Chorwacki Szybenik i Gorlice w Polsce łączy pierwsze na świecie oświetlenie uliczne
Szybenik jest pierwszym miastem na świecie z elektrycznym oświetleniem ulicznym. To oczywiście Dzięki Nikoli Tesli.
Prąd w Szybeniku to dzięki inspiracji Nikole Teslą. Prezydent miasta Szybenika spotkał go na wystawie światowej. W oparciu o pomysły Tesli i przy jego wsparciu merytorycznym dwóch węgierskich naukowców stworzyło turbinę na Krce. Zresztą widoczną nadal przy Skradinskim Buku. Generalnie prąd do Szybenika popłynął dzień po tym jak Tesla uruchomił swoją elektrownię na wodospadach Niagara - wyprodukował prąd, ale nic z nim w tym momencie nie zrobił. W Szybeniku natomiast, zapaliła się pierwsza lampa w mieście, stając się tym samym pierwszym miastem na świecie z elektrycznym oświetleniem ulicznym.
Zabytkowa elektrownia wodna na rzece Krka przy Skradinskim Buku
Zadar był pierwszym miastem w Dalmacji, które posiadało publiczne oświetlenie elektryczne, uzyskiwane za pomocą elektrowni prądu stałego. Ponadto Szybenik był pierwszym miastem w Dalmacji i Chorwacji (a także jednym z pierwszych na świecie), które wprowadziło oświetlenie elektryczne uzyskiwane z pierwszego systemu obejmującego produkcję energii elektrycznej (na rzece Krka), przesył (do miasta Szybenika) i dystrybucję energii elektrycznej (1895). Dubrownik był trzecim miastem w Dalmacji, które miało elektryczność (oświetlenie publiczne od 1901 roku). Zagrzeb uzyskał stałe oświetlenie elektryczne dopiero w 1907 r., Split w 1920 r., a Osijek dopiero w 1927 r. Zadar przeszedł na prąd zmienny dopiero w 1932 r., co jest dowodem na to, że Szybenik pod względem zaopatrzenia w energię elektryczną był najbardziej rozwiniętym miastem w Dalmacji i całej Chorwacji.
Wodospady Skradinski Buk na rzece Krka
Jeśli chodzi o oświetlenie miasta Szybenik, na początku uzyskiwano je za pomocą 12 lamp łukowych i około 216 żarówek z włókna węglowego. Lampy łukowe, których replika jest tu prezentowana, dzięki silnemu i skupionemu światłu wprowadzono w najbardziej zatłoczonych miejscach miasta Poljana, na wybrzeżu, w okolicach Urzędu Miejskiego, Poczty, Kalelargi itp. Łuk Lampy ozdobiono na krawędziach elementami stylu historycznego, typowymi dla końca XIX wieku.
Replika lampy, która była częścią pierwszego oświetlenia publicznego z 1895 roku. Szybenik był jednym z pierwszych miast na świecie, które rozwinęło sieć oświetlenia publicznego, zasilaną prądem zmiennym z elektrowni wodnej na rzece Krka.
Pierwsza elektrownia wodna przy wodospadzie Skradinski Buk na rzece Krka
Nikola Tesla urodził się we wsi Smiljan w Chorwacji, gdzie obecnie znajduje się muzeum poświęcone jego wynalazkom.
Inżynier elektrotechnik, radiotechnik i wynalazca. Tesla był konstruktorem wielu urządzeń do wytwarzania i wykorzystania prądu przemiennego, konkurując skutecznie z Thomasem A. Edisonem, który uznawał tylko prąd stały. Był autorem blisko 300 patentów, które chroniły jego 125 wynalazków w 26 krajach. Wśród nich są silnik elektryczny i prądnica prądu przemiennego, autotransformator, dynamo rowerowe, radio, elektrownia wodna m.in. na wodospadzie Niagara, bateria słoneczna, turbina talerzowa i transformator Tesli.
Wizerunek Tesli od 1995 roku znajduje się na Orderze Chorwackiej Jutrzenki.
W Gorlicach na skrzyżowaniu ulic Węgierskiej i Kościuszki, stoi pomnik pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej, w miejscu jej pierwszego zapalenia. W mieście jest także muzeum Ignacego Łukasiewicza.
Tu w 1854 roku po raz pierwszy zapłonęła skonstruowana przez Ignacego Łukasiewicza, a zapalona przez rajców miejskich uliczna lampa naftowa. Dla upamiętnienia tego wydarzenia w historycznym punkcie miasta postawiono kapliczkę z repliką XVI - wiecznej rzeźby Chrystusa Frasobliwego. Jej oryginał znajduje się w zbiorach Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach przy ul. Wąskiej.
Kapliczka przy ul. Węgierskiej z rzeźbą Jezusa Frasobliwego z 1593 – miejsce, w którym zapalono pierwszą na świecie uliczną lampę naftową
Jan Józef Ignacy Łukasiewicz (1822 - 1882) – polski farmaceuta i przedsiębiorca, założyciel pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej, wynalazca lampy naftowej, pionier przemysłu naftowego w Europie, rewolucjonista i działacz niepodległościowy. Jako pierwszy na świecie wykorzystał na skalę przemysłową korzyści, jakie daje ropa naftowa.
Replika lampy naftowej, wynalezionej przez I. Łukasiewicza w 1853 r. Wykonana z mosiądzu i szkła. Pamiątki po Ignacym Łukasiewiczu oraz kopia prototypu lampy naftowej wraz z jedną z najcenniejszych kolekcji lamp naftowych w Europie znajdują się w Muzeum Podkarpackim w Krośnie.
kopiowanie bez zgody autora zabronione
Park Narodowy Krka
Topoljski buk, pod którym wypływa rzeka Krka.
Skansen Przemysłu Naftowego Magdalena w Gorlicach
Gorlice i "Pusty Las" to kolebka światowego przemysłu petrochemicznego
