Fort Gerharda - Muzeum Obrony Wybrzeża na Wyspie Wolin
Odwiedzając Świnoujście, dla wielu punktem obowiązkowym jest wizyta na plaży oraz przy wiatraku Stawa Młyny u ujścia Świny. Podobnie jak dla turystów odwiedzających Kraków jest wizyta w Wieliczce, tak podobnie dla zwiedzających Świnoujście jest zwiedzanie Fortu Gerharda, obok którego wznosi się słynna latarnia morska (najwyższa ceglana latarnia na świecie).
Obiekt bez wątpienia warto zwiedzić, bo to nie tylko duża konstrukcja ziemno-ceglana, ale także pokaźne zbiory sprzętu i uzbrojenia, jakie gospodarze zgromadzili przez ostatnie lata dbania o zabytek. Samo zwiedzanie to przygoda i spektakl, bo z turystów indywidualnych formowane są plutony szkolne, które wyruszają na trasę zwiedzania fortu pod opieką umundurowanego "podłego" pruskiego żołdaka.
Od 2010 roku w forcie ma swoją siedzibę Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. W zbiorach Muzeum Obrony Wybrzeża znajduje się blisko 2000 eksponatów. Wśród nich kolekcja umundurowania, armaty, magazyn broni, dokumenty, pamiątki, wyposażenie żołnierzy i wiele innych cennych eksponatów związanych z historią Twierdzy Świnoujście na przestrzeni ostatnich kilkuset lat!
Fort Gerharda jest jednym z niewielu w Europie żywych muzeów, gdzie turyści mogą na chwilę przenieść się w czasie! I na własnej skórze poczuć smak wojskowej służby. Zwiedzanie fortu ma formę przyspieszonego przeszkolenia wojskowego. Turyści zwiedzają fortecę pod opieką „podłego” i oczywiście umundurowanego pruskiego żołdaka. W czasie marszu po terenie i wnętrzach fortu zwiedzający poznają jego historię, przechodząc jednocześnie kilka prób, które sprawdzą czy kandydat nadaje się do wojskowej służby! Odwagi, ciemności i...
Będąc w Forcie Gerharda, warto także odwiedzić Podziemne Miasto na Wyspie Wolin, znajdujące się kilka km dalej.
Fort Gerharda położony jest na prawym brzegu rzeki Świny, na Wyspie Wolin przy najwyższej w Europie latarni morskiej, najdłuższym kamiennym falochronie i 150 m od dzikiej plaży.
Do Fortu Gerharda zmotoryzowanych kierują znaki drogowe "FORT GERHARDA".
Turyści piesi i rowerzyści - należy kierować się ulicą Ku Morzu w stronę latarni morskiej.
Fort Gerharda - zwany również Fortem Wschodnim, to jeden z fortów Twierdzy Świnoujście. Należy do najlepiej zachowanych XIX wiecznych pruskich fortów nadbrzeżnych w Europie i od 2010 roku jest siedzibą Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu- największej tego typu prywatnej placówce w Polsce gromadzącą ponad 2000 muzealiów związanych z rozwojem Twierdzy Świnoujście na przestrzeni ostatnich 300 lat!
Początki Twierdzy
Położenie Świnoujścia w tak dogodnej lokalizacji od wieków zobowiązywało do poszukiwania optymalnych rozwiązań militarnych dla ujścia Świny. Pierwsze nowożytne fortyfikacje znajdowały się ponad kilometr od obecnego ujścia cieśniny. Miały tylko półstałą, drewniano-ziemną konstrukcję i zostały zniszczone u schyłku wojny 7-letniej. Najbardziej trwałe i jednocześnie najstarsze zachowane fortyfikacje w Świnoujściu pochodzą z połowy XIX wieku.
Pierwsza połowa XIX wieku, po zakończeniu krwawych wojen napoleońskich to lata względnie spokojne. Dlatego dopiero w roku 1837 rozpoczęto projektowanie nowoczesnych fortyfikacji a w 1846 roku zapadła decyzja o utworzeniu twierdzy morskiej.
Wznoszone od połowy XIX wieku fortyfikacje świnoujskiej twierdzy otrzymały bardzo nowoczesną formę i najdoskonalsze naówczas rozwiązania. Każdy fort i baterię zaprojektowano indywidualnie, by jak najlepiej wypełniły przewidziane dla nich zadania. Lecz łączyła je jednolita koncepcja obrony wybrzeża.
Najstarszym i zarazem najciekawszym obiektem twierdzy jest Fort Wschodni (zwany Fortem Gerharda). Nazwa upamiętnia osobę Gerharda Corneliusa de Walrawe, znakomitego XVII-wiecznego projektanta pruskich twierdz, który przygotował wstępne plany świnoujskiego portu.
Fort wzniesiono w latach 1848-1859 i w chwili budowy stanowił jedno z dwóch kluczowych dzieł Twierdzy Świnoujście. Położony na wschodnim brzegu cieśniny Świny fort miał bronić wejścia do portu. Wzniesiono go w sposób charakterystyczny dla fortyfikacji pruskich tego okresy. Zbudowano go na planie pięcioboku a załamane czoło (skierowane ku wschodowi) oraz barki tworzyły wały ziemne ze stanowiskami artylerii. W szyi zbudowano potężną dwukondygnacyjną reditę artyleryjską oraz ceglane mury.
Podążając za rozwojem techniki
W latach 70. XIX wieku, w wyniku rozwoju techniki wojennej i powstania okrętów pancernych, zapadła decyzja o zmianie głównego frontu obronnego twierdzy z lodowego na morski. Dzieło obronne składające się na ówczesny Fort Gerharda poddane zostało szczególnej przebudowie, w trakcie której włączona została przylegająca do fortu bateria nadbrzeżna.
Zmieniono przebieg fosy i usypano nowe wały, na których budowniczowie wymurowali 11 stanowisk artyleryjskich. Zamontowano na nich 4 armaty nadbrzeżne Kruppa kalibru 15cm oraz 7 armat kalibru 21cm. Nowe wielkie dzieło obronne otrzymało wiele innych nowych elementów takich jak magazyny amunicji, prochownie, pomieszczenia koszarowe, schrony-remizy dla armat itd.
Potężna redita także została przebudowana i przekształcono ją w koszary. Od strony morza została obsypana ziemią a strzelnice od strony dziedzińca zamieniono na okna. Na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęto wzmacnianie ważnych elementów z użyciem nowego materiały- betonu. W wałach nad Świną zbudowano także stanowisko obserwacyjne oraz działobitnie dla szybkostrzelnych armat małego kalibru. Po I wojnie światowej na mocy Traktatu Wersalskiego fort częściowo rozbrojono, jednocześnie przeszedł on pod zarząd niemieckiej marynarki wojennej, pełniąc jednocześnie rolę pomocniczą aż do końca II wojny światowej. Po wojnie używany przez Rosjan, od 1962 r. przekazany miastu. Od opuszczenia obiektu przez Rosjan przez kilka lat pełnił funkcje magazynów, a później został opuszczony.
Administratorem Twoich danych osobowych jest Fundacja Klubu Podróżników Śródziemie Aleja Podróżników KRS: 0000556344 na podstawie art. 6 ust. 1 lit. b RODO. Skontaktować się z nami możesz mailowo [email protected]
