Tworzone od XVI do XVIII wieku krypty zostały połączone około 100-metrowym korytarzem. Dzięki temu powstała podziemna trasa turystyczna, która umożliwia zwiedzanie tej przestrzeni.
W bazylice katedralnej możemy zwiedzać: kościół, muzeum, wieża widokową i podziemia. Muzeum, wieża widokowy oraz podziemia są otwarte dla zwiedzających wyłącznie z przewodnikiem - po uprzednim umówieniu się. Zwiedzanie bazyliki katedralnej jest możliwe z wyjątkiem czasu, gdy sprawowana jest liturgia.
Podziemia łowickiej świątyni są specyficznym rodzajem cmentarza. Pochowano tu 12 Prymasów Polski - najważniejszych dostojników kościelnych.
Powszechne były pochówki w podziemiach kościoła, jednak tylko nieliczni dostępowali tego zaszczytu. Byli to duchowni, związani z daną świątynią, później osoby świeckie oraz ich rodziny zasłużone dla danej społeczności.
Prace nad udostępnieniem krypt do zwiedzania prowadzone były w latach 2015 - 2020. Działania wykonywano od góry, po starannym wydzieleniu części wnętrza kościoła. Dzięki temu można było bez przerwy prowadzić posługę duszpasterską. Oprócz działań budowlanych, architektonicznych, archeologicznych były prowadzone badania konserwatorskie.
W udostępnionych do zwiedzania kryptach spoczywa 8 z 12 arcybiskupów gnieźnieńskich prymasów Polski pochowanych w łowickiej świątyni nazywanej Wawelem Mazowsza.
Pod posadzką kościoła znajdują się szczątki innych duchownych, ale też osób świeckich, jak chociażby prymasowskiego lekarza Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego.
Zwiedzanie krypt jest możliwe wyłącznie z przewodnikiem.
Poniedziałek - Piątek 1000 – 1530
Sobota 1000 – 1400 (Po uprzednim umówieniu przewodnika)
Ceny biletów
18 zł (normalny) i 13 zł (ulgowy).
Muzeum Diecezjalne
Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu
https://muzeum.diecezja.lowicz.pl/krypty
plan podziemi
etapy powstawania podziemi
krypta abp Jan Wężyka
Kaplica wraz z kryptą były tworzone w latach 1635-1640. Przestrzeń krypty została podzielona - adekwatnie do kaplicy - na trzy części. W najszerszej, centralnej części znajduje się krypta prymasa z zachowaną oryginalną posadzką. Wewnątrz znajduje się sarkofag z trumną, w której ułożono szczątki prymasa.
Przed wejściem do krypty znajdują się gabloty z dewocjonaliami oraz naczyniami liturgicznymi, odnalezione podczas prac. Są tu m.in. krzyżyki, zawieszki, różańce, kielich i patena. Obok są grobowce. Jeden z nich został dostawiony do krypty prymasowskiej. Pochowano tu kanoników łowickich. Warto zwrócić uwagę na elementy konstrukcyjne grobowca - dno wyłożono ceglaną posadzką, całość była nakryta kamienną płytą.
Wyposażenie krypty prymasa Wężyka było bardzo skromne. Z ciekawych i dziwnych znalezisk możemy wymienić manierkę z XIX wieku.
Krypta Prymasa Jana Lipskiego
Prymas Jan Lipski zasiadał na tronie arcybiskupim tylko dwa lata. Niespodziewana śmierć przerwała dobrze zapowiadające się rządy. W czasie drogi do Gniezna prymas poczuł się źle i przeczuwając bliski koniec swojego życia, udał się do Łyszkowic, gdzie zmarł w 1641 roku.
Kaplicę wraz z kryptą w kolegiacie łowickiej kończyli bracia prymasa, najpierw Filip - opat wąchocki, później Samuel - starosta stanisławowski. Zapewne dlatego i oni zostali tu pochowani. Nieco później spoczął tu również Konstanty Lipski - arcybiskup lwowski oraz Józef Michał Trzciński - biskup sufragan gnieźnieński. Po lewej stronie krypty wybudował swój grób kanonik Adam Zajączkowski, zmarły w 1760 roku.
W krypcie prymasa Lipskiego zachowała się oryginalna posadzka z cegły, tzw. palcówki z widocznymi zagłębieniami po palcach. Podłużne odciski miały za zadanie odprowadzać nadmiar wody z powierzchni. Dziś znajdują się tu trzy sarkofagi, w których złożono trumny ze szczątkami prymasa Jana Lipskiego, prymasa Mikołaja Prażmowskiego oraz prymasa Krzysztofa Antoniego Szembeka. W czasie prac odnaleziono w tej krypcie szczątki co najmniej 20 osób - były to szczątki kobiet, mężczyzn oraz dzieci.
Krypta Prymasa Mikołaja Jana Prażmowskiego
W krypcie Mikołaja Prażmowskiego, zmarłego w 1673 roku, został pochowany również prymas Krzysztof Antoni Szembek, zmarły w 1743 roku. Prawdopodobnie podczas prac przy tworzeniu krypty prymasa Komorowskiego zniszczone zostały pochówki Prażmowskiego i Szembeka. Prawowici "lokatorzy" zostali przełożeni z trumien do cynowych pojemników opatrzonych inskrypcją oraz datą 1761 rok. Pojemniki wraz z nakryciami są dziś wyeksponowane. Szczątki prymasów obecnie umieszczono w trumnach i specjalnie wykonanych sarkofagach w krypcie prymasa Lipskiego.
Wraz ze szczątkami arcybiskupów zachowały się wyjątkowe i niezwykle piękne jedwabne szaty. Zostały one poddane konserwacji i obecnie stanowią część ekspozycji. Ze względu na ograniczone miejsce znajdują się w krypcie prymasa Tarnowskiego. Przy krypcie prymasa Prażmowskiego został pochowany Jan Aleksander Paprocki - bliski współpracownik prymasa. Prosił, aby jego szczątki spoczęły u stóp patrona, którym był właśnie abp Prażmowski.
Krypta Prymasa Jakuba Uchańskiego
Drugim pochówkiem arcybiskupim po abp. Janie Przerębskim, który odbył się w podziemiach Katedry Łowickiej był pochówek prymasa Jakuba Uchańskiego. Już przed śmiercią prymas rozpoczął tworzenie kaplicy grobowej. Prymas Uchański zatrudnił do budowy swojego mauzoleum największego polskiego artystę doby renesansu - Jana Michałowicza z Urzędowa. Kaplica została wzniesiona od fundamentów z ciosanego kamienia, na planie kwadratu, przy południowo-wschodnim narożu gotyckiej kolegiaty. W kolejnych stuleciach krypta przechodziła zmiany adekwatne do przebudowy kaplicy. Pod warstwą przemieszanych kości ludzkich oraz fragmentów trumien natrafiono na kilka nienaruszonych grobów.
Zabytki umieszczone na ekspozycji pochodzą z okresu XVII-XVIII wieku. Są to prywatne dewocjonalia osób pochowanych w tej krypcie, m.in. pasyjka czy krzyżyk relikwiarzowy. W krypcie prymasa Uchańskiego możemy zaobserwować bardzo dużo elementów wykorzystanych wtórnie: wapieni pińczowskich, rudy darniowej i innych. Dodatkowo, gdy się przyjrzymy odnajdziemy w wielu miejscach odciski łap zwierzęcych.
Krypta Prymasa Adama Ignacego Komorowskiego
Ostatnią fundacją prymasowską w Kolegiacie Łowickiej była kaplica oraz krypta arcybiskupa Adama Ignacego Komorowskiego, zmarłego w 1759 roku. Prymas Komorowski w swoim testamencie zawarł prośbę aby jego serce zostało pochowane w Skierniewicach, a ciało złożono w Łowiczu. Ślady tego zabiegu i balsamowania zachowały się na szczątkach odnalezionych w czasie prac w łowickiej świątyni.
Oprócz fundatora został tu pochowany również prymas Władysław Aleksander Łubieński - ostatni prymas pochowany w Łowiczu. Groby te były naruszone, jednak nie przemieszane. W krypcie są dwa sarkofagi, mieszczące trumny ze szczątkami prymasowskimi.
Przed wejściem do krypty arcybiskupów, po prawej stronie jest zamurowana krypta, w której złożono szczątki osób odnalezionych w czasie prac archeologicznych w 2015 roku. Po lewej stronie znajduje się dwukomorowa krypta z XVII wieku kanonika Wacława Kunickiego. Niezwykle ciekawa jest oryginalna posadzka zachowana we wschodniej części krypty. Są tu również wyeksponowane zabytki odnalezione w czasie prac w tym miejscu: świecznik, kielich i patena.
W 1829 r. wicekustosz kolegiaty ks. Maciej Danecki dokonując okresowego porządkowania grobów, wyjął z pochówku prymasa Komorowskiego pierścień i krzyż z łańcuchem. Za co został upomniany na sesji kapituły. Insygnia nie wróciły jednak na swoje miejsce, a zostały sprzedane. Fundusze przeznaczono na konieczne wydatki kolegiaty.
Pozostałe przestrzenie podziemi pod katedrą w Łowiczu
_large.jpg)