Zamek krzyżacki w Grudziądzu, wzniesiony w XIII wieku, pełnił ważną rolę militarną i administracyjną na ziemi chełmińskiej. Zanim zamek powstał, na Górze Zamkowej znajdował się piastowski gród obronny, istniejący co najmniej od 1065 roku. Gród ten został zniszczony w 1222 roku podczas najazdów Prusów, co potwierdza dokument z Lonyz z 1223 roku, wymieniający Grudziądz jako jeden z dawnych grodów.
.
.
Po przybyciu Krzyżaków w XIII wieku rozpoczęto budowę drewnianych fortyfikacji, które zastąpiono murowanym zamkiem. Budowę rozpoczęto około 1260 roku, a w 1299 roku konsekrowano kaplicę zamkową, kończąc pierwszy etap budowy. Wieża obronna "Klimek", typu bergfried, powstała około 1300 roku, a kolejne skrzydła zamku budowano w następnych dekadach.
Zamek był komturską siedzibą o średniej wielkości, a załogę stanowiło od kilku do kilkunastu rycerzy i księży krzyżackich. Po pokoju toruńskim w 1466 roku zamek przeszedł w ręce Królestwa Polskiego, stając się siedzibą starostów królewskich. Niestety, zamek został zniszczony na przełomie XVIII i XIX wieku – cegły z ruin posłużyły do rozbudowy grudziądzkiej cytadeli oraz innych budynków w mieście.
.
.
Architektura
Zamek wzniesiono w stylu gotyckim z cegły na wyniesieniu o wysokości względnej 60 metrów, wznoszącym się nad doliną Wisły. Założenie zamku obejmowało:
- Zamek wysoki o nieregularnym czworobocznym planie, z funkcjami mieszkalnymi i administracyjnymi.
- Przedzamcze dolne (po stronie wschodniej i północnej) oraz górne (po stronie południowej), które oddzielało zamek od miasta.
Skrzydło zachodnie, od strony Wisły, pełniło funkcje mieszkalne, a wschodnie gospodarcze, z kuchnią, browarem i piekarnią. W narożniku północno-zachodnim znajdowała się wieża "Klimek", cylindryczna, o wysokości 30 metrów. Wejście do wieży prowadziło przez zwodzoną kładkę na wysokości połowy jej wysokości.
.
.
Stan obecny
Z dawnego zamku zachowały się tylko:
- Wieża "Klimek", zrekonstruowana w 2014 roku, pełniąca funkcję punktu widokowego.
- Relikty piwnic skrzydła południowego, gdzie znajdowały się kaplica zamkowa i refektarz, a także fragmenty klatki schodowej, piwnic sklepowanych krzyżowo oraz brukowany dziedziniec.
- Fragmenty murów kurtynowych oraz zachodniego skrzydła zamku, a także części pomieszczeń gospodarczych.
Na początku XXI wieku przeprowadzono prace archeologiczne, które odsłoniły fundamenty zamku. Zostały one zabezpieczone i wyeksponowane w formie trwałej ruiny.
.
.
Zwiedzanie
Zamek w Grudziądzu, mimo zniszczeń, pozostaje istotnym elementem historii miasta i przyciąga turystów. Wieża "Klimek" stanowi atrakcję widokową, oferując wspaniałą panoramę doliny Wisły oraz miasta. Ruiny zamku są udostępnione do zwiedzania, a teren ten często służy jako miejsce spacerów, wydarzeń kulturalnych i inscenizacji historycznych.
Zamek w Grudziądzu to świadectwo burzliwej historii tego regionu, a jego zachowane fragmenty przypominają o świetności gotyckiej warowni krzyżackiej.
.
.
.
TERMINY I GODZINY UDOSTĘPNIANIA TERENU GÓRY ZAMKOWEJ I WIEŻY „KLIMEK”
.
.
.
.
.
.
