Wieża zegarowa z 1574 roku z malowniczym widokiem na odległe góry, to najwyższy budynek w mieście, górujący nad Hradec Králové w Czechach. Znajduje się w samym centrum miasta, w południowo-zachodniej części Velkého náměstí (Plac Wielki, ulica Franušova 1), na wysokości 244 m nad poziomem morza. Ta 72 m wysokości renesansowa wieża, wybudowana została w 1574 roku z inicjatywy mieszkańców. Na szczyt wieży prowadzi 233 stopni schodowych. W 2015 roku Biała Wieża została ponownie otwarta po remoncie generalnym. Atrakcja turystyczna, obok której nie można przejść obojętnie.
.
.
Renesansowa Biała Wieża jest najwyższym (72 m) punktem orientacyjnym miasta, z którego otwiera się niepowtarzalny widok nie tylko na Hradec Králové, ale także na odległe szczyty Karkonoszy i Góry Orlickie.
.
.
Podczas wspinaczki na galerię Białej Wieży można zobaczyć między innymi unikalny szklany model wieży, ponad 500-letni dzwon Augustyn oraz oryginalny mechanizm zegarowy zbudowany przez Josefa Božka w 1829 roku. W Czechach większy od niego jest jedynie dzwon dzwon Zygmunt w katedrze św. Wita w Pradze.
.
.
Biała Wieża zawdzięcza swą nazwę jasnemu kolorowi piaskowca wydobywanego w okolicy miasta Horice, z którego została zbudowana.Na wieży znajduje się trzeci co do wielkości zabytkowy dzwon w Republice Czeskiej- Augustyn, a także oryginalny mechanizm zegarowy Josefa Božka w 1829 roku. Dzieki gruntownej rekonstrukcji przeprowadzonej przez miasto Hradec Králové w latach 2013-2015, w jej wnętrzu znajdują się: unikalny szklany model wieży i nowoczesna technologia audiowizualna, która podczas wspinaczki na wieżę daje okazjędo nauki i zabawy.
.
.
7 czerwca 1574r., za czasów prymasa Martina Cejpa z Peclinovca, rozpoczęto pośrodku zachodniej strony Wielkiego Rynku w Hradcu Králové budowę Białej Wieży, którą wsparli mieszkańcy datkami charytatywnymi. W ciagu następnych sześciu lat n apodstawie kwadratowej 10x10 metrów, wyrosła 48-metrowa wieża z piaskowca. Potem nastąpiła budowa dachu, który kilkakrotnie zmieniał swój kształt i kolor. Świecił miedzią, był biało-szary lub zielony. Ostatnie prace w 1840 roku nadały jeszcze inny kształt, wieża zyskała kolejne 20 metrów.
.
.
Drugi, najcięższy i największy dzwon w Czechach zawieszony jest w Białej Wieży, około 35 metrów nad ziemią. Jego dolna średnica to 206 cm, waga około 8000 kg, a ton uderzenia dzwonu to C1. Po raz pierwszy zadzwonił z drewnianej dzwonnicy w 1509 r., ponieważ miasto nie posiadało wieży, w której mógłby być umieszczony tak cieżki i duży dzwon. Musiał on czekać 72 lata, aż do 1581 roku, kiedy to został wciągnięty i zawieszony w Białej Wiezy. Dzwonił Augustyn niegdyś z okazji początku i końca corocznych targów, w przypadku zagrożenia pożarowego, zwołania rady miejskiej lub innych ważnych lub niebezpiecznych momentów dla miasta Hradec Králové. Dzwon nie dzwonił regularnie. Od 1705 roku jest poświęcony św. Augustynowi. Gdy piorun uderzył w wieżę, władze miasta zaczęły szukać przyczyny. Stwierdzono, że dzwon najprawdopodobniej nie został poświęcony, co wykonał dopiero w 1705 r. biskup Tobias Jan Becker na żądanie rady miejskiej. W 1850 i 1903 roku pękło serce dzwonu.
.
.
W 1928 roku remont dzwonu Augustyn zakończyła firma z Hradec Králové. Ostatnie oficjalne dzwonienie odbyło się 13 grudnia 1967 r. Dzwon ponownie został wprawiony w ruch 19 stycznia 2008 r. Miasto Hradec Králové przeznaczyło 265 000 CZK na wszystkie prace związane z jego uruchomieniem. Renowacji dokonał czeski dzwonnik Petr Rudolf Manousek. Dzwon został ponownie poświęcony 28 sierpnia 2008 r. przez biskupa diecezji hradecko-královéj, Mons. ThLic. Dominika Duku, OP w obecności burmistrza miasta Hradec Králové Otakara Diviska i ogółu społeczeństwa. Od tego czasu dzwon Augustyn dzwoni zgodnie z corocznym regulaminem, który jest zatwierdzany co roku przez Radę Miasta Hradec Králové. Dzwon zdobi od wschodu dwugłowy lew, a od zachodu orzeł. Przyjmuje się, że oba emblematy są albo herbami Królestwa Czeskiego albo Hradec Králové.
W 1585 roku zegar astronomiczny na Białej Wieży, zaczął odmierzać czas dla mieszkańców miasta. Został wykonany przez zegarmistrza Vavrinca z Nowego Miasta w Pradze. 1 Października 1289 roku został uruchomiony nowy zegar astronomiczny, zaprojektowany i wykonany ręcznei przez Josefa Bozka, mechanika i zegarmistrza z Estates Polytechnic Institute w Pradze. Maszyna wskazywała czas za pomocą wahadła o długości 440 cm, sterowana 4 tarczami o średnicy 600 cm, każda z minutową wskazówką o długości 336 cm, godzinową 260 cm i cyframi o wysokości 80 cm. Przez 238 długich lat, aż do 1829 roku, posługiwano się tak zwaną tarczą całkowitą lub czeską, podzielonąna 24 godziny. Pierwsza godzina zaczynała się o zachodzie słońca. Zegar na Białej Wieży zawsze był problemem. Pod koniec XIX wieku opóźniał się, 1923 1929 roku zatrzymał go piorun. Wieża wymagała naprawy. Jedną z nich, 13 września 1836 roku, sfinansowało Gubernium ziemskie.
.
.
Oprócz materiałów które kościół miał przekazać gminie, budżet na naprawę wynosił 1380 złotych konwencjonalnych. W tym czasie powstał spór między miastem, a kościołem katolickim o to, kto zapłaci za naprawę. Okazało się, że nie jest jasne, kto faktycznie jest właścicielem Białej Wieży. Rzecznik kościoła Dziekan Valenta zwrócił wówczas uwagę, że Biała Wieża nie została zbudowana dla celów religijnych, jest ozdobiona herbami i hasłami panów świeckich, nie jest konstrukcyjnie związana z katedrą św. Ducha, pełni funkcję głosu miasta i jest stałą rezydencją herolda opłacanego przez miasto. Uznał, że to gmina zapewnia działanie zegara astronomicznego, a sama wieża została zbudowana przez miasto prawie trzy wieki po wybudowaniu kościoła św. Ducha.
.
.
Po dwuletnim sporze, 22 października 1838 r., Gubernium zdecydowało, że Biała Wieża należy do miasta i w związku z tym zapłaci ono za remont. Ponieważ jednak opłaty za dzwonienie Augustyna wpływały nie do miasta, ale do skarbca kościoła, kościół ma wnieść wkład finansowy w naprawę.
W 1936 r. sekretarz miasta, radca prawny L. Domecka napisał, że dzwon Augustyn został zarejestrowany w inwentarzach, jako własność św. Ducha i to już kronikarz, jezuita Fr. Svenda (1741-1822) nazywa Augustyna swoim klejnotem. Kolejny remont Białej Wieży miał miejsce w latach 1989-1991, a ostatni w latach 2013-2015.
Nad renesansowym portalem Białej Wieży wyryte jest łacińskie motto cesarza Maksymiliana II: "Deus provisionbit, vigilandum tamen". Oprócz czeskiego tłumaczenia "Bóg będzie opatrznościowy, ale trzeba być czujnym:", w literaturze można znaleźć luźniejsze tłumaczenia, np. "Nawet przy całej opatrzności Bożej czuwamy".
.
..
Biała Wieża jest otwarta codziennie przez cały rok, także w weekendy i święta (zamknięta 24 grudnia). Ostatnie wejście 60 minut przed zamknięciem. W przypadku dzwonienia Augustyna lub większej ilości oczekujących na zwiedzanie wieża może zostać wcześniej zamknięta. Oprócz klasycznych interaktywnych wycieczek można również wziąć udział w nocnych zwiedzaniach, świcie na Białej Wieży, czy dzwonieniu Augustyna.
Zabrania się wchodzenia do Białej Wieży ze zwierzętami, jedzeniem i piciem, bronią, a na całym terenie wieży, w tym na galerii, obowiązuje zakaz palenia i manipulowania otwartym ogniem. Ze względu na ograniczoną pojemność w kasie wieży nie można przechowywać wózka dziecięcego, roweru, skutera i podobnych środków transportu.
.
.
Ze względu na umiejscowienie dzwonu, mechanizmu zegarowego i innych elementów budowlanych w Białej Wieży nie ma windy, dlatego wieża nie jest pozbawiona barier architektonicznych. W ostatnich latach wieża powróciła jako miejsce wystaw i stała się centrum turystyki i wydarzeń kulturalnych.
Dzieci poniżej 15 roku życia mogą wejść tylko w towarzystwie osoby powyżej 18 roku życia (dorosłej). Kasa, sklepik z pamiątkami oraz informacja znajduje się przy wejściu na wieżę.
.
Biała Wieża w Hradcu Králové
Velké náměstí, č. parcely 87/2
Hradec Králové, 500 03
.
.
.
Do nowości należy unikatowy szklany model Białej Wieży, ważący ok. 1000 kg i składający się z ponad 500 kawałków szkła. Sama tylko praca ręczna przy jego wykonaniu zajęła ponad 1500 godzin. Wyremontowana Biała Wieża wyposażona jest również w nowoczesny sprzęt audio i organizowane są w niej wystawy interaktywne. Wchodzenie na galerię Białej Wieży urozmaicają nowe panele LCD, wyświetlające 3 różne programy zwiedzania.
.
.
..
opracowanie & foto: Albin Marciniak
