Parowozownia Wolsztyn, skansen zabytkowych lokomotyw
Instytucja Kultury Województwa Wielkopolskiego
Parowozownia Wolsztyn - jako ostatnia na świecie obsługuje przewozy pasażerskie trakcją parową.
Wolsztyn leżący pomiędzy Jeziorem Berzyńskim a Jeziorem Wolsztyńskim, przyciąga turystów z różnych zakątków świata. Przyciąga właśnie parowozami, będącymi "Białymi Krukami", docenianymi przez pasjonatów nie tylko z Polski czy europy, ale i z całego świata. Organizowane przejazdy pociągami retro, zawsze przyciągają ogromne rzesze sympatyków tych śpiących i dymiących kolosów. Kto miał przyjemność jechać takim składem czy choćby obserwować przejazd parowozu, wie o czym mowa i jakie to hipnotyzujące. By oglądać słynną paradę zabytkowych parowozów, pasjonaci zjeżdżają z różnych zakątków europy a nawet organizują wycieczki autokarowe, by tylko móc oglądać przejazd kulkudziesięciotonowych buchających parą kolosów.
Organizowana w Wolsztynie od 1991 roku Parada Parowozów jest jedną z najważniejszych imprez kolejowych w Polsce i Europie. Odbywające się na przełomie kwietnia i maja wydarzenie co roku przyciąga ponad dwadzieścia tysięcy turystów oraz miłośników kolejnictwa ze wszystkich zakątków świata, sam Wolsztyn zaś zamienia się w światową stolicę pary. W jednym miejscu i w jednym momencie “pod parą” jest nawet 10 zabytkowych lokomotyw parowych. Parada Parowozów jest jedną z niewielu okazji, by móc z bliska podziwiać te wspaniałe, potężne maszyny zarówno podczas paradnego przejazdu przez wolsztyńską stację, jak również w trakcie przygotowań technicznych, prezentujących codzienną obsługę lokomotyw parowych. Istnieje wtedy także możliwość gruntownego zwiedzania zaplecza wolsztyńskiej parowozowni oraz zapoznania się z jej pracą.
Idea gromadzenia zbiorów zrodziła się około roku 1990, gdy zaczęto zamykać dla obsługi ruchu pasażerskiego okoliczne linie kolejowe w kierunku Sulechowa i Nowej Soli. Z likwidowanych pomieszczeń stacyjnych drezynami zwożono do Wolsztyna wyposażenie tych obiektów i, aby nie trafiło na złom, postanowiono zgromadzić je w parowozowni.
Po kilku latach, w związku ze zmniejszającą się liczbą pracowników parowozowni, na cele muzealne postanowiono przeznaczyć wolną powierzchnię szatni i umywalni w budynku ówczesnej noclegowni. Pomieszczenie przebudowano, postawiono ścianki działowe i urządzono najpierw jedną, a w miarę przybywania eksponatów, druga salę wystawową. Początkowo zbiory eksponowano w sposób dość chaotyczny, później usystematyzowano, pokazując praktycznie cały przekrój historii kolei w tym regionie.
W sali muzealnej zobaczyć można eksponaty służby ruchowo – handlowej (wyposażenie biura zawiadowcy i kasy biletowej), służby trakcji (wyposażenia parowozowni, elementy wyposażenia parowozów, dokumenty, stemple biur parowozowni), urządzenia łączności (łącznice, telefony), służby drogowej (urządzenia zabezpieczenia ruchu kolejowego – wyposażenia przejazdów kolejowych, nastawni, układów szyn, lamp, wskaźników, itp.). Wiele eksponatów zostało pozyskanych ze zbiorów prywatnych oraz darowizn emerytowanych pracowników kolejowych.
Burmistrz Wolsztyna Wojciech Lis, jako pasjonat kolejnictwa, zaangażowany jest w utrzymanie i funkcjonowanie Parowozowni Wolsztyn.
Obecnie parowozy są tu wykorzystywane do prowadzenia ruchu pasażerskiego i najczęściej są to maszyny serii Ol49 lub Pt47. Ruch pociągów pasażerskich prowadzonych parowozami ogranicza się do 2 par pociągów w kierunku Leszna lub Poznania. Do niedawna parowozami obsługiwany był też ruch towarowy w kierunku Grodziska Wlkp. i Konotopu (Sławy lub Lubięcina). Pociągi te wyruszały prawie codziennie z bruttem od kilku do kilkunastu wagonów.
W roku 2003 spółka PKP CARGO S.A. przejęła parowozownię i zabytkowy tabor. W trosce o szacunek dla tradycji, PKP CARGO S.A. otoczyła opieką zabytki kolejowej kultury materialnej i utrzymywała je w pełnej sprawności technicznej. W tym czasie dokonano kilkunastu napraw rewizyjnych parowozów (w tym zabytkowych: Ok22, Tr5, Pm36), a także odbudowano skład zabytkowych wagonów (tzw. “boczniaków” z początku XX wieku), co umożliwiało zatrudnianie parowozów w obsłudze planowych, pasażerskich pociągów rozkładowych. W oparciu o tabor zabytkowy PKP CARGO S.A. organizowało na terenie parowozowni pobyty turystów z Polski, Europy, USA i Japonii zainteresowanych techniką parowozową, a także imprezy i przejazdy okolicznościowe taborem historycznym.
W ruchu planowym pracują obecnie 3 polskie powojenne lokomotywy parowe: Ol49-59, Ol49-69 oraz Pt47-65.
Od 2016 r. Parowozownia Wolsztyn funkcjonuje jako instytucja kultury Województwa Wielkopolskiego współtworzona przez Województwo Wielkopolskie, Gminę Wolsztyn, Powiat Wolsztyński oraz PKP CARGO S.A.
Początki kolei w dawnej Prowincji Poznańskiej sięgają roku 1880, kiedy to została wydana ustawa określająca zasady budowy linii drugorzędnych – uzupełniających sieć zbudowanych już kolei głównych – uchwalona przez parlament pruski. Większość z powstających linii drugorzędnych budowano wówczas na koszt państwa. Tak było również w przypadku linii kolejowych przebiegających przez Wolsztyn. 1 Kwietnia 1895 roku utworzono Królewską Dyrekcję Kolei w Poznaniu, która objęła swoim zarządem wszystkie linie, jakie dochodziły do stacji Wolsztyn, tzw. linie lokalne.
Parowozownia posiada około 30 parowozów różnych serii, wśród których najciekawszymi są: najstarszy, używany po wojnie w hucie Szczecin bezogniowy parowóz TKb b4 z 1912 r., znany z filmów „Pianista” czy „Miasto z morza” Ok1-359 z 1917 r., trzycylindrowy Ty1-76 z 1919 r., jedyny zachowany z tej serii na świecie parowóz Tr5-65 z 1921 r., najstarszy produkcji polskiej Ok22-31 z 1929r., a także najszybszy, bo rozwijający prędkość 130 km/h, parowóz Pm36-2 zwany „Piękną Heleną” z 1937 r.
Parowozownia Wolsztyn
Instytucja Kultury Województwa Wielkopolskiego
ul. Fabryczna 1, 64-200 Wolsztyn
https://www.parowozowniawolsztyn.pl
