli chcesz zobaczyć typowe żydowskie gospodarstwo domowe sprzed kilku stuleci, Třebíč oferuje ku temu jedyną w swoim rodzaju okazję. Przy współpracy z miejscowym muzeum, jeden z mieszkańców, Seligmann Bauer, zaprasza do swojego domu, który został zbudowany w XVIII wieku w sąsiedztwie synagogi. Podczas wizyty można zwiedzić sklep na parterze z meblami z epoki, sypialnię oraz pozostałe wnętrza. Dawne poddasze zostało przekształcone w przyjemną salę wykładową ze sprzętem audiowizualnym. Kilka razy w roku przy uroczystych okazjach w kuchni serwowane są tradycyjne dania środkowoeuropejskiej kuchni żydowskiej.
Tylna synagoga w Třebíču
Jednym z najcenniejszych zabytków dzielnicy żydowskiej w Třebíču jest bez wątpienia Tylna lub Nowa Synagoga. Stara dzielnica żydowska Třebíč jest wyjątkowa jako całość. Jednak w jej obrębie odwiedzający znajdą kilka wspaniałych zabytków, które zasługują na własną wycieczkę. Wśród nich jest bez wątpienia Synagoga Tylna, znana również jako Nowa Szkoła, Górna Sala Modlitewna i Nowa Synagoga.
Synagoga Tylna w Třebíč została zbudowana w 1669 roku lub krótko przed tym. Społeczność żydowska chciała go rozbudować w 1693 r., ale spotkała się ze sprzeciwem lokalnej szlachty i istniało nawet niebezpieczeństwo, że budynek zostanie zburzony. Ostatecznie rozebrano jedynie dach. Dopiero gdy Johann Karl von Waldstein stał się właścicielem dominium w 1705 r., zezwolono na prace renowacyjne. Obejmowały one tradycyjne barokowe malarstwo we wnętrzu, którego część zachowała się do dziś. Synagoga była używana do odprawiania nabożeństw po raz ostatni w 1926 roku, a następnie służyła jako sklep. Popadła w ruinę i groziła jej rozbiórka, której zapobiegł remont ukończony w 1997 roku. Obecnie w synagodze znajduje się wystawa poświęcona kulturze żydowskiej oraz unikalna pięciometrowa makieta dzielnicy żydowskiej , tak jak wyglądała ona w 1850 roku. W 2007 roku odbyła się tu lokalna premiera opery dziecięcej Brundibár – która pierwotnie była wykonywana przez dzieci w getcie w Terezinie.
Co jeszcze warto zobaczyć
Każda dzielnica żydowska ma swój cmentarz. Ten w miejscowości Třebíč położony jest na stromych zboczach w dolinie rzeki. Znajduje się tu około trzech tysięcy nagrobków , co czyni go jednym z największych cmentarzy żydowskich w Czechach. Podobnie jak w przypadku innych nekropolii, panuje tu niezwykle przejmująca atmosfera. Wokół miejscowości Třebíč wije się również wiele tras rowerowych, dzięki czemu można zwiedzać okolicę na dwóch kółkach. W pobliżu znajduje się ponadto inne miasto wpisane na listę zabytków UNESCO, Telcz, w którym można zobaczyć zamek i piękny renesansowy plac.
Pałac Jaroměřice nad Rokytnou
https://www.zamek-jaromerice.cz/cs
Telč - Telcz
Trudno jest wyobrazić sobie bardziej bajkowe miasto niż Telcz. Rynek, który wygląda jak z bajki Hansa Christiana Andersena, romantyczny zamek i przezroczyste stawy okalające miasto. Telcz jest najdoskonalszym przykładem włoskiego renesansu na północ od Alp i miastem z jednym z najpiękniejszych rynków w Europie. Jest częścią światowego dziedzictwa UNESCO. Wycieczkę po mieście większość zwiedzających rozpoczyna od jednego z najbardziej romantycznych miejsc Republiki Czeskiej. Rynek telczański z wysokimi fasadami różnokolorowych domów, arkadami pełnymi sklepików i kawiarenek, w których można przebywać obserwując tutejsze życie jest pieszczotą dla wnętrza zwiedzających.
Który dom jest najpiękniejszy?
Każdy sam może ocenić, który z domów jest najpiękniejszy. Czy będzie to monumentalny ratusz, wspaniale zdobiony dom nr 15 czy też raczej kamienica nr 61 ze sgrafitto 11 starotestamentowych wodzów? Każdy dom opowiada swą własną historię. Można też wsłuchać się tutaj w pieśń szumiących fontann i podziwiać misternie zdobiony słup mariański. Warto pochodzić po rynku, wczuwając się w atmosferę miejsca, które normalnie można zobaczyć tylko w bajkach.
Miasto, które powstało jako twierdza wodna zawdzięcza swój wygląd współzawodnictwu prowadzonemu przez swoich obywateli. Poprzez wielkość i wystawność fasad budowanych przez siebie domów, starali się pokazać swoją zasobność i pozycję społeczną. Dzięki temu jeden dom jest piękniejszy niż drugi. Oku zwiedzającego nie umknie fakt, że w wielu przypadkach dachy domów znajdują się niżej niż ozdobne fasady.
Zamek jak z bajki.
Podczas zwiedzania Telcza nie można pominąć tutejszego zamku, należącego do morawskich klejnotów architektury renesansu. Wpływ na przebudowę zamku gotyckiego na renesansową siedzibę miał przede wszystkim Zachariasz z Hradca, który brał udział w wyprawie wielmożów czeskich do Genui, gdzie oczarował go renesans. Dzięki staraniom właścicieli na zamku zachowały się pierwotne wnętrza stanowiące kontrast z włoską sztuką. W Złotej Sali można podziwiać podobizny przodków Zachariasza i cenne rzeźby w kasetonach na suficie. Sala Rycerska i Afrykańska zainteresuje przede wszystkim dzieci, które oglądać tam będą kuriozalne trofea. W ramach zwiedzania należy również zajrzeć do pokojów ostatnich mieszkańców zamku, biblioteki, łazienki lub szatni ze zbiorem historycznych ubrań i akcesoriów. http://www.telc.eu
Dokąd wybrać się dalej?
Jeżeli macie w planie pozostanie na Wysoczyźnie przez parę dni, można odwiedzić także inne ciekawe miejsca, które się tu znajdują. Na pewno nikt nie będzie rozczarowany wycieczką do jednego z najpiękniejszych zamków morawskich Pernsztejn.
W pobliżu Telcza znajdują się dwie dalsze miejscowości, równie bogate w piękno renesansu. Odwiedzić można miasto Jindřichův Hradec, które jest dumne z jednego z najrozleglejszych kompleksów zamkowych w Republice Czeskiej. Miasto Slavonice to przede wszystkim przepiękny rynek z wieloma malowniczymi renesansowymi mieszczańskimi domami i z unikatowym historycznym systemem podziemi.
Czechy to niewielki kraj, ale jak widać, ma dużo do zaoferowania i wiele do pokazania.
