Chorwacja to nie tylko piękne plaże i krystalicznie czyste wody Adriatyku. To również kraj pełen historii i wyjątkowych zabytków, z których wiele znalazło się na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Spacerując uliczkami średniowiecznych miast, podziwiając antyczne ruiny czy zachwycając się krajobrazami wpisanymi na tę listę, można poczuć ducha przeszłości i wyjątkową atmosferę, jaką oferuje ten kraj.
Jakie zabytki UNESCO warto zobaczyć w Chorwacji i co sprawia, że są one tak wyjątkowe? Oto przewodnik po najcenniejszych skarbach kultury i natury tego kraju.
.
.
1. Stare Miasto w Dubrowniku
Dubrownik, znany jako „Perła Adriatyku”, to prawdziwa ikona Chorwacji. Jego imponujące mury obronne, średniowieczna starówka i liczne zabytki, takie jak Pałac Rektorów czy Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, przyciągają co roku tysiące turystów. Wpisany na Listę UNESCO w 1979 roku, Dubrownik zachwyca nie tylko architekturą, ale także malowniczym położeniem nad Adriatykiem.
.
2. Pałac Dioklecjana w Splicie
Położony w sercu Splitu Pałac Dioklecjana to jedno z najlepiej zachowanych dzieł architektury rzymskiej na świecie. Zbudowany w IV wieku jako rezydencja cesarza Dioklecjana, dziś jest tętniącym życiem labiryntem uliczek pełnych kawiarni, sklepów i zabytków, takich jak Świątynia Jowisza czy katedra św. Dujama.
.
.
.
3. Stare Miasto w Trogirze
Trogir to niewielkie miasteczko, którego starówka została wpisana na Listę UNESCO w 1997 roku. Spacerując jego brukowanymi uliczkami, można podziwiać romańsko-gotycką architekturę, Katedrę św. Wawrzyńca z charakterystyczną dzwonnicą oraz liczne pałace i twierdze. Trogir jest także świetnym punktem wypadowym na pobliską wyspę Čiovo.
.
.
.
4. Park Narodowy Jezior Plitwickich
Jedyny chorwacki park narodowy na Liście UNESCO (wpisany w 1979 roku) to miejsce, które zachwyca każdego, kto je odwiedzi. Jeziora Plitwickie to sieć 16 krystalicznych jezior połączonych wodospadami, otoczonych bujnymi lasami. Drewniane ścieżki prowadzą turystów przez ten rajski krajobraz, oferując niezapomniane widoki i bliski kontakt z naturą.
.
.
5. Katedra św. Jakuba w Szybeniku
W sercu malowniczego Szybenika znajduje się Katedra św. Jakuba, wpisana na Listę UNESCO w 2000 roku. Ten wyjątkowy zabytek renesansu wykonany jest w całości z kamienia, bez użycia drewna czy zaprawy. Jej najbardziej charakterystycznym elementem są głowy rzeźbione na zewnętrznych ścianach, przedstawiające mieszkańców miasta z XV wieku.
6. Miasto Poreč i Bazylika Eufrazjusza
Bazylika Eufrazjusza, wpisana na Listę UNESCO w 1997 roku, to jeden z najlepiej zachowanych przykładów wczesnochrześcijańskiej architektury w regionie. Mozaiki w jej wnętrzu są prawdziwym dziełem sztuki, a Poreč to urocze miasteczko, w którym można poczuć klimat Istrii.
7. Starogradsko Polje na wyspie Hvar
Starogradsko Polje, czyli Równina Starego Gradu, to wpisane w 2008 roku na Listę UNESCO miejsce, które zachowało starożytne rozplanowanie pól uprawnych założonych przez Greków w IV wieku p.n.e. To unikalny przykład rolnictwa sprzed ponad 2300 lat, który pozostaje w użyciu do dziś.
8. Stećki – średniowieczne nagrobki na terenie Chorwacji
Stećki, czyli unikalne średniowieczne nagrobki występujące na obszarze Bośni i Hercegowiny oraz sąsiednich krajów, w tym Chorwacji, zostały wpisane na Listę UNESCO w 2016 roku. W Chorwacji znajdują się głównie w południowej Dalmacji, m.in. w miejscowości Cista Velika.
9. Kompleks obronny w Zadarze i na wyspie Pag
Elementy fortyfikacji w Zadarze i na wyspie Pag, będące częścią systemu obronnego weneckiego Stato da Terra, zostały wpisane na Listę UNESCO w 2017 roku. Zadar to także miasto, w którym znajdziemy słynne Organy Morskie i instalację „Powitanie Słońca”.
.
.
.
10. Twierdza św. Mikołaja – System obronny Šibenika
Twierdza św. Mikołaja to prawdziwa perła architektury obronnej, która wpisuje się w bogaty krajobraz zabytków Szybenika. Położona przy wejściu do kanału św. Antoniego, w strategicznym miejscu nad Adriatykiem, stanowiła kluczowy element weneckiego systemu obronnego, chroniącego miasto i jego port przed atakami od strony morza.
Wzniesiona w XVI wieku według projektu weneckiego architekta Michele Sanmicheliego, twierdza zachwyca swoją unikalną konstrukcją przypominającą trójkątny grot strzały. Kamienno-ceglana budowla, połączona z naturalnym otoczeniem wybrzeża, jest doskonałym przykładem renesansowej myśli militarnej. W 2017 roku została wpisana na listę UNESCO jako część „Weneckiego systemu obronnego z XVI i XVII wieku”.
.
.
.
11. Dawne i stare lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy
Chorwacja, znana z malowniczych wybrzeży i bogatej historii, kryje również wyjątkowe skarby przyrody. Wśród nich znajdują się wpisane na listę UNESCO dawne i stare lasy bukowe, obejmujące 1 289,11 hektara terenów w Ścisłym Rezerwacie Hajdučki i Rožanski Kukovi w Parku Narodowym Północny Velebit oraz 2 031,87 hektara w lokalizacjach Suva Draga–Klimenta i Oglavinovac–Javornik w Parku Narodowym Paklenica. Te pierwotne ekosystemy są bezcennym świadectwem naturalnej historii Europy i miejscem, gdzie przyroda pozostaje niemal nietknięta przez człowieka.
Każdy z tych zabytków ma swój unikalny urok, a ich różnorodność sprawia, że podróż przez Chorwację staje się niezapomnianym przeżyciem. Aby w pełni docenić ich piękno, warto poświęcić czas na zwiedzanie z przewodnikiem, który przybliży historię i ciekawostki związane z każdym miejscem.
Chorwacja to kraj, w którym historia spotyka się z pięknem natury, a lista UNESCO to tylko wierzchołek góry lodowej. Warto wybrać się w tę podróż i odkryć te wyjątkowe skarby na własne oczy.
.
Obiekty na chorwackiej liście informacyjnej UNESCO
.
Chorwacja, oprócz swoich wpisów na listę światowego dziedzictwa UNESCO, posiada także obiekty na liście informacyjnej, które mają potencjał do uzyskania tego prestiżowego statusu. Oto najważniejsze z nich:
1. Zadar – kompleks biskupi
Kompleks obejmuje katedrę św. Anastazji, kościół św. Donata oraz pałac arcybiskupi. Zadar, znany z rzymskiego układu ulic, jest jednym z najważniejszych historycznych miast w Dalmacji.
2. Zespół historyczno-urbanistyczny Ston
Składa się z miasta Ston, wsi Mali Ston, murów obronnych, rezerwatu przyrody Malostonski zaljev, Stonsko polje oraz miejskich solanek. Ston był kluczowym fortem Republiki Raguzy, a jego solanki stanowią jeden z najstarszych zakładów tego typu na świecie.
3. Zespół historyczno-urbanistyczny Tvrđa w Osijeku
Tvrđa to twierdza gwiazda w stylu barokowym, pełniąca kiedyś funkcje administracyjne, wojskowe i handlowe. Jest jednym z najlepiej zachowanych zespołów barokowych w Chorwacji.
4. Varaždin – historyczne centrum i zamek
Centrum Varaždina, z jego średniowiecznymi, renesansowymi i barokowymi budynkami, było przez krótki czas stolicą Chorwacji w XVIII wieku.
5. Zamek Veliki Tabor
Zamek, zbudowany na przełomie XV i XVI wieku, łączy w sobie elementy późnogotyckie i renesansowe. W XX wieku pełnił funkcję więzienia.
6. Park Przyrody Lonjsko Polje
Największy obszar bagienny w dorzeczu Dunaju, ważny pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Stanowi ostoję dla licznych gatunków ptaków i chronionych ekosystemów.
7. Góry Welebit
Największy masyw górski w Chorwacji, obejmujący dwa parki narodowe: Północny Welebit i Paklenicę. Słyną z różnorodności przyrody i fascynujących form krasowych.
8. Zabytkowe centrum Splitu – rozszerzenie wpisu
Wniosek o rozszerzenie dotychczasowego wpisu Splitu o dodatkowe zabytki, w tym akwedukt Dioklecjana.
9. Lubenice
Wieś na wyspie Cres, położona na wzgórzu na wysokości 378 m n.p.m. Jej historia sięga czasów prehistorycznych.
10. Winnice Primošten
Przykład tradycyjnej śródziemnomorskiej uprawy winorośli, zajmujących łącznie 18,4 hektara.
11. Pustynia Blaca
Dawna pustelnia założona w XVI wieku, która obecnie pełni funkcję muzeum, m.in. z barokową sztuką sakralną.
12. Miasto Motovun
Średniowieczne miasto, które w czasach Republiki Weneckiej stało się ważnym ośrodkiem handlowym i administracyjnym.
13. Historyczne miasto Korčula
Ufortyfikowane miasto na wyspie Korčula, znane z malowniczych uliczek i historycznej architektury.
14. Park Narodowy Kornati i Park Krajobrazowy Telašćica
Unikalne archipelagi pełne krasowych form terenu i różnorodności morskiej.
15. Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski
Chorwacka część rzymskich umocnień granicznych wzdłuż Dunaju, wspólna dla kilku krajów Europy Wschodniej i Południowej.
.
Te obiekty, choć jeszcze nie wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, stanowią niezwykłe dziedzictwo przyrodnicze, historyczne i kulturowe Chorwacji, które warto odkrywać i doceniać.
.
.