Zamek Tenczyn w Rudnie

Zamki i pałace Odsłony: 21270

Zamek Tenczyn w Rudnie

Zamek Tenczyn lub Tęczyn położony jest we wsi Rudno w województwie małopolskim, 24 km na zachód od Krakowa, 5 km od Krzeszowic na najwyższym wzgórzu Garbu Tenczyńskiego (Góra Zamkowa 411 m n.p.m.).

Pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319 r. kasztelan krakowski Nawój z Morawicy, on też wzniósł największą na zamku wieżę, zwaną do dziś "Nawojową Wieżą". Twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej, wojewoda krakowski i sandomierski. Wzniósł on dalszy fragment zamku na najwyższej, pn.-wsch. części wzgórza. 1768 – Zamek spłonął od uderzenia pioruna i został ostatecznie opuszczony przez mieszkańców.

Na początku 2014 r władze gminy po raz kolejny spotkały się z przedstawicielami rodzin Potockich i Bnińskich. Tematem rozmów był oczywiście zamek. Obie strony doszły do wniosku, że w rozmowy należy zaangażować także przedstawicieli Skarbu Państwa, który w księgach wieczystych zapisany jest jako właściciel ruin zamku. Gmina, która po decyzji ministra środowiska (odmówił stwierdzenia nieważności decyzji na mocy której Krzeszowice użytkują zamek) wciąż dysponuje tytułem prawnym do obiektu, może spokojnie rozpoczynać kolejny etap zabezpieczanie zamku.

Dobra współpraca organów administracji z właścicielami obiektu pozwoliła w 2016 roku na udostępnienie go zwiedzającym. Obsługą ruchu turystycznego zajmuje się Fundacja Na Rzecz Rozwoju i Promocji Sztuki New Era Art Jana Potockiego. Na zamku odbywa się wiele ciekawych imprez, z których najokazalsza – odbywająca się corocznie z początkiem sierpnia inscenizacja Obrony Zamku Przed Szwedem 1655 jest jedną z największych imprez rekonstrukcyjnych w Polsce.

Dzisiaj zamek niczym Feniks powstaje z popiołów a to dzięki dobrej współpracy w tym obszarze pomiędzy spadkobiercami Adama hr. Potockiego a Gminą Krzeszowice. Na mocy porozumienia zawartego pomiędzy tymi stronami Gmina od 2010 roku pozyskuje środki z Programu Ochrony Zabytków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – za ponad pięć milionów złotych udało się zrekonstruować barbakan i zabezpieczyć mury korytarza wjazdowego, zabezpieczyć budynek przedbramia i Wieży Nawojowej, w której zrekonstruowano klatkę schodową. W ostatnich latach prace były skoncentrowane w części mieszkalnej – częściowo odbudowano i zabezpieczono baszty „Izabela” i „Dorota”, kamienną klatkę schodową prowadzącą do dawnych pomieszczeń reprezentacyjnych. W baszcie „Dorota” udało się także wykonać schody prowadzące do tarasu widokowego, z którego roztacza się piękny widok na Rów Krzeszowicki, Beskidy, a przy korzystnych warunkach pogodowych – także Tatry! Aktualnie trwają starania by tę część zamku, która w ostatnich latach była przedmiotem prowadzonych prac zabezpieczających, udostępnić dla turystów.Choć wiele już udało się zrobić, wiele pozostaje ciągle do zrobienia. Nadal duża część zamku pozostaje w kiepskiej kondycji. Kolejny złożony wniosek do MKIDN swoim zakresem przedmiotowym obejmuje mury zamku dolnego, zwłaszcza znajdującą się w najgorszej kondycji basztę Tęczyńską. Za udostępnianie zamku na cele turystyczne oraz promocję obiektu odpowiada Fundacja New Era Art., należąca do jednego ze spadkobierców – Jana Potockiego.

Dzięki jej działaniom i współpracy z lokalnymi organizacjami na zamku, poza zorganizowanym zwiedzaniem z przewodnikiem, odbywa się całe mnóstwo różnorodnych wydarzeń. Zamkowy dziedziniec, który przez długie lata był jedynie pięknym, ale dość smutnym pomnikiem okresu świetności tego jednego z najważniejszych niegdyś zamków, w minionym sezonie stał się sceną dla koncertów folkowych, operowych, przedstawień teatralnych a nawet plenerowym kinem, gdy podczas „Juromanii” na srebrnym ekranie wyświetlano „Czarne Chmury” (Zamek „zagrał” w tym serialu, wcielając się w „Wilcze doły”)Na zamku nie brakuje również żywych lekcji historii. Co roku odbywa się największa w południowej Polsce impreza rekonstrukcyjna osadzona w realiach XVII wieku – „Obrona Zamku Tenczyn przed Szwedem”, podczas której już od kilku lat trzystu żołnierzy z elitarnych grup rekonstrukcyjnych z całej Europy inscenizują bitwę o zamek, który w 1655 roku był szturmowany przez Szwedów pod wodzą Konigsmarcka.Rekonstruktorzy pojawiają się częściej – towarzysząc pokazom, tworząc inscenizacje scen walk znanych z literatury i filmu, czy choćby oświetlając światłem pochodni zamkowe mury podczas nocnego zwiedzania.Rudno – poza zamkiem – ma także inne skarby.

Geologiczna historia tego terenu (Zamek Tenczyn jest jednym z dwóch zamków w Polsce wybudowanych na wygasłym wulkanie) sprawia, że do dziś są to tereny niezwykle ciekawe dla geologów i kolekcjonerów minerałów. Na zamku od kilku lat odbywa się „Święto Kamieni”, podczas którego prezentowane są agaty i inne minerały z Rudna, ale także z bliższej i nieco dalszej okolicy. Wystawie towarzyszy giełda, na którą chętnie ściągają kolekcjonerzy minerałów i twórcy biżuterii z całej Polski. Nieopodal zamku powstaje aktualnie prywatne muzeum, w którym prezentowana będzie wspaniała kolekcja agatów należąca do jednego z mieszkańców Rudna, który od początku istnienia „Święta Kamieni” prezentuje swoje wspaniałe zbiory i merytorycznie nadzoruje wystawę.Na zamku nie brakuje także proekologicznych akcji sprzątania, organizowanych ze społecznością krzeszowickich harcerzy, czy patriotycznych iluminacji wykonywanych w dniach ważnych dla społeczności.Mimo, że z uwagi na ograniczenia związane z ciągle trwającymi pracami budowlanymi, zamek udostępniany jest turystom jedynie w weekendy w okresie od maja do listopada, odwiedzają go coraz większe tłumy turystów. W minionym sezonie Tenczyn zwiedziło 40 000 osób, a popularność z roku na rok jest coraz większa. (w ostatnim roku przyrost o 10 000 osób). Pieniądze pozyskiwane ze sprzedaży biletów wstępu przeznaczane są wyłącznie na cele związane z organizacją wydarzeń i funkcjonowaniem obiektu.

Zamek stał się obiektem o charakterze ponadregionalnym – turyści przyjeżdżają z daleka celowo by zobaczyć zamek.
Duża dywersyfikacja wydarzeń kulturalnych odbywających się na obiekcie: prelekcje, wystawy, koncerty, pokazy teatralne, kino plenerowe
Tenczyn staje się istotnym punktem na mapie obiektów kulturalnych powiatu krakowskiego
Uczestnictwo w akcjach o charakterze prospołecznym (akcje sprzątania, współpraca z hufcem ZHP, współpraca z Wojskiem Polskim)
Tenczyn jako dobry przykład współpracy pomiędzy samorządem terytorialnym a spadkobiercami dawnych właścicieli w obliczu reprywatyzacji
Silne i skuteczne działania marketingowe ze strony Fundacji w promocji Zamku
Utrwalanie w społeczności lokalnej tradycji i faktów historycznych (Rudniańskie Obwarzanki, zamkowa Kaplica pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) oraz lokalnych, związanych z zamkiem frazeologizmów.
Tenczyn nominowany do „Turystycznych Skarbów Małopolski”
Utrwalanie w świadomości obecności zamku w kinematografii (Odwołania do filmów: Czarne Chmury, Rycerze i Rabusie)