Śluzy w Leśniewie na Kanale Mazurskim

Muzea Odsłony: 20234

Śluzy w Leśniewie na Kanale Mazurskim

Owiany wieloma legendami i ciągle tajemniczy rejon mazurski, z Wilczym Szańcem, Mamerkami i śluzami w Leśniewie Górnym i Leśniewie Dolnym zachęca do zwiedzania.

Kanał Mazurski to nieukończona droga wodna łącząca Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem poprzez rzeki Łynę i Pregołę. Obecnie Kanał Mazurski przebiega przez terytorium dwóch państw: Polski i Federacji Rosyjskiej. Nie jest on udostępniony dla żeglugi.

Długość kanału (od jez. Mamry do rzeki Łyny) wynosi 50,4 km (w tym 20,5 km przypada na teren Polski, a 29,9 km na teren Federacji Rosyjskiej). Po wliczeniu w jego trasę rzek Łyny (22 km) i Pregoły (65 km) oraz Zalewu Wiślanego (33 km), sumaryczna długość drogi wodnej wyniesie ponad 170 km. Widoczne miejsce znajduje sieok 150 w górę, od śluzy Leśniewo Górne.

Szerokość kanału od jeziora Mamry do miejscowości Leśniewo (gmina Srokowo) wynosi od 20 do 25 m, przy głębokości 1,4–1,8 m. Woda znajduje się w obwałowaniach wynoszących się nad okoliczny teren. Kanał zaślepiony jest groblą ziemną przed Leśniewem. Na odcinku bez wody do jeziora Rydzówka znajdują się dwie śluzy (śluza Leśniewo Górne i śluza Leśniewo Dolne). W odległości 9,3 km od jeziora Mamry, za jeziorem Rydzówka, umiejscowiona jest śluza Piaski. Dalsze dwie śluzy po stronie polskiej znajdują się koło miejscowości Bajory Małe (gm. Srokowo).

Leśniewo Górne

Ok 500 m od śluzy Leśniewo Górne, znajduje się śluza Leśniewo Dolne i według planów miała mieć identyczną konstrukcję.

Różnica poziomu wód pomiędzy jeziorem Mamry (poziom lustra wody 116 m n.p.m.), a rzeką Łyną (5 m n.p.m. w miejscu połączenia kanału z rzeką w okolicy Znamienska) wynosi około 111 m. Różnicę tę zniwelowano za pomocą 10 śluz.

Maksymalna głębokość kanału w jego osi wynosi 2 m w wykopie i 3 m na odcinkach prowadzonych w nasypie. Dno i skarpa kanału zostały zabezpieczone kilkucentymetrową warstwą tłucznia. Głębokość przy przejściu z dna w skarpę zawiera się w przedziale od 1,5 do 2,5 m. Szerokość kanału na poziomie wody średniej sięga 25 m, maksymalna szerokość dna wynosi 13 m. Najmniejszy dopuszczalny promień łuku na jego trasie to 400 m. Projekt Kanału Mazurskiego przewidywał przepływ statków o wyporności do 250 ton i zanurzeniu nie większym niż 1,5 m.

W celu zminimalizowania ryzyka powodziowego, na trasie Kanału Mazurskiego zaprojektowano trzy bramy bezpieczeństwa w postaci jazów walcowo-ruchowych: w rejonie śluz Leśniewo Górne, Piaski i Ozierki (dwa jazy zlokalizowane są na terenie Polski, pozostałości trzeciego obiektu tego typu znajdują się na terytorium Rosji, w okolicach nieistniejącej dziś miejscowości Wickerau). Ponadto przy ujściu kanału z jez. Mamry dodano dodatkową bramę o szer. 8 metrów, której zadaniem jest bezpośrednia ochrona zasobów jeziora.

Kanał Mazurski na niektórych odcinkach – zamiast w typowym wykopie – poprowadzony został w kilkumetrowej wysokości nasypach. Umożliwiło to zmniejszenie różnicy poziomów pomiędzy poszczególnymi stopniami wodnymi i tym samym redukcję ich liczby do niezbędnego minimum. Po obu stronach kanału zaprojektowano też ścieżki holownicze o szerokości 3 m, a także miejsca mijania dla jednostek pływających i porty zimowe

Na terenie Polski znajduje się 5 śluz, pozostałe zlokalizowane są na terenie Federacji Rosyjskiej. Wszystkie śluzy są konstrukcjami żelbetowymi, o zunifikowanych wymiarach komór (szerokość 7,5 m, długość 45 m). Były one umieszczane w miejscach charakteryzujących się istnieniem naturalnych uskoków terenu, co pozwoliło na ograniczenie nakładu pracy podczas realizacji robót ziemnych. Śluzy o spadku większym niż 8 m zostały wyposażone w zbiorniki oszczędnościowe ograniczające zużycie wody podczas śluzowania. Uwzględniając przewidywaną wielkość transportu i przyjmując, iż żegluga trwa 220 dni w roku, określono dzienną liczbę śluzowań na ok. 13 przy dopuszczalnym zużyciu wody wynoszącym 1920 m³ na każde śluzowanie.