Zagrzeb stolica Chorwacji
Stolica i największe miasto Chorwacji. Liczy ok. 800 tys. mieszkańców, aglomerację zagrzebską zamieszkuje natomiast 1,2 mln. Miasto leży na północnym brzegu rzeki Sawy, u podnóża Medvednicy, architekturą przypomina inne miasta monarchii Austro-Węgier, takie jak Wiedeń czy Budapeszt. Zagrzeb to stolica o dwóch obliczach: urokliwa starówka, ale i nowoczesna europejska metropolia...
Pięknaś Ty, nasza ojczyzno, oj, droga ziemio junaków - śpiewają Chorwaci w swoim hymnie narodowym. O niezwykłości tego zakątka Europy przekonywać nie trzeba, o ile jednak wybrzeże Adriatyku jest popularnym miejscem wypoczynkowym, to Zagrzeb jest ciągle miastem nieodkrytym...
Pierwsze oznaki życia w regionie Zagrzebia pochodzą jeszcze z okresu prehistorycznego, o czym przekonują liczne znaleziska z Jaskini Veternica, datowane na epokę kamienia. Pisemnie miasto zostało wspomniane po raz pierwszy w 1094 roku, kiedy to węgierski Król Ladislaus, ustanowił Zagrzeb diecezją i jednocześnie siedzibą biskupią. Prawdopodobnie nazwa miasta pochodzi od chorwackiego czasownika "zagrabiti", który oznacza kopać. Według legendy jeden z banów chorwackich, prowadząc swoich spragnionych żołnierzy przez opuszczone tereny, szukał strumienia, aby ich napoić. Dowódca uderzył więc szablą w ziemię i wypłynęła z niej woda. W tym miejscu wykopano studnię i wybudowano gród.
Obok historycznego Zagrzebia rozwinęła się druga osada, zwana Gradec, dziś jego górne miasto. Obie osady padły ofiarą najazdów tatarskich w 1242 roku, w którym to również Król Bela IV nadał Gradeciowi miano Wolnego Miasta Królewskiego. Kilkaset lat później, w 1557 Zagrzeb ponownie staje się ofiarą ataków, tym razem tureckich. Jednocześnie, w tym samym roku, Zagreb zostaje po raz pierwszy określony mianem miasta stołecznego, mimo iż chorwaccy panowie uczynili Zagrzeb ich siedzibą dopiero w XVII w.
Wiek XVII i XVIII nie były szczęśliwym okresem dla miasta, które ucierpiało na skutek kilkukrotnych pożarów oraz epidemi cholery. XIX wiek minął pod hasłem politycznego, kulturowego i gospodarczego postępu. W 1991 roku Zagrzeb stał się oficjalnie stolicą niepodległego państwa - Republiki Chorwackiej, uchodzącej dziś za jedno z najpopularniejszych i najpiękniejszych miast turystyczny Europy Środkowej.
Wszystkie zabytki są na wyciągnięcie ręki. Starówka to trzy blisko siebie położone dzielnice: Dolne Miasto (Donji Grad), Górne Miasto (Gornij Grad) i Kaptol. Każda jest położona na innej wysokości, co znacznie ułatwia orientację w terenie i pozwala podziwiać panoramę miasta z różnej perspektywy. Najniżej znajduje się Dolne Miasto (Donij Grad), gdzie dominuje zabudowa z przełomu XIX i XX w. Uwagę przyciąga wybudowany w 1925 r. Hotel Regency Esplanade.
Budynek dworca kolejowego oddziela klasycystyczne zabytki od bardziej współczesnej części dzielnicy, powstałej po II wojnie światowej. Naprzeciwko majestatyczny konny pomnik pierwszego koronowanego w 925 r. władcy Chorwacji, króla Tomisława. Dolne Miasto (Donij Grad) łączy się z Górnym Miastem (Gornij Grad) na placu bana Josipa Jelaeicia. "Do zobaczenia pod ogonem" - to nietypowe pożegnanie nie zdziwi żadnego mieszkańca Zagrzebia. Pod tajemniczym zwrotem kryje się miejsce spotkań pod pomnikiem konnym Bana Josipa Jelaeicia (przywódcy walk o niepodległość w XIX w.)
Plac bana Josipa Jelačicia to centralny plac stolicy Chorwacji. Otoczony jest przede wszystkim secesyjnymi i modernistycznymi, wielopiętrowymi kamienicami. W centrum stoi konny pomnik Josipa Jelačicia.
W kierunku zachodnim z Trgu wybiega jedna z najdłuższych i najważniejszych handlowych ulic Zagrzebia - Ilica. W pobliżu znajdują się najważniejsze zabytki chorwackiej stolicy, w centrum Kaptolu stoi Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Katedrala Uznesenja Blažene Djevice Marije i svetih Stjepana i Ladislava to katedra rzymskokatolicka archidiecezji zagrzebskiej. Pierwszy, romański kościół stał w tym miejscu już w XI wieku, ale został zniszczony przez najazd mongolski w XIII wieku. Odbudowany w stylu gotyckim, był wielokrotnie przebudowywany, ostatni raz po trzęsieniu ziemi w 1880 roku w stylu neogotyckim. Prace prowadzono pod kierownictwem austriackiego architekta Hermanna Bollégo. Na jego polecenie dobudowano fasadę zwieńczoną dwiema neogotyckimi dzwonnicami o wysokości 104 i 105 metrów. Stanowią one wizytówkę i symbol miasta. Od wielu lat trwa renowacja świątyni.
Plac przed katedrą
Obok katedry ławeczki
Tuż obok znajduje się Dolac, targ na którym zagrzebianie zaopatrują się w owoce i warzywa.
Kolejną atrakcją jest Uspinjača- jedna z najkrótszych w Europie kolei linowo-terenowych, znajdująca się przy ul. Tomićevej. Nazwa uspinjača oznacza w języku chorwackim każdą kolej linowo-terenową - pełna nazwa dla tej w Zagrzebiu to Zagrebačka uspinjača. Trasę długości 66 metrów wagon pokonuje w zaledwie 64 sekundy. Kolej została wybudowana w 1890, przez co jest najstarszym publicznym środkiem komunikacji w Zagrzebiu, jako że powstała na rok przed uruchomieniem tramwaju konnego. W 1934 trakcję parową zastąpiła elektryczna. Zniszczona podczas II wojny światowej długo stała nieodbudowana. Ponownie została otwarta w 1974. Łączy centralną, handlową ulicę miasta Ilicę z położonym nieco wyżej Górnym Miastem (Gradec) - dzielnicą zabytków i kultury, a także siedzibą władz państwowych.
Wzdłuż linii poprowadzone są drewniane schody, stanowiące alternatywny sposób dotarcia na Gornji Grad. Jeden wagon mieści 28 osób (16 siedzących i 12 stojących). Dwa wagoniki kursują naprzemiennie co 10 minut, codziennie od 6:30 do 22:00. Gestorem jest Zagrebački električni tramvaj, czyli miejskie przedsiębiorstwo komunikacyjne w Zagrzebiu.
Obecnie Uspinjača jest prawnie chronionym zabytkiem, ze względu na oryginalną, w większości, konstrukcję.
Stube Kalasancija Schlossera
Najstarsza część Zagrzebia, Gradec, urzeka średniowiecznym klimatem. Spacerując po dzielnicy warto zatrzymać się przy Wieży Lotršeak, która jest jednym z symboli miasta. Lotrščak, baszta miejska, to pięciopiętrowa konstrucja z dodatkową metalową kopułką, wokół której prowadzi obecnie niewielki taras widokowy. Jest to także jeden z najpopularniejszych punktów widokowych w mieście. Baszta wzniesiona została na planie kwadratu i jest niemal ostatnią, a zarazem najlepiej zachowaną pozostałoścą po średniowiecznych murach miejskich Górnego Miasta (Gradec, Grič lub Gornji Grad). Od podłoża do dachu wieża mierzy 19 metrów. Sam dach ma wysokość 5 metrów, a wystająca ponad niego kopuła dalszych 6 metrów.
Plac św. Marka to centralny punkt Górnego Miasta (Gornji Grad). Znajduje się na nim najbardziej charakterystyczny zabytek Zagrzebia, kościół świętego Marka. Z daleka już widać niezwykłe zdobienia dachu, na którym z kolorowych dachówek ułożono herby Zagrzebia i Chorwacji.
Kościół św.Marka
Odwiedzający stolicę Chorwacji miłośnicy kultury i sztuki powinni czuć się usatysfakcjonowani. W Zagrzebiu mieści się bowiem 20 teatrów, 21 muzeów, około 30 galerii i wiele zbiorów artystycznych.
Pośrodku placu Marszałka Tito znajduje się monumentalny budynek Chorwackiego Teatru Narodowego wzniesiony w 1895 roku, według projektu architektów wiedeńskich Helmera i Fellnera, znanych budowniczych teatrów. Stąd też takie podobieństwo do teatru wiedeńskiego. Budynek Chorwackiego Teatru Narodowego jest jednym z reprezentacyjnych teatrów wzniesionych w stylu historycznym w miastach Europy wschodniej i środkowej.
Muzeum Sztuki i Rzemiosła
Muzeum Mimara
Chorwacka Akademia Nauki i Sztuki (Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, HAZU) - główna akademia naukowa Chorwacji. Została założona w stolicy tego kraju – Zagrzebiu w 1867 roku i aż do 1991 roku była znana pod nazwą Jugosłowiańska Akademia Nauk (z przerwą w latach 1941 - 1945, kiedy nosiła obecną nazwę).
Spacer ulicami Zagrzebia...
Park Maksimir, usytuowany na wschód od Dolnego Miasta (Donji Grad), założony został w 1843 r. Ten zaprojektowany w angielskim stylu kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy jest największym parkiem Zagrzebia (120 ha). Na jego terenie znajdują się m. in. zoo, sztuczne jeziora, obserwatorium astronomiczne, kawiarnie oraz stadion Dynamo Zabreg.
Cvjetni Trg
August Šenoa
August Šenoa
Park Maksimir, usytuowany na wschód od Dolnego Miasta (Donji Grad), założony został w 1843 r. Ten zaprojektowany w angielskim stylu kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy jest największym parkiem Zagrzebia (120 ha). Na jego terenie znajdują się m. in. zoo, sztuczne jeziora, obserwatorium astronomiczne, kawiarnie oraz stadion Dynamo Zabreg.
Karolina Zięba - Kulawik
