Kartagina w Afryce
Odwiedzając Tunezję nie sposób pominąć wizyty w Kartaginie. Miejscu legendarnym i znanym każdemu Europejczykowi. Ruiny Kartaginy wznoszą się nad Tunisem, skąd łatwo dojechać. Stąd rozpościera się piękna panorama na Tunis, port i Morze Śródziemne. Zwiedzanie Kartaginy warto połączyć ze zwiedzaniem Term Antoniusza, znajdujących się w niedalekim sąsiedztwie. Taka dawka historii i kontaktu z niesamowitymi zabytkami zadowoli każdego, bo Tunezja to nie tylko piaszczyste plaże i ciepłe morze.
Historia Kartaginy
Kartagina czy też Karthago, Carthago, Kartadż lub Kartago to starożytne miasto-państwo w Afryce Północnej, położone na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Zostało początkowo założone w IX w. p.n.e. przez Fenicjan z Tyru jako miasto w pobliżu dzisiejszego Tunisu. Bardzo ważny ośrodek handlowy i polityczny. Szczyt potęgi Kartagina osiągnęła w III w. p.n.e. W tym samym stuleciu wdała się w serię wojen z Rzymem (wojny punickie), które zakończyły się zagładą miasta w 146 p.n.e. Po kilkudziesięciu latach Kartagina odrodziła się jako rzymska kolonia. Po podboju Północnej Afryki przez Arabów w VII w. miasto zaczęło tracić na znaczeniu i w końcu opustoszało.
Obok Muzeum Kartaginy znajduje się Katedra św. Ludwika, wyniosłe Acropolium, obecnie pełniące rolę centrum kultury i muzealną: www.acropoliumcarthage.com
W okresie od VII do VI w. p.n.e. – gdy rdzenna Fenicja została podbita przez Asyrię – Kartagińczycy podporządkowali sobie zachodnie kolonie fenickie. Pierwsza wzmianka o Kartaginie pojawia się w 654 p.n.e., kiedy miasto założyło swoją kolonię na Ibizie. W VII w.p.n.e. Kartagińczycy osiedlili się na wybrzeżach Sardynii i Sycylii. Od VI w. p.n.e. konkurowali z Grekami o dominację nad zachodnią częścią Morza Śródziemnego. W 550 p.n.e. kartagiński wódz Malchus podbił część Sycylii. W 535 p.n.e. Kartagińczycy w sojuszu z Etruskami pokonali u wybrzeży Korsyki pod Alalią greckich kolonistów z Fokaji, którzy uprawiali korsarstwo. Wódz Malchus przez pewien czas sprawował w Kartaginie najwyższą władzę. Jednak oskarżony o tyranię i skazany na śmierć został zastąpiony przez Magona, założyciela dynastii Magonidów.
W IV i III w. p.n.e. Kartagińczycy osiągnęli hegemonię w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego. W czasach rozkwitu, Kartagina była timokratyczną republiką oligarchiczną, rządzoną przez rody arystokratyczne (np. ród Barkas). Najwyższą władzę stanowiło dwóch wybieranych sędziów (szofetim) oraz Rada Stu i Rada Trzydziestu. Silne wpływy polityczne mieli kapłani świątyń głównych bóstw: Baala i Astarte.
..." Pierwszy więc układ między za Lucjusza Juniusza Brutusa i Rzymianami a Kartagińczykami Marka Horacjusza, pierwszych konsulów mianowanych po obaleniu królestwa, którzy poświęcili także świątynię Jowisza Kapitolińskiego – o dwadzieścia osiem lat wcześniej, nim Kserkses przeprawił się do Grecji. Spisaliśmy go przetłumaczywszy możliwie najdokładniej; bo do tego stopnia różni się także u Rzymian teraźniejszy język od dawnego, że nawet najbieglejsi to i owo ledwie po starannym badaniu potrafią wyjaśnić. Tak brzmi ten układ: „Na następujących warunkach ma zasadzać się przyjaźń między Rzymianami i sprzymierzeńcami Rzymian a Kartagińczykami i sprzymierzeńcami Kairtagińczyków. Rzymianie i sprzymierzeńcy Rzymian nie śmią płynąć poza Piękny Przylądek, chyba że zmusi ich do tego burza albo nieprzyjaciele. Jeżeli zaś kto przemocą zostanie tam zapędzony, to nie wodno mu niczego kupić albo zabrać oprócz tego, co jest potrzebne do naprawy statku albo do składania ofiar. A w pięciu dniach ma odjechać. Tym zaś, którzy dla celów handlowych przybędą na obcy teren, nie wolno tam nic załatwić, chyba w obecności herolda albo pisarza. Co przy nich zostanie sprzedane, za to należytość ma być sprzedawcy zagwarantowana ze strony państwa, o ile sprzedaż odbywa się w Libii albo w Sardynii. Jeżeli ktoś z Rzymian przybędzie do tej części Sycylii, którą rządzą Kartagińczycy, mają Rzymianie we wszystkim posiadać równe prawa. Kartagińczycy nie mogą wyrządzać krzywd ludowi z Ardea, Antium, Laurentum, Circei, Terracina ani w ogóle żadnemu ludowi Latynów, ilu ich podlega Rzymowi. Jeżeli zaś niektóre nie podlegają, to mają się od ich miast trzymać z dala; gdyby jednak jakie zajęli, mają Rzymianom oddać nienaruszone. Niech nie wznoszą twierdzy w Lacjum. Jeżeli jako nieprzyjaciele wejdą do kraju, nie wolno im w kraju przenocować. […] Z tego układu wynika, że o Sardynii i Libii mówią oni jako o własnych krajach; natomiast przy Sycylii czynią wyraźną różnicę uwzględniając w układzie tylko tę część wyspy, która podlega rządom Kartagińczyków. Tak samo Rzymianie uwzględniają w układzie tylko obszar latyński, a nie wspominają o reszcie Italii, ponieważ nie była w ich mocy."– Polibiusz, Dzieje, III, 22-23
Wobec osłabienia pozycji Etrusków Kartagina w 509 p.n.e. zawarła traktat z Rzymem. Traktat określał strefy wpływu obu państw. Chcąc wykorzystać zaangażowanie Greków w konflikt z Persami, Kartagina próbowała podbić silne państwa greckie na Sycylii – Syrakuzy, Akragas i Himerę. Jednak armia kartagińska, którą dowodził Hamilkar, syn Magona, poniosła w 480 p.n.e. klęskę w starciu z wojskami Gelona i Terona – tyranów greckich miast. Konsekwencją klęski pod Himerą było odsunięcie od władzy Magonidów – Hannona i Gisgona. W 409 p.n.e. wybuchła kolejna wojna z Grekami, kiedy miasto Segesta zwróciło się do Kartaginy o pomoc w lokalnym konflikcie. Wojskowa ekspedycja, którą dowodził Hannibal Magonida zdołała pokonać Greków, jednak kolejne lata przyniosły następne starcia z Grekami, na których czele stanął tyran Syrakuz Dionizjos I. Trwające aż do śmierci Dionizjosa w 367 p.n.e. walki ustaliły granicę wpływów na Sycylii, na rzece Halykos. W 310 p.n.e. Agatokles, tyran Syrakuz, na czele 14 tysięcznej armii przeprowadził desant na afrykańskie ziemie Kartaginy. Udało mu się rozbić wojska kartagińskie i zająć Utykę i Hippo Acra. Kiedy popłynął na Sycylię, by pomóc oblężonym przez Kartagińczyków Syrakuzom, jego pozostawione w Afryce wojska poniosły klęskę w starciu z najemnikami kartagińskimi. Po tych wydarzeniach nastąpił rozkwit Kartaginy, która stała się potęgą handlową. W 278 p.n.e. na Sycylii wylądował Pyrrus, król Epiru i zajął całą wyspę z wyjątkiem Lilibeum. W 276 p.n.e. połączone siły Kartaginy i Rzymu wyrzuciły Pyrrusa z wyspy.
Konflikt interesów między Kartaginą i rosnącym w potęgę Rzymem doprowadził do wybuchu w 264 p.n.e. pierwszej wojny punickiej. Zakończyła się ona w 241 p.n.e. klęską Kartaginy, która utraciła posiadłości na Sycylii i zobowiązała się do wypłacenia Rzymowi w ciągu 10 lat kontrybucji w wysokości 3200 talentów srebra. Zrujnowany skarb państwa nie był w stanie wypłacić należnego żołdu licznym najemnikom, co doprowadziło do wybuchu rebelii. Została ona stłumiona, ale kartagińska gospodarka poniosła dalsze straty. W dodatku, wykorzystując sytuację, Rzymianie zajęli Sardynię i Korsykę (w 238 p.n.e.) oraz zmusili Kartaginę do zapłacenia dodatkowych 1200 talentów kontrybucji.
Zawiści w Kartaginie towarzyszyło zaniepokojenie Rzymu rosnącą potęgą Punijczyków w Hiszpanii. Chcąc ograniczyć ten rozwój i zabezpieczyć bogate miasto Sagunt przed Hazdrubalem, wysłali Rzymianie poselstwo do Nowej Kartaginy. Efektem było zawarcie w 226 p.n.e. układu, który zabraniał Kartagińczykom przekraczać w ich wyprawach rzekę Iberus (obecnie utożsamianą z rzeką Jukar). Układ ten był jednak korzystny dla Kartagińczyków, gdyż nie zabraniał prowadzić podbojów w innych częściach Hiszpanii.
Śmierć Hazdrubala w 221 p.n.e. i przejście władzy w ręce Hannibala (syn Hamilkara Barkasa) zapoczątkowały systematyczne przygotowania do wojny z Rzymem. Mimo młodego wieku Hannibal bez jakiegokolwiek oporu zmobilizował wszystkie zasoby swojej "monarchii" i spożytkował je na cele militarne. Rozwinięto wywiad wojskowy, obwarowano liczne miasta, a lwią część środków przeznaczano na wyekwipowanie i przygotowanie armii lądowej. Flota w zamierzeniach Hannibala miała spełniać funkcje pomocnicze, była zresztą wielokrotnie słabsza od rzymskiej, gdyż Barkidzi podbój Hiszpanii prowadzili na lądzie. Dla armii sprowadzono z Afryki słonie bojowe i zasilono ją wojownikami z zaprzyjaźnionych plemion.
Stworzony przez Hannibala plan wojny z Rzymem przewidywał zaatakowanie Rzymian w Italii, do której wojsko miało dotrzeć drogą lądową przez Pireneje i Alpy. Po drodze armię mieli zasilić Galowie mieszkający w południowej Galii i północnej Italii. Gdy zaprzyjaźniony z Rzymem Sagunt zaatakował jedno z iberyjskich plemion, Hannibal ruszył na miasto i zdobył je po kilkumiesięcznym oblężeniu w 219 p.n.e. Rzym zażądał wycofania się Kartaginy z Saguntu. Odmowa zapoczątkowała II wojnę punicką, która zakończyła się klęską Kartaginy. Utraciła ona wszystkie pozaafrykańskie posiadłości, musiała zwrócić ziemie odebrane Numidyjczykom, oddać Rzymowi prawie całą flotę oraz zapłacić 10 tys. talentów kontrybucji.
Klęska Kartaginy zwiększyła znaczenie wrogich Barkidom oligarchów, ale pozycja Hannibala wśród kół demokratycznych była nadal silna. Utrata posiadłości zamorskich pogorszyła sytuację materialną kupców i rzemieślników. Niezadowolenie społeczeństwa z rządów oligarchów i przekonanie, że ich bezczynność przyczyniła się do klęski w wojnie, umożliwiły Hannibalowi powrót do polityki w 196 p.n.e. Obejmując urząd sufeta obiecał przeprowadzenie reform demokratycznych i usprawnienie podupadającej gospodarki.
Wprowadzenie surowej kontroli finansów umożliwiło wcześniejszą spłatę Rzymowi kontrybucji, bez obciążania ludności nadzwyczajnymi podatkami. Zmniejszenie obrotów handlowych (utrata ziem zamorskich) skłoniło Hannibala do forsowania samowystarczalności rolnej, intensyfikacji upraw winnej latorośli oraz sadzenia gajów oliwnych i figowych. Dzięki temu Kartagina uniezależniła się od importu wina i oliwy z Rodos i Sycylii, co wzmocniło jej finanse. Mimo że pod względem politycznym Kartagina była państwem drugorzędnym, ekonomicznie była nadal silna.
Hannibal starał się ograniczyć wpływy oligarchii. Czy miała to być zemsta za jej bezczynność podczas niedawnej wojny, czy też trzeźwe i racjonalne działanie polityka pragnącego odbudowy kraju – można tylko przypuszczać. Faktem jest, że wyegzekwowanie należności pieniężnych od plutokracji kartagińskiej i rozwiązanie Trybunału Stu Czterech, spowodowało oskarżenie Hannibala o knowania przeciwko Rzymowi. Obawiając się rychłego aresztowania albo śmierci Hannibal w 195 p.n.e. uciekł z Kartaginy. Wkrótce potem działalność Trybunału została przywrócona. Jednak w gospodarce kontynuowano politykę Hannibala, co zapewniło Kartaginie szybki rozwój.
Kilka dekad szybkiego wzrostu kartagińskiej gospodarki nie uszło uwadze Rzymu. Gdy Kato Starszy odwiedził Kartaginę w 153 p.n.e. i ujrzał jej fantastyczne odrodzenie, stał się fanatycznym zwolennikiem jej całkowitego ujarzmienia.
Wypadki afrykańskie tamtych lat sprzyjały jego dążeniom. Królestwo numidyjskie, które wzrosło w siłę w wyniku klęski Kartaginy w drugiej wojnie punickiej, zaczęło rozwijać swoje miasta i handel. Stabilne rządy króla Masynissy sprzyjały wzmocnieniu militarnemu i gospodarczemu. Masynissa jako sojusznik Rzymu czuł się bezpieczny i coraz częściej napadał na terytorium Kartaginy. Umacniające się mimo ucieczki Hannibala stronnictwo demokratyczne wezwało do zbrojnego powstrzymania napadów Masynissy. Rozpoczęto działania wojenne, które przyniosły Kartagińczykom porażkę, a dla Rzymu stały się pretekstem do rozpoczęcia III wojny punickiej w 149 p.n.e.
W 146 p.n.e. Rzymianie zdobyli Kartaginę. Miasto zostało zburzone, a ziemia na którym stało, zaorana i przeklęta (obsypana solą miała nic już nie urodzić). 90 proc. mieszkańców miasta zginęło podczas oblężenia i szturmu. Resztę Rzymianie sprzedali w niewolę.
Budowa Kartaginy ...
W magazynach muzealnych czeka jeszcze wiele artefaktów na odpowiednie wyeksponowanie.
Od 122 roku p.n.e. na miejscu Kartaginy istniała kolonia rzymska Colonia Iunonia, a Cezar w 44 roku p.n.e. przywrócił jej starą nazwę Karthago. W czasach cesarstwa miasto kwitło, jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis będącej spichlerzem Rzymu.
U jego schyłku stało się ośrodkiem silnie rozprzestrzeniającego się w północnej Afryce chrześcijaństwa. W III w. biskupem Kartaginy był św. Cyprian (ok. 200-258), który 14 września 258 r. za panowania cesarza Waleriana – podobnie jak wcześniej za Septymiusza Sewera święte Perpetua i Felicyta – zginął w prześladowaniu chrześcijan jako męczennik. Odbyły się też w niej ważne dla Kościoła synody, tzw. Synody w Kartaginie. Z Kartaginy pochodził Donat (ur. przed 313, zm. ok. 355), twórca herezji zwanej donatyzmem. W latach ok. 391-430 biskupem Kartaginy był Aureliusz.
W 439 roku Kartaginę zdobyli Wandalowie, którzy dziesięć lat wcześniej pojawili się w północnej Afryce, i uczynili ją swą stolicą. W 534 została odbita przez bizantyjskie wojska Belizariusza. Podbój północnej Afryki przez Arabów i zdobycie miasta w 697 przez arabskiego wodza Hasana Ibn Numana – położyły kres chrześcijaństwu. Miasto z czasem straciło swe znaczenie i opustoszało.
Od XIX w. prowadzone są w mieście Kartagina prace wykopaliskowe. Najstarsze odnalezione ślady materialne pochodzą z połowy VIII w. p.n.e. Mury wokół miasta miały aż 32 km długości. Głównymi jego dzielnicami były: akropol, Byrsa i dzielnica portowa.
Last minute, wycieczki do Tunezji, Wycieczkaq na Djerbe,
#lastminute #Djerba #Tunezja #wycieczkaLastMinute
