Najpiękniejszy Małopolski szlak rowerowy "Zamki w Dolinie Dunajca"
Od wielu lat znany i promowany jest szlak Jury Krakowsko-Częstochowskiej, rozciągający się pomiędzy Częstochową a Krakowem z kilkoma okazałymi zamkami na swej trasie. Warto jednak zwrócić wzrok a także rowery na południowy wschód od Krakowa. Tutaj oprócz zamków jest wiele miejsc i obiektów które zadowolą a nawet zauroczą prawie każdego. Na znacznej części proponowanego odcinka skorzystać można z wytyczonego i dobrze zagospodarowanego szlaku rowerowego Velo Dunajec, choć cały proponowany szlak "Zamki Doliny Dunajca" można przejechać samochodem a nawet przejść pieszo.
.
Szlak został laureatem konkursu VI edycji "Turystyczne Skarby Małopolski" 2024 w kategorii Najciekawszy szlak turystyczny.
.
.
Na szlaku znajduje się kilka zamków i ruin: Zamek Królewski w Czorsztynie, Zamek „Dunajec” w Niedzicy, Zamek Królewski w Nowym Sączu, Zamek Rożenów lub też Zawiszy Czarnego w Rożnowie nazywany Zamkiem Górnym, Ruiny zamku Jana Amora Tarnowskiego w Rożnowie tzw Zamek Dolny, Zamek Tropsztyn (rekonstrukcja), ruiny zamku Królewskiego Zamku w Czchowie, ruiny Zamku w Melsztynie, Ruiny zamku Tarnowskich na górze świętego Marcina.
-
Aby ułatwić kontakt z przyrodą i poznać ten wyjątkowy region Polski, warto wyruszyć na zwiedzanie na rowerach. Noclegi pod namiotem jeszcze bardziej przybliżą nas do natury. Świetną opcją będzie także agroturystyka. Ta forma noclegów jest tutaj szczególnie dobrze rozwinięta. Oczywiście zwolennicy camperów także znajdą odpowiednie miejsca do zaparkowania a lubiący wygodę mogą wybrać coś z bazy hotelowej.
Proponowany przebieg szlaku może mieć kilka wariantów, z objechaniem Jeziora Czorsztyńskiego dookoła po wytyczonym szlaku rowerowym Velo Dunajec lub start pod zamkiem w Czorsztynie, następnie przejazd na parking przy Kościółku św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim wpisanym na listę UNESCO, lub przeprawa statkiem przez zalew Czorsztyński. Tutaj mamy do wyboru sporo obiektów do zwiedzania: Zamek w Niedzicy, Muzeum Pienińskiego Parku Narodowego, Spichlerz w Niedzicy, Zapora wodna na Zbiorniku Czorsztyńskim, Park miniatur - Muzeum Dziedzictwa, Elektrownia wodna Sromowce Wyżne, Izba Regionalna - Muzeum w Sromowcach Wyżnych. Nasze zwiedzanie i jazdę rowerem możemy jeszcze bardziej uatrakcyjnić decydując się na spływ Dunajcem z pienińskimi flisakami.
Kolejne atrakcje na trasie to m.in. zabytkowy Kościół św. Katarzyny w Sromowcach Niżnych. Tutaj jest także początek szlaku na Trzy Korony i ruiny Zamku Pienińskiego poniżej Trzech Koron. Wyjątkowej urody o każdej porze roku jest Droga Pienińska biegnąca wzdłuż Dunajca a przeznaczona zarówno dla pieszych jak i rowerzystów. Ta droga doprowadzi nas do Szczawnicy, natomiast dla zmotoryzowanych jest objazd ze Sromowiec Niżnych do Krościenka n/d Dunajcem. Jadąc ze Szczawnicy także dojedziemy do Krościenka. A co czeka w tym często a niesłusznie pomijanym miasteczku ?
Krościenko nad Dunajcem
Kościół Wszystkich Świętych wybudowany nad brzegiem Dunajca. Unikatowy przykład gotyckiej architektury sakralnej, został wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. Jadąc ścieżką rowerową mamy po drodze Miejsce Obsługi Rowerów - Krościenko Nad Dunajcem jako że jedziemy szlakiem Velo Dunajec.
Ten odcinek to ok 25 km i można z powodzenie polecać także rodzinom z dziećmi. Na szlaku jest wiele miejsc i obiektów przeznaczonych do zwiedzania, a więc po każdorazowej krótkiej przejażdżce, zwiedzamy kolejny obiekt. Tutaj nikt się nie nudzi i nikt się nie zmęczy jazdą na rowerze, także dzieci.
Kolejny odcinek prowadzi ze Szczawnicy lub Krościenka, w zależności gdzie zdecydujemy się na odpoczynek i nocleg. Kolejne miejscowości na trasie to Łącko, Stary Sącz i Nowy Sącz. A co czeka na zwiedzających? Podegrodzie - Muzeum Lachów Sądeckich. Filia Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Kościół i Klasztor Sióstr Klarysek w Starym Sączu - miejsce pochówku Jadwigi Bolesławówny (Jadwiga Kaliska), żona króla Władysława I Łokietka, w latach 1320–1333 królowa Polski. Bobrowisko - Enklawa Przyrodnicza oraz Kąpielisko Stary Sącz - Stawy. Dom Gotycki - oddział Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Bazylika św. Małgorzaty - Sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu. Miejsca do których warto wracać o każdej porze roku to Sądecki Park Etnograficzny oraz po sąsiedzku jako kontynuacja zwiedzania Miasteczko Galicyjskie. Tutaj można się posilić w karczmie regionalnej a nawet przenocować pośród tej wyjątkowej zabudowy. Żelaznym punktem tego odcinka jest Zamek w Nowym Sączu na którym prowadzone są wykopaliska a niedawno odkryto skarb. W planach miasta jest rekonstrukcja zamku. Kontynuując zwiedzanie warto mieć na uwadze słynny Most Stacha w Znamirowicach zbudowany ręcznie kamień po kamieniu przez jednego człowieka. Warto zaglądnąć także do Kościoła św. Mikołaja w Tabaszowej. Kościół parafialny został przeniesiony w 1985 r. z Tęgoborzy i rekonstruowany w duchu budownictwa drewnianego z XVIII w.
Dla rowerzystów na tym odcinku znajdują się dwa Miejsca Obsługi Rowerów - Ochotnica Dolna/Tylmanowa oraz Jazowsko i oba oznaczone są na trasie Velo Dunajec.
Kolejny odcinek to także sporo zwiedzania bo miejsc i obiektów nie brakuje także i tutaj, a na trasie m.in: Gródek n. Dunajcem - Zamek Zawiszy Czarnego (Górny) i Zamek Dolny w Rożnowie, Zamek Tropsztyn, Zamek w Czchowie, Zamek w Melsztynie. Ale zamki to nie wszystko bo warto zejść z roweru czy też wysiąść z samochodu by zobaczyć m.in.: Zaporę Nad Jeziorem Rożnowskim, Kościół św. Wojciecha w Rożnowie, zabytkowy obiekt sakralny pochodzi z 1661 roku. Kościół św. Pustelników Świerada i Benedykta w Tropiu z przełomu XI-XII w. Zapora wodna Czchów. Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Czchowie, gotycki kościół z 1346 roku. Kościół Nawiedzenia NMP w Domosławicach wzniesiony w 1346 roku w stylu gotyckim, wybudowany z kamienia zamku w Melsztynie , obraz pochodzi z czasów wypraw krzyżowych. Owszem, sporo kościołów ale warto mieć na uwadze że w Małopolsce jest wyjątkowy Szlak Architektury Drewnianej i te obiekty znajdują się właśnie na tym szlaku.
Ostatni odcinek na którym przejedziemy trasę z Melsztyna przez Zakliczyn, Dąbrówkę Szczepanowską, Rzuchową i zjazd do Tarnowa na Rynek i zakończenie trasy. Ale zanim dojedziemy do Tarnowa, po drodze czeka m.in: Wieża widokowa w Dąbrówce Szczepanowskiej, Kościół parafialny św. Marcina w Zawadzie z XV w. i oczywiście ruiny Zamku w Tarnowie czekające na swój lepszy czas i odpowiednie zagospodarowanie. Dla osób chcących zostać w Tarnowie nieco dłużej, polecam wybrać coś dla siebie z bardzo bogatej oferty bo i tutaj jest co zwiedzać. Tarnów potrafi zaskoczyć i wciąga na dłużej.
Droga Pienińska biegnąca prawym brzegiem Dunajca po stronie Słowacji, łącząca Sromowce Niżne ze Szczawnicą. W 2013 r zakończył się remont całego odcinka. Obecnie cała droga jest utwardzona i wyrównana. Nie ma już wystających korzeni czy dołków z wodą. Krawędź od strony rzeki została wzmocniona murkiem.
Pomysł i opracowanie "Zamki Doliny Dunajca" - Albin Marciniak, autor mapy Zamki w Polsce oraz opracowania "Zamki i obiekty obronne w Małopolsce"Najważniejsze obiekty na szlaku.
Ruiny królewskiego zamku zbudowanego na stromej skale nad Dunajcem w XIV w. Była to graniczna warownia na szlaku handlowym do Węgier. Wcześniej istniał tu gródek, a na przełomie XIII/XIV w. była już wieża obronna. Na początku XV w. w rękach rycerzy rozbójników. Później własność Zawiszy Czarnego. Siedziba starostów. Miejsce spotkań królów Polski i Węgier. Rozbudowany w XVI i XVII w. W 1651r. opanowany przez powstańców góralskich pod wodzą A.Kostki Napierskiego. Spłonął w 1790r. i uległ ruinie. Zachowały się kamienne mury i fragment wieży. Częściowo odbudowany udostępniony do zwiedzania.
Zamek ulokowany na wzgórzu nad Dunajcem zbudowany przez rodzinę węgierską. Składał się z zamku górnego i średniego. W XV w. w rękach rozbójników. W XVI-XVII w. rozbudowany w stylu renesansowym. W latach 1589-1857 w rękach rodu Horwatów. W XIX i XX w. popadł w ruinę. Zachowały się mury zamku górnego oraz odrestaurowany zamek dolny i średni. Zamek udostępniony do zwiedzania. Wewnątrz okazała kolekcja eksponatów.
Zamek wzniósł Wacław II Czeski na miejscu drewnianej strażnicy. Informacje pochodzą z dokumentu z 1331r. W 1611r. ucierpiał w czasie pożaru. Rozbudowany w latach 1611-15. Całkowitej zagładzie uległ w 1945r. w wyniku potężnej eksplozji. Zachowały się szczątki zamku na narożu skarpy. Istniejąca Baszta Kowalska i fragmenty murów przyziemia nie były częścią zamku były bowiem fragmentami miejskiego systemu obronnego. Charakterystyczny jest zegar kwiatowy na skarpie, poniżej okazałego fragmentu murów. W dalszej części znajdują się ruiny murów, wymagające pilnej konserwacji.
Ruiny rycerskiego zamku na wzgórzu Łaziska zbudowany przez rycerzy Gryfitów w XIII w. Rozbudowany w XIV w. przez ród Rożenów. W XV w. był własnością Zawiszy Czarnego. Opuszczony w 2 połowie XVIw. uległ ruinie. Zachowały się fragmenty murów wieży i kaplicy. W 2015r ruiny zakupiła fundacja, mająca w dalszym planie rekonstrukcję części murów i zagospodarowanie wzgórza zamkowego.
U podnóża starego zamku zwanego "Zamkiem Górnym"znajdują się ruiny zamku "Zamek Dolny" zbudowanego przez hetmana Jana Tarnowskiego w stylu renesansowym w 1 połowie XVI w. Budowy nie dokończono. Zachowały się: ludwisarnia, fragmenty kurtyn, bastion, budynek bramny i resztki murów. najlepszą nazwą jest beluarda lub fortyfikacja bastionowa. Konstrukcyjnie można go dodać też do zamków. Jest to forma przejściowa. Posiada np. budynek bramny. Obiekt w rękach prywatnych. Z uwagi na stopień dewastacji, obiekt wymaga ogromnych nakładów finansowych.
Tropsztyn i pierwsza o nim wzmianka jako "już murowanym" pochodzi z 1382 r. Czyli wcześniej - XIII wiek znajdowała się tam wieża obronna otoczona palisadą drewnianą. Zamek powstał na początku XIII wieku z inicjatywy rodu Ośmiorogów. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1231 roku. Rekonstrukcja zamku obronnego wzniesiona na stromym półwyspie oblanym z trzech stron rzeką Dunajec w gminie Czchów. Historia zamku jest związana z położoną po przeciwległej stronie rzeki wsią Tropie. W 1574 roku, w okresie kontrreformacji, zrujnowany przez właścicieli Rożnowa. Już w 1608 roku zamek był opisywany jako ruina. W 1970 roku został kupiony przez prywatnego właściciela. Po 1993 roku przeprowadzono odbudowę zamku, a następnie udostępniono go zwiedzającym.
W Czchowie w XIII w. istniała już najprawdopodobniej wieża obronna, którą zamieniono na zamek na początku XIV w. Na wzgórzu zwanym Basztą, między XIII a XIV w. zbudowano warowny zamek ochraniający komorę celną nad Dunajcem. W XVI i XVII w. zamkiem dysponował sąd czchowski, który ulokował tutaj więzienie. Od XVIII w. budowla pozostawała w ruinie, dopiero w latach 90. XX w. przeprowadzono prace konserwatorskie. Głównym akcentem jest murowana z kamiennych ciosów, okrągła wieża o wysokości ok. 28 metrów, włączona w biegnący krawędzią wzgórza mur obwodowy. Wewnątrz zbudowanego z kamiennych ciosów muru pozostały widoczne ślady prostokątnego budynku i przylegającej doń sieni. W zamku urządzono niewielką ekspozycję archeologiczną oraz taras widokowy.
Zamek rycerski zbudowany w 1 połowie XIV w. na wzgórzu nad Dunajcem. Wielokrotnie zmieniał właścicieli. W 2 połowie XVI w. przebudowany na renesansową rezydencję magnacką. Zamek oparł się atakom Szwedów w XVII w. Zniszczony w czasie walk konfederatów barskich z wojskami carskimi ok. 1772r. Zachowały się fragmenty murów ścian i wieży oraz fosa. Od kilku lat prowadzone są prace rekonstrukcyjne. Niestety, sposób prowadzenia odbudowy pozostawia wiele do życzenia.
Ne tylko zamki...
Widok na Tatry i Spisz z platformy na Trzech Koronach. Poniżej Sromowce Niżne i Dunajec. Dojście ze schroniska Trzy Korony na szczyt o tej samej nazwie zajmuje 1,4 h.
Spływ tratwami na Dunajcu. To tradycyjny flis od kwietnia do października pod Sromowiec do Krościenka. Na tym odcinku jest kilka długości trasy do wyboru.
Panorama z Palenicy na Pieniny i skalne urwisko na Sokolicy. Poniżej wije się Droga Pienińska wzdłuż Dunajca. Na Palenicę i punkt widokowy można dostać się wyciągiem krzesełkowym ze Szczawnicy.
EnoVelo to sieć szlaków rowerowych, biegnących przez gminy okolic Tarnowa i Brzeska. Szlak ten nadaje się również idealnie na krótkie, kilkugodzinne wypady rowerowe. Motywem przewodnim szlaku są winnice rozpostarte na wzgórzach położonych na południe od Tarnowa i Brzeska. EnoVelo jest połączone z siecią małopolskich odcinków krajowych tras rowerowych, takich jak VeloDunajec, Wiślana Trasa Rowerowa, VeloMetropolis, VeloRaba jak również z sieciami międzynarodowych tras rowerowych: EuroVelo11 i EuroVelo4.
Poranne mgły nad Dunajcem i Pieninami w okolicach Krościenka.
Pomysł i opracowanie "Małopolski szlak rowerowy Zamki w Dolinie Dunajca" - Albin Marciniak.
Autor map-przewodników Zamki w Polsce, Polska na weekend, Podziemia Turystyczne w Polsce, Orla Perć oraz opracowania "Zamki i obiekty obronne w Małopolsce".
Udostępnianie powyższego materiału mile widziane, bo zwiększy świadomość o istnieniu tak wyjątkowego szlaku.
