Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
1838 – Marianna Orańska, królewna niderlandzka, córka króla Niderlandów Wilhelma I Orańskiego i jego pierwszej żony – Fryderyki Luizy Pruskiej, po raz pierwszy odwiedza Kamieniec Ząbkowicki, który dziedziczy w spadku po swej matce. Po podjęciu decyzji wybudowania na jego terenie letniej rezydencji, jeszcze tego samego roku architekt Karl Friedrich Schinkel przygotowuje dla królewny pierwszy projekt pałacu. Budowniczy angażuje także do pomocy młodego, zdolnego Ferdynanda Martiusa, którego praca przy budowie pałacu pochłania całkowicie. 1838 – Marianna Orańska, królewna niderlandzka, córka króla Niderlandów Wilhelma I Orańskiego i jego pierwszej żony – Fryderyki Luizy Pruskiej, po raz pierwszy odwiedza Kamieniec Ząbkowicki, który dziedziczy w spadku po swej matce. Po podjęciu decyzji wybudowania na jego terenie letniej rezydencji, jeszcze tego samego roku architekt Karl Friedrich Schinkel przygotowuje dla królewny pierwszy projekt pałacu. Budowniczy angażuje także do pomocy młodego, zdolnego Ferdynanda Martiusa, którego praca przy budowie pałacu pochłania całkowicie.
1839 – Wiosną tego roku rozpoczyna się wznoszenie budowli. Pracami kierował Ferdynand Martius, Karl Schinkel nadzorował je z Berlina. Jesienią gotowe są mury parteru, wszystkie filary i kolumny w komnatach oraz kawałek muru otaczającego budowlę.
1848 – Budowa pałacu zostaje wstrzymana wskutek rozwodu Marianny z Albrechtem. W związku z tym, że rozwód został przeprowadzony w atmosferze skandalu, jakim był romans Marianny z masztalerzem Johannem von Rossumem, zabroniono jej przebywać na terenie Prus przez czas dłuższy niż 24 godziny, z obowiązkowym meldunkiem na posterunku policji przy każdym wjeździe i wyjeździe. Nałożono na nią również karę infamii.
1853 – Marianna odwiedza Kamieniec i zarządza wznowienie prac. Przekazuje pałac swojemu synowi Fryderykowi Wilhelmowi Albrechtowi. Sama zakupuje posiadłość w Bilej Vodzie, oddalonej od Kamieńca o 12 kilometrów, aby mogła jak najczęściej odwiedzać pałac i nadzorować prace.
1857 – Budowa czwartego piętra zostaje ukończona i pierwsi mieszkańcy wprowadzają się do pałacu. Z tej okazji wydany zostaje wielki bal, a Ferdynand Martius zostaje specjalnie uhonorowany przez Mariannę.
8 maja 1872 roku zostaje odsłonięta figura bogini zwycięstwa - Nike na wzgórzu za grotą. Fakt ten oznacza oficjalne zakończenie budowy pałacu po prawie 33 latach. Całkowity koszt budowy kompleksu pałacowo - parkowego wynosi 971 692 talary. Jest to równowartość trzech ton złota.
1883 – Marianna Orańska umiera. Zostaje zapamiętana jako jedna z najbardziej niekonwencjonalnych dam XIX wieku, która przerosła swoją epokę.
1945 – Potomkowie Marianny, którzy rezydują w pałacu ewakuują się z terenu Kamieńca z powodu nadciągającej Armii Czerwonej. Z pałacu zostają przez nią wywiezione liczne dobra, wyposażenie pomieszczeń oraz dzieła sztuki. Rok później obiekt trawi pożar i rezydencja staje się ruiną. Marmurowe podłogi oraz kolumny zostają wywiezione, aby wspomóc odbudowę stolicy po powstaniu. W latach pięćdziesiątych postępuje dewastacja pałacu.
2012 – Po wygaśnięciu umowy dzierżawy pałac powraca pod bezpośredni zarząd właściciela, tj. Gminy Kamieniec Ząbkowicki. Ogólny stan kompleksu był katastrofalny.
2013 – Po przeprowadzeniu intensywnych działań remontowo-odtworzeniowych i zabezpieczających przez właściciela obiektu, pałac został udostępniony do zwiedzania dla turystów.
Zespół Parkowo-Pałacowy Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim to neogotycka perła architektoniczna, która dzięki między innymi projektowi realizowanemu przez Gminę Kamieniec Ząbkowicki odzyskuje swój dawny blask. Projekt pod nazwą „Rewitalizacja zespołu pałacowo-parkowego Marianny Orańskiej – nowe oferty kulturalne i edukacyjne”, jest realizowany w ramach RPO Dolnośląskiego 2014-2020, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Zwiedzanie pałacu rozpoczyna się co godzinę od 10 do 17. Bilety do nabycia w kościele poewangielickim (ulica Zamkowa 6) 15 min. przed pełną godziną. Kasa czynna od 9.30 do 17.00. Fontannę przy maszynowni można podziwiać w weekendy od godziny 12:00 do 24:00, w pozostałe dni od godziny 16:00 do 22:00.