Zamek w Roztoce z XV w.

Zamek w Roztoce z XV w.

Zamek w Roztoce z XV w. – obecnie barokowa rezydencja

 

   Dolny Śląsk zamkami i pałacami stoi, co doświadcza każdy kto choć raz zboczył z głównych dróg i zapuścił się w malownicze tereny tej wyjątkowej krainy. Przeglądając dowolną mapę zauważymy, że ilość zabytków jest tutaj wyjątkowo obfita. Jednym z takich obiektów na które właśnie teraz warto zwrócić szczególną uwagę, jest obiekt skrywający niejedną tajemnicę, a być może i ogromny skarb. I nie jest to tylko plotka czy legenda...

 

Zamek w Roztoce 19

 

   O dawnej metryce budowli świadczy zachowana do dziś fosa i wysoka na 40 metrów wieża południowa, stanowiąca wyraźne nawiązanie do średniowiecznych budowli obronnych. W obecnej formie zamek jest okazałą budowlą o charakterze pałacowym, ozdobioną neorenesansowym kostiumem stylowym, wzniesioną na bazie wcześniejszej, barokowej rezydencji. Zwarta, trójkondygnacyjna bryła zamku, pokryta mansardowym dachem, kryje wewnętrzny dziedziniec. Dostęp do wnętrza prowadzi przez portale umieszczone na osi wschód-zachód, poprzedzone kamiennymi, łukowymi mostkami, rozpiętymi ponad korytem fosy. Ponad portalem wschodnim widnieje herb rodu von Hochberg przytrzymywany przez rycerzy w zbrojach.
Ogromne wrażenie robią zamkowe wnętrza. Szczególnie bogaty wystrój zachowały reprezentacyjne pomieszczenia pierwszego piętra, nawiązującego do włoskiej tradycji piano nobile. Położone w amfiladzie ciąg okazałych sal prowadzi od Salonu Gobelinów, poprzez Salon Muzyczny Bolka von Hochberga, Pokój Hermowy, dawną bibliotekę, aż do okazałej, dwukondygnacyjnej Sali Balowej nakrytej zwierciadlanym pseudosklepieniem z plafonem ozdobionym freskiem o tematyce alegorycznej.

W trudnych wojennych latach właścicielem Zamku w Roztoce był hrabia Hans Heinrich XVIII. Już w 1942 roku musiał on udostępnić niektóre pomieszczenia zamku dla potrzeb Wermachtu. Najciekawszym wojennym epizodem w historii zamku jest fakt, że jego pomieszczenia zostały wykorzystane jako składnica muzealna dla cennych książek i archiwaliów ewakuowanych m.in. z Pruskiej Biblioteki Państwowej, archiwów i bibliotek wrocławskich oraz bezcennych obrazów ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu. W zamku schowano również część zbiorów wywiezionych z pobliskiego Książa. Jeszcze przed wkroczeniem do Roztoki Armii Czerwonej najcenniejsze zbiory zostały zabezpieczone i wywiezione osobiście przez głównego konserwatora Prowincji Śląskiej prof. Grundmanna. W lutym 1945 roku skończyła się prawie 450-letnia historia Hochbergów w Roztoce. Pałac uległ uszkodzeniu a pozostałe wyposażenie zostało rozszabrowane.

Od 1945 do 1973 roku gospodarzem zamku była Huta Pokój z siedzibą w Rudzie Śląskiej. W zamku urządzano letnie kolonie dla dzieci pracowników zakładu. Następnie zabytkowy zespół przejęły Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych „Agromet” z Jawora, które gospodarowały w zamku do 1989 roku. Po tym czasie rezydencję przeznaczono na potrzeby Ochotniczego Hufca Pracy. Po rozwiązaniu Hufca w zamku urządzono hotel robotniczy dla 30 rodzin. W 1990 roku zabytek przejęła Gmina Dobromierz, by dwa lata później sprzedać go w prywatne ręce. W budynku zamku wykonano jedynie podstawowe prace zabezpieczające. Od tamtej pory zamek pozostaje nieużytkowy, w tym czasie doszło do dewastacji wielu cennych elementów wystroju i wyposażenia. Z wnętrza zabytku zniknęły m.in. piękne piece kaflowe.

 

W lecie 2017 roku, obecni właściciele  postanawiają odkupić opustoszały zamek, a z rewitalizacji zabytku uczynić projekt swojego życia. Nie ustają w wysiłkach, aby w zabytkowe mury tchnąć nowe życie. Od jesieni 2019 roku trwają prace remontowe. Zmienia się jeden z najpiękniejszych zabytków Dolnego Śląska. Czy to nowy, wspaniały rozdział w wielowiekowej historii Zamku w Roztoce ? Oby tak. Obiekt wraz z parkiem ma ogromny potencjał. Tym bardziej że z pojawieniem sięnowych właścicieli, odżył temat ogromnego skarbu schowanego w 1943 r na terenie Zamku.

 
 
 

Zamek w Roztoce 23

 

 

Zamek w Roztoce jako potencjalne miejsce ukrycia skarbu (28 ton złota).  Tak twierdzą członkowie Polsko-Niemieckiej Fundacji Śląski Pomost, którzy weszli w posiadanie dziennika prowadzonego przez niemieckiego oficera SS, który miał uczestniczyć w ukrywaniu kosztowności Trzeciej Rzeszy w ostatnich dniach wojny.

W skład domniemanego skarbu który rzekomo ma się znajdować w 60-metrowej studni na terenie pałacu Hochbergów w Roztoce, mają wchodzić depozyty ewakuowane z Banku Rzeszy w niegdysiejszym Breslau, czyli obecnym Wrocławiu, a także przedmioty powierzone na przechowanie SS przez bogatych mieszkańców miasta, uciekających przed wkroczeniem Armii Czerwonej w 1945 roku. Szacuje się, że skarb może być dzisiaj wart ponad 6 miliardów złotych!

 

Temat skarbu i dowodów był opisywany już w wielu mediach.

 

 

Zamek w Roztoce 20

 

 

W związku z coraz większym zainteresowaniem zamkiem oraz skarbem, właściciele wydają oświadczenie:

"W kontekście pojawiających się doniesień medialnych wskazujących Zamek w Roztoce jako potencjalne miejsce ukrycia skarbu Trzeciej Rzeszy potwierdzamy, że przedstawiciele Fundacji “Śląski Pomost” kilkukrotnie kontaktowali się z nami w tej sprawie. Nie przekazali jednak żadnych możliwych do zweryfikowania informacji na temat miejsca ukrycia skarbu ani szczegółów ewentualnej akcji wydobywczej. Z całą stanowczością podkreślamy, że nie będziemy podejmować żadnych kroków prawnych i faktycznych, które mogłyby stać w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami prawnymi. Jednocześnie deklarujemy pełną gotowość do współpracy z odpowiednimi organami administracji publicznej.

 

Przy okazji warto podkreślić że dr Gunther Grundmann, niemiecki konserwator zabytków do połowy 1944 r. ukrył cenne przedmioty w około 74 miejscach na Dolnym Śląsku. Czy zatem studnia w pałacu Hochbergów w Roztoce jest jedną z tych niemieckich skrytek ?

 

 

Zamek w Roztoce 18

 

Zwiedzanie zamku

Bilet upoważniający do zwiedzania z przewodnikiem.
Zwiedzanie trwa ok. 70 min.
Bilet można zakupić online oraz w kasie w holu Zamku, na 10 min. przed zwiedzaniem.

Na zamku i w parku często można spotkać fotografów robiących zdjęcia nowożeńcom, a i wesela odbywają się tutaj coraz częściej.

Zamkowa 3,  Roztoka, Dolny Śląsk

http://www.zamekroztoka.pl

 

 

Zamek w Roztoce 1

 

Hrabiowie von Hochberg

Począwszy od końca XV wieku aż do 1945 roku Zamek w Roztoce stanowił siedzibę hrabiowskiej linii znamienitego śląskiego rodu von Hochberg. Hochbergowie przybyli na Śląsk z Miśni już w końcu XIII wieku. W śląskich dokumentach ród wzmiankowany jest jako von Hoberg od 1290 roku. W XV wieku podzielił się na linię szlachecką z siedzibą w Dobrocinie koło Dzierżoniowa, wymarłą linię baronowską z Buczynki koło Lubina, hrabiowską z Książa i Roztoki oraz wyodrębnioną z tej ostatniej linię książęcą z Książa oraz Pszczyny. Prawie wszyscy potomkowie Hochbergów nosili od XVII wieku imiona Hans Heinrich, zatem numerowano ich w kolejności urodzenia, a nie panowania. Dla przedstawicieli hrabiowskiej linii z Roztoki zarezerwowano numery parzyste, dla odróżnienia od linii panującej na Zamku Książ i w Pszczynie.

 

Zamek w Roztoce 2

 

XIV- XVII wiek

Początki Zamku w Roztoce

Już w XIV wieku w Roztoce istniał zamek nawodny. W 1374 roku jako właściciel majątku rycerskiego wzmiankowany był Hentschel von Reibnitz. Jego potomek Christoph II sprzedał Roztokę 2 stycznia 1497 roku Conradowi I von Hochberg, staroście zamku grodzieckiego i księstwa świdnicko-jaworskiego. Po śmierci Konrada zamek odziedziczył jego syn Georg, który wprowadził w swoim majątku religię protestancką. W XVI wieku zamek przebudowano w stylu renesansowym. W opisach pochodzących z czasów wojny trzydziestoletniej mowa jest o dwóch murowanych domach mieszkalnych otoczonych fosą. Jeden z nich należał do Conrada, a drugi do jego brata Christopha. 5 marca 1650 roku, wraz ze śmiercią syna Christopha – Conrada, wygasła linia Hochbergów na Roztoce. Zapis testamentowy majątku na rzecz jego wuja Hansa Heinricha I – Pana na Książu, sprawił, że majątek pozostał w rękach rodu.

 

Zamek w Roztoce 3

 

 

XVII wiek

Gruntowna przebudowa renesansowego zamku na okazałą rezydencję w stylu barokowym miała miejsce za panowania Hansa Heinricha III i ukończona została w 1725 roku, o czym zaświadcza inskrypcja do dziś zachowana na dzwonie umieszczonym na zamkowej wieży. Autorem przebudowy był zapewne pracujący równolegle na Zamku Książ architekt Feliks Anton Hammerschmidt. Z tego okresu zachowała się zasadnicza bryła zamku wraz z wieżą od strony południowej oraz okazała, dwukondygnacyjna sala balowa z wystrojem malarskim plafonu. W tym samym czasie, na wschód od zamku założono ogród, zgodnie z modną wówczas francuską sztuką ogrodową, wzbogacony o różnorakie urządzenia parkowe, pawilony i rzeźby ogrodowe, z których do dziś zachowały się oranżerie i tzw. favorita – ogrodowa altana, służąca do odpoczynku i picia herbaty. O wyglądzie rezydencji w tym czasie zaświadczają rysunki wykonane przez Friedricha Bernharda Wernera.

W czasie wojen Śląskich Roztoka znalazła się na arenie wydarzeń wojennych. Po bitwie zwyciężonej przez armię pruską bitwie pod Dobromierzem 4 czerwca 1745 za swoją kwaterę wybrał Roztokę król Fryderyk II. Ponoć był tak oczarowany pałacowym ogrodem, że nocował w namiocie pod gołym niebem. Na pamiątkę swojego pobytu w Roztoce podarował on ówczesnemu właścicielem zamku Hansowi Heinrichowi IV swój portret, który do 1945 roku był najcenniejszą ozdobą pałacowych wnętrz.

 

Zamek w Roztoce 4

 

XIX wiek

Czasy świetności

Największy rozkwit rezydencji w Roztoce przypada na XIX w. Obecny kształt i wystrój zawdzięcza zamek gruntownej przebudowie, jaka miała miejsce w latach 70-tych XIX wieku. Autorem projektu był nadworny architekt Hochbergów – Olivier Pavelt. Zmieniono wówczas wystrój elewacji, pozostawiając jednak nienaruszoną bryłę pałacu. Nowy wystój zyskały pałacowe wnętrza, ozdobione kosztownymi gobelinami, boazeriami, kunsztownymi sztukateriami i malowidłami. W stanie oryginalnym pozostawiono jedynie salę balową z okazałym, malowanym plafonem. Zleceniodawcą tej przebudowy był ówczesny właściciel Roztoki – Hans Heinrich XIV Bolko hrabia von Hochberg, znany w swoim czasie kompozytor, dyrektor Teatru Królewskiego, a następnie Opery Dworskiej w Berlinie. W reprezentacyjnych wnętrzach pierwszego piętra pałacu (piano noble) urządził Bolko własny salon muzyczny, w którym na honorowym miejscu stał jego fortepian.

Jednocześnie z przebudową pałacu urządzono w stylu angielskim rozległy park, o charakterze krajobrazowym, stanowiący naturalną otulinę przyrodniczą całego założenia.

Hrabia Bolko von Hochberg należy do najznamienitszych postaci w całej historii rodu. W 1858 roku odziedziczył Zamek w Roztoce wraz z dobrami w Nowy Zamek-Wierzchowice koło Milicza. Za czasów hrabiego Bolka rodzina Hochbergów znajdowała u szczytu swojej potęgi i zaliczała się do najbardziej wpływowych i majętnych elit pruskiej arystokracji. W tym okresie majątek roztoczański obejmował 1.271 morgów ziemi i przynosił prawie 3.300 talarów rocznego dochodu. Potwierdzeniem wyjątkowej pozycji rodu była pamiętna wizyta dwóch cesarzy w Roztoce. 17 września 1890 roku przy okazji manewrów wojskowych w zamku gościł cesarz Austro-Węgier Franciszek Józef I i cesarz Niemiec Wilhelm II.

W 1860 roku przy znacznym współudziale finansowym Hochberga został wzniesiony w Roztoce nowy kościół protestancki, wzorowany na cesarskiej katedrze w Spirze.  W krypcie kościoła urządzono rodowe mauzoleom Hochbergów. W 1889 roku z inicjatywy hrabiego wybudowano w Roztoce pierwszy dworzec kolejowy, połączony linią kolejową z Strzegomiem, Jaworem i Bolkowem. Wieś stopniowo zyskała bardzo nowoczesną infrastrukturę, której mogło jej pozazdrościć niejedno dolnośląskie miasteczko.

 

Zamek w Roztoce 5

 

XX wiek

Trudne czasy

W trudnych wojennych latach właścicielem Zamku w Roztoce był hrabia Hans Heinrich XVIII. Już w 1942 roku musiał on udostępnić niektóre pomieszczenia zamku dla potrzeb Wermachtu. Najciekawszym wojennym epizodem w historii zamku jest fakt, że jego pomieszczenia zostały wykorzystane jako składnica muzealna dla cennych książek i archiwaliów ewakuowanych m.in. z Pruskiej Biblioteki Państwowej, archiwów i bibliotek wrocławskich oraz bezcennych obrazów ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu. W zamku schowano również część zbiorów wywiezionych z pobliskiego Książa. Jeszcze przed wkroczeniem do Roztoki Armii Czerwonej najcenniejsze zbiory zostały zabezpieczone i wywiezione osobiście przez głównego konserwatora Prowincji Śląskiej prof. Grundmanna. W lutym 1945 roku skończyła się prawie 450-letnia historia Hochbergów w Roztoce. Pałac uległ uszkodzeniu a pozostałe wyposażenie zostało rozszabrowane.

Od 1945 do 1973 roku gospodarzem zamku była Huta Pokój z siedzibą w Rudzie Śląskiej. W zamku urządzano letnie kolonie dla dzieci pracowników zakładu. Następnie zabytkowy zespół przejęły Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych „Agromet” z Jawora, które gospodarowały w zamku do 1989 roku. Po tym czasie rezydencję przeznaczono na potrzeby Ochotniczego Hufca Pracy. Po rozwiązaniu Hufca w zamku urządzono hotel robotniczy dla 30 rodzin. W 1990 roku zabytek przejęła Gmina Dobromierz, by dwa lata później sprzedać go w prywatne ręce. W budynku zamku wykonano jedynie podstawowe prace zabezpieczające. Od tamtej pory zamek pozostaje nieużytkowy, w tym czasie doszło do dewastacji wielu cennych elementów wystroju i wyposażenia. Z wnętrza zabytku zniknęły m.in. piękne piece kaflowe.

 http://www.zamekroztoka.pl/historia/

 

Zamek w Roztoce 6

Tajemna skrytka w ścianie za ruchomą częścią boazerii.

 

Zamek w Roztoce 7

 

Zamek w Roztoce 8

 

Zamek w Roztoce 9

 

Zamek w Roztoce 10

 

Zamek w Roztoce 11

 

Zamek w Roztoce 12

 

Zamek w Roztoce 13

 

Zamek w Roztoce 14

 

Zamek w Roztoce 15

 

Zamek w Roztoce 16

 

Zamek w Roztoce 17

 

Zamek w Roztoce 21

 

Zamek w Roztoce 22

 

Zamek w Roztoce 23

 

Zamek w Roztoce 24

 

 

 
opracowanie & foto: Albin Marciniak
 
 
 
 
 

 

 

Pokrewne artykuły

Administratorem Twoich danych osobowych jest Fundacja Klubu Podróżników Śródziemie Aleja Podróżników KRS: 0000556344 na podstawie art. 6 ust. 1 lit. b RODO. Skontaktować się z nami możesz mailowo alejapodroznikow@gmail.com

Jeżeli chcesz wykorzystać materiały naszego autorstwa zamieszone na portalu skontaktuj się z nami: alejapodroznikow@gmail.com