Biała Fabryka w Łodzi

Biała Fabryka

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Pomysł zorganizowania w Łodzi muzeum włókiennictwa pojawił się w 1946 r. W mieście o bogatych tradycjach włókienniczych, największym polskim ośrodku tego przemysłu wydawał się niedyskusyjny. Władzom Miasta i Ministerstwu Kultury i Sztuki przypominano o nim w 1949, 1950, 1951, ale dopiero w 1952 r. powołano w łódzkim Muzeum Sztuki Dział (nie muzeum!) Tkactwa. Po 1955 r. miał już swoją siedzibę, choć wymagającą wykwaterowania dotychczasowych użytkowników, gruntownego remontu i adaptacji (głównym użytkownikiem były Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Eskimo”). Siedzibą była Biała Fabryka, okazały kompleks klasycystycznych budynków, jeden z najpiękniejszych w Polsce zabytków architektury przemysłowej. Zbudowana w latach 1835-39 przez Ludwika Geyera Biała Fabryka (wielokrotnie potem rozbudowywana i przebudowywana) była pierwszą w Łodzi „fabryką wielowydziałową”. Mieściła pierwszą w Polsce mechaniczną przędzalnię, tkalnię i drukarnię bawełny poruszane pierwszą w Łodzi maszyną parową (jako konsekwencja wprowadzenia maszyny parowej przy zabudowaniach fabrycznych stanął pierwszy w Łodzi komin; potem często mówiono i pisano o Łodzi jako „mieście kominów”).

Zbiory działu szybko rosły. Wystawy eksponowane w kilku specjalnie wydzielonych salach w Muzeum Sztuki, w zakładach włókienniczych Łodzi, wielu instytucjach kulturalnych w Polsce cieszyły się wielkim zainteresowaniem, toteż postanowiono dział „usamodzielnić” jako Oddział Muzeum Sztuki. Ten stan trwał zaledwie kilka miesięcy w 1959 r. W 1960 powołano, organizacyjnie zupełnie już odrębne Muzeum Historii Włókiennictwa; od 1975 r. przemianowane na Centralne Muzeum Włókiennictwa. Jego pierwszym, wieloletnim dyrektorem (jak wcześniej kierownikiem działu) została Krystyna Kondratiukowa. Powoli, z wielkimi problemami odzyskiwano od użytkowników kolejne fragmenty czteroskrzydłowego kompleksu poddając je remontom i adaptacjom. Po prawie 50 latach od postanowienia Ministra Przemysłu Lekkiego przyznającego muzeum Białą Fabrykę udało się tę decyzję nareszcie w pełni wyegzekwować.

Zainteresowania naukowe, kolekcjonerskie i popularyzatorskie muzeum obejmują wszystko, co pozostaje w związku z włókienniczym procesem produkcyjnym od surowca, przez techniki i technologie włókiennicze do produktów włókienniczych o różnym stopniu i technice przetworzenia. To założenie decyduje, że obok tkanin zbieramy również inne, nie-tkackie włókniny, filce, dzianiny, ale również szytą z nich odzież, a także dzieła sztuki współczesnej wykreowane z papieru (bo zwykle w papierniach „kończą” pewien etap swojego żywota len i bawełna). Zbiory są gromadzone, opracowywane naukowo, konserwowane i w różnej formie udostępniane przez specjalistyczne działy muzeum.

Wystawa „Dawne zakłady Ludwika Geyera 1828-2002”

Muzeum (nie uwzględniając obiektów skansenu) dysponuje obecnie ponad 16.000 m² powierzchni; na cele ekspozycyjne przeznaczono około 7.000 m². W swojej historii zorganizowaliśmy chyba ponad 1.000 wystaw (ściśle „rozliczyć się” możemy z 900, ale archiwalia odnoszące się do dwu pierwszych dekad istnienia muzeum są mocno niekompletne). Od 1972 r. muzeum było współorganizatorem, a od 1982 jest jedynym organizatorem Międzynarodowego Triennale Tkaniny. Obecnie to najstarsza i największa na świecie międzynarodowa wystawa-konkurs promująca współczesną „sztukę włókna”. Zwykle w ekspozycjach bierze udział 120-140 artystów z 50-55 krajów. Obok triennale muzeum jest wyłącznym organizatorem i eksponentem ważnych, wielkich imprez ogólnokrajowych Ogólnopolskiej Wystawy Tkaniny Unikatowej (od 2004 r.), Ogólnopolskiej Wystawy Miniatury Tkackiej (od 1998 r.), Ogólnopolskiej Wystawy Haftu Krzyżykowego Amatorów (od 2000 r.); każdą z nich zwiedza od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy widzów.

Norbert Zawisza
Dyrektor Centralnego Muzeum Włókiennictwa

Wystawa „Z modą przez XX wiek”

*Sobota jest dniem bezpłatnego wstępu na wystawy stałe (zwiedzanie wystaw bez opieki przewodnika muzealnego).

Wstęp do Skansenu Łódzkiej Architektury Drewnianej oraz muzeum interaktywnego jest bezpłatny.
Przy zwiedzaniu wnętrz Domu nr 6 (ul. Łódzka 6) oraz kościoła obowiązują bilety wstępu do muzeum.