Zamek Krzyżacki - Gniew
Zamek w Gniewie to najpotężniejsza twierdza Zakonu Krzyżackiego na lewym brzegu Wisły.
Zamek w Gniewie to najpotężniejsza twierdza Zakonu Krzyżackiego na lewym brzegu Wisły. Zbudowana na przełomie XIII i XIV wieku była domem komturów krzyżackich, a w czasach polskich siedzibą starostów. W wieku XIX, wielokrotnie przebudowywany (spichlerz, więzienie), ostatecznie spłonął w Wielkim Pożarze w 1921 roku.
Zamek Gniew
Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie dołożył wielu starań aby ostatecznie w 1283 roku objąć swym władaniem ziemię gniewską, pierwszą swą posiadłość na lewym brzegu Wisły.
Lokowane na prawie chełmińskim w Roku Pańskim 1297 miasto stanęło u boku Zamku typu konwentualnego, którego bryła obok kościoła świętego Mikołaja do dziś stanowi charakterystyczną dominantę panoramy południowej Gniewu.
Zamek jako siedziba konwentu i komtura w czasach zakonnych był głównym ośrodkiem politycznym i gospodarczym komturstwa. Mimo daleko idącej samodzielności samorządu miejskiego władza zakonu skutecznie czuwała nad swymi miejskimi poddanymi.
Położenie strategiczne pozwalające na kontrolę szlaku wodnego i lądowego wyznaczało wyjątkowe militarne cechy domu konwentu i systemu fortyfikacyjnego Miasta i Zamku.
Funkcja gospodarcza owej przestrzeni znalazła odbicie w zlokalizowanych na obszarze Miasta, portu, podzamcza i przedmieściach - spichlerzach, stajniach, folwarkach i browarach.
Te same walory stawały się często przyczyną klęsk i zniszczeń wojennych, szczególnie gwałtownych w czasie wojen szwedzkich, czy wojny północnej. Dalszy rozwój sztuki wojennej spowodował utratę militarnych cech fortyfikacji Miasta i samego Zamku, co zmuszało do poszukiwania nowych funkcji i wyznaczało rozpoczynające się od końca XVIII wieku jego kolejne przebudowy.
Po pierwszym rozbiorze rząd pruski rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę rozbiórkę bądź w najlepszym wypadku gruntowną przebudowę większości dawnych zamków krzyżackich. Los ten podzielił też gniewski Zamek. Przeznaczony najpierw na koszary, jednakże niedostosowany zupełnie do tej funkcji znalazł na początku XIX wieku nowe zastosowanie jako spichlerz. W trakcie owej przebudowy dokonano wyburzenia gotyckich sklepień.
W znacznym stopniu zmieniono pierwotny układ wnętrz, zlikwidowano pierwotne otwory okienne we wszystkich elewacjach, tynkując je jednocześnie, zburzono wieżę latrynową - gdanisko, zasypano także fosy wokół zamku i wykuto dodatkowy otwór bramny w skrzydle zachodnim. Kolejna przebudowa Zamku przypadła na lata pięćdziesiąte XIX wieku. Kosztem 133 397 talarów 23 i 1 grosza dokonano częściowej odbudowy Zamku i jego adaptacji na ciężkie pruskie więzienie dla recydywistów. W trakcie tych prac, realizowanych w epoce romantycznego zainteresowania historią, dokonano między innym rekonstrukcji sklepienia kaplicy, przywrócono pierwotny, ostrołukowy kształt kilku otworom okiennym elewacji południowej, poprawiając tym samym znacznie wizerunek Zamku od strony południowej. Odbudowane zostały też dwie narożne wieże.
Na poddaszu wykonano rzędy okien tzw. lukarn. Nowy pięciokondygnacyjny podział w pozostałych trzech skrzydłach umożliwił urządzenie przestronnych cel więziennych, doświetlonych prostokątnymi dużymi oknami sklepionymi odcinkowo zachowanymi do dzisiaj. W 1920 roku Gniew przyłączony zostaje do Rzeczpospolitej. W dawnym więzieniu zasiada polska administracja, a później obiekt przejmuje wojsko.
W lipcu 1921 roku w niewyjaśnionych okolicznościach wybucha na zamku pożar, który doszczętnie niszczy trzy skrzydła i częściowo skrzydło południowe. Zamek uzyskuje status trwałej ruiny chronionej prawem. W trakcie II wojny światowej niemieccy okupanci w zachowanych pomieszczeniach południowego skrzydła Zamku urządzają więzienie przejściowe dla ludności polskiej z Pomorza. Po II wojnie światowej, aż do połowy lat pięćdziesiątych na obszarze Wzgórza Zamkowego stacjonuje batalion saperów użytkując tzw. Pałac Marysieńki i Zamek, chroniąc siłą rzeczy ruinę przed dalszą dewastacją.
W roku 1967 zaświtała pierwsza iskierka nadziei dla największego gniewskiego zabytku - Zamku krzyżackiego. Miejscowe Zakłady Mechanizmów Okrętowych "FAMA" z inicjatywy ówczesnego Dyrektora inżyniera Kazimierza Rybickiego oraz Naczelnika Miasta i Gminy Gniew Romana Jodłowskiego, przystąpiły do wykonania dokumentacji i realizacji projektu adaptacji skrzydeł południowego i wschodniego Zamku na swoje cele kulturalno-socjalne. Inwestorem głównym było potężne Zrzeszenie Przemysłu Okrętowego. Inwestycja początkowo ruszyła w wielkim tempie. Naprawiona została korona murów, wykonana konstrukcja stalowo-żelbetowa dachu i jego pokrycie dachówką ceramiczną oraz część stropów w skrzydle południowym i strop nad piwnicą w skrzydle zachodnim. Wspaniale rozwijająca się inwestycja stanęła w połowie lat siedemdziesiątych z uwagi na nasilający się kryzys gospodarczy.
W 1986 roku pojawił się na Wzgórzu Zamkowym nowy inwestor: Zakłady Hotelowe S.A. z Warszawy, do której gmina Gniew wniosła aport w postaci nieruchomości tj. Zamku i tzw. Pałacu Marysieńki otrzymując w zamian akcje Spółki.
W listopadzie 1992 roku uchwałą Rady Miasta i Gminy w Gniewie Zamek wraz z przyległymi działkami przekazany został w zarząd Miejsko -Gminnemu Ośrodkowi Kultury. Decyzja ta zbiegła się w czasie gwałtownym wzrostem bezrobocia, które przybrało charakter strukturalny i osiągnęło w gminie poziom ponad 33%. W ramach walki z tym zupełnie nowym problemem samorząd uruchomił w listopadzie 1992 r. roboty publiczne na wielką skalę. I tak głównym obiektem, na którym jako na własności komunalnej uruchomić można było front robót dla setek bezrobotnych okazał się odzyskany przez gminę Zamek. Nowa sytuacja spowodowała wzmożone działania dotychczasowych głównych partnerów czyli Miejsko -Gminnego Ośrodka Kultury w Gniewie (MGOK) i Muzeum Archeologicznego w Gdańsku (MAG).
W tym samym roku podpisane zostało pomiędzy obiema instytucjami porozumienie określające zasady współpracy i koncepcję adaptacji możliwych do odbudowy skrzydeł zamkowych na funkcje muzealne, hotelowe, gastronomiczne i konferencyjne oraz ustalony został program badań archeologicznych związany z planowanym odgruzowaniem Zamku oraz przyszłymi inwestycjami infrastrukturalnymi.
W okresie listopad 1992 - marzec 1993 trwało odgruzowywanie zasypanych po pożarze i pracach budowlanych z lat 1968-75 piwnic i parteru skrzydeł wschodniego, północnego i zachodniego. Praca ta wykonywana była w większości ręcznie przez zatrudnione w dużej ilości na robotach publicznych panie. Nie nadający się do dalszego użycia gruz ceglany w ilości 4000 ton posłużył do utwardzenia 4 kilometrów gminnych dróg.
W latach następnych wykonano stropy w skrzydłach zachodnim i wschodnim, dokonano adaptacji wnętrz. Skrzydło wschodnie zaadoptowano na Dormitorium, mające charakter schroniska młodzieżowego. W skrzydle zachodnim znajdują się sale wystawowe oddziału Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, oraz sala konferencyjna. W 1997 roku kaplicy znajdującej się w skrzydle południowym przywrócono charakter sakralny.
Wciąż jeszcze trwają prace w skrzydle północnym przy których pracują również kompanioni z Francji i z Niemczech.
Organizowane tu od 1992 roku spektakle i inscenizacje historyczne oraz turnieje rycerskie sprawiły, że Zamek Gniewski uznawany jest za jeden z głównych ośrodków upowszechniania historii w Polsce.
Organizowane tu od 1992 roku spektakle i inscenizacje historyczne oraz turnieje rycerskie sprawiły, że Zamek Gniewski uznawany jest za jeden z głównych ośrodków krzewienia tradycji średniowiecznej w Polsce.
Przez cały rok organizowane są tu konferencje, zjazdy, sympozja naukowe i bankiety. Ponadto zamek organizuje jedno i kilkudniowe pobyty dla zorganizowanych grup młodzieżowych z "żywymi lekcjami historii", ogniskiem i wizytą "Ducha Zamku Gniewskiego".
W okresie listopad 1992 - marzec 1993 trwało odgruzowywanie zasypanych po pożarze i pracach budowlanych z lat 1968-75 piwnic i parteru skrzydeł wschodniego, północnego i zachodniego. Praca ta wykonywana była w większości ręcznie przez zatrudnione w dużej ilości na robotach publicznych panie. Nie nadający się do dalszego użycia gruz ceglany w ilości 4000 ton posłużył do utwardzenia 4 kilometrów gminnych dróg.
W latach następnych wykonano stropy w skrzydłach zachodnim i wschodnim, dokonano adaptacji wnętrz. Skrzydło wschodnie zaadoptowano na Dormitorium, mające charakter schroniska młodzieżowego. W skrzydle zachodnim znajdują się sale wystawowe oddziału Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, oraz sala konferencyjna. W 1997 roku kaplicy znajdującej się w skrzydle południowym przywrócono charakter sakralny.
Wciąż jeszcze trwają prace w skrzydle północnym przy których pracują również kompanioni z Francji i z Niemczech.
Organizowane tu od 1992 roku spektakle i inscenizacje historyczne oraz turnieje rycerskie sprawiły, że Zamek Gniewski uznawany jest za jeden z głównych ośrodków upowszechniania historii w Polsce.
Organizowane tu od 1992 roku spektakle i inscenizacje historyczne oraz turnieje rycerskie sprawiły, że Zamek Gniewski uznawany jest za jeden z głównych ośrodków krzewienia tradycji średniowiecznej w Polsce.
Przez cały rok organizowane są tu konferencje, zjazdy, sympozja naukowe i bankiety. Ponadto zamek organizuje jedno i kilkudniowe pobyty dla zorganizowanych grup młodzieżowych z "żywymi lekcjami historii", ogniskiem i wizytą "Ducha Zamku Gniewskiego".
Fundacja Zamek w Gniewie
Adres
ul. Zamkowa 3
83-140 Gniew
http://www.zamek-gniew.pl/
Adres
ul. Zamkowa 3
83-140 Gniew
http://www.zamek-gniew.pl/
164 zamki w Polsce polecane do zwiedzania
Zdjęcia sprzed kilku lat (przed wielkim remontem i adaptacją). Obecnie na zamku mieści się m.in. hotel.
