Skanseny i muzea plenerowe w Polsce

zdjęcia przenoszą do obszernych galerii

 Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

   Chorzów dla większości z nas kojarzy się oczywiście z legendarnym wesołym miasteczkiem. Dla innych to oczywiście Ruch Chorzów czy Stadion Śląski. Właśnie w sąsiedztwie nowoczesnego Stadionu Śląskiego, na 22 hektarach pięknego parku, rozlokowanych jest blisko 70 zabytkowych obiektów. Otwarty w 1975 roku skansen zgromadził zabytki budownictwa ludowego pochodzące z pięciu podregionów Górnego Śląska (beskidzkiego, podgórskiego, pszczyńsko-rybnickiego, przemysłowego i lublinieckiego) oraz regionu Zagłębia Dąbrowskiego. Na terenie rozległego skansenu jest także pochodzący z XVIII w. kościół pw. św. Józefa Robotnika z Nieboczów, podobnie jak spichlerze dworskie, plebański i chłopskie oraz niektóre budynki z Beskidu Śląskiego, większość pozostałych zabytków pochodzi z połowy XIX w. Dla strudzonych wielogodzinnym zwiedzaniem skansenu i odwiedzaniem wnętrz chałup, jest także zabytkowa karczma z potrawami regionalnymi.

Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie

www.muzeumgpe-chorzow.pl

Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu

Jedna z dwóch placówek muzealnictwa rolniczego w Polsce – drugie tego typu muzeum znajduje się w Szreniawie. Liczące około 30 000 eksponatów zbiory prezentowane są w kilkudziesięciu ekspozycjach stałych.

Muzeum znajduje się w zespole pałacowo-parkowym z połowy XIX wieku (dawna posiadłość rodziny Starzeńskich), odbudowanym ze zniszczeń wojennych w latach 1966-1969. Muzeum posiada jedenaście działów: Etnograficzny, Historyczny, Budownictwa Wiejskiego, Techniki Rolniczej, Historii Uprawy Roślin i Hodowli Zwierząt, Tradycji Zielarskich, Sztuki, Weterynarii, Promocji, Zbiorów, Biblioteka.

Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka
ul. Pałacowa 5
18-230 Ciechanowiec woj. podlaskie
http://www.muzeumrolnictwa.pl/

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

(Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach)

  Odwiedzając Wielkopolskę, wiele osób kieruje się do Gniezna będącego jedną z pierwszych stolic Polski. Tuż pod Gnieznem leżą Dziekanowice. Sama nazwa wsi może niewiele mówić, ale jeżeli dodamy do tego Jezioro Lednica i  Ostrów Lednicki wraz z ruinami palatium z X wieku, jest szansa że wiele osób prawidłowo wskaże lokalizację. Wszak to w palatium mieszczącym się na wyspie, miał odbyć się chrzest Mieszka I a więc miejsce bardzo istotne w historii naszego kraju. Tę część muzeum także należy zobaczyć, ale na początek proponuję Wielkopolski Park Etnograficzny, leżący ok 2,5 km od Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Skansen wsi wielkopolskiej w Dziekanowicach (oddział Muzeum Pierwszych Piastów) położony jest nad brzegiem jeziora Lednica ok 10 km od Gniezna. Na obszarze ponad 24 ha gromadzone, zabezpieczone i eksponowane są przedmioty oraz obiekty architektoniczne z obszaru Wielkopolski. Wyróżniające się elementy skansenu to m.in. drewniany kościół, kaplica, barokowy dwór z folwarkiem, karczma, wiatraki, młyn wodny. Najmłodszy budynek pochodzi z 1935 roku a najstarsze elementy datowane są na rok 1602. 

Stałą wystawę muzeum stanowią obecnie 53 (docelowo 70) obiek­ty architek­tury wiejskiej: głównie chałupy, budynki inwen­tar­skie i stodoły zestawione wokół owalnego placu w różnej wiel­ko­ści zagrody, które na obszarze 21 ha — wraz z ze­społem dwor­sko-folwarcznym, osiemnastowiecznym kościołem i pojedynczymi obiek­tami rzemiosła wiejskiego — tworzą układ przestrzenny zbli­żo­ny do naturalnej wsi wielkopolskiej z połowy XIX wieku. Na dzień dzi­siej­szy jest to jeden z najbar­dziej czytelnych układów tra­dy­cyjnej wsi nie tylko wśród skansenów polskich, ale i europejskich.

Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach

Oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

Dziekanowice  23, Lednogóra, Wielkopolska  

https://lednicamuzeum.pl

Szymbark - Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa

(Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach)

www.muzeum.gorlice.pl

Muzeum Wsi Kieleckiej w Kielcach

Park Etnograficzny w Tokarni

W sąsiedztwie Jaskini Raj wznosi się wzgórzu Zamek Chęciński a zaledwie kilka kilometrów na południe od zamku, urządzone na dużym terenie znajduje się Muzeum Wsi Kieleckiej.    Muzeum Wsi Kieleckiej – Park Etnograficzny w Tokarni powołano w 1976 roku, a zaczęło funkcjonować od 1977 roku. Jest realizacją założeń naukowych etnografa i znawcy tradycyjnej kultury ludowej profesora Romana Reinfussa. Jego zamierzeniem było odtworzenie typowego układu osadniczego wiosek z różnych subregionów Kielecczyzny: Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Sandomierskiej i Niecki Nidziańskiej.

Skansen liczy 80 obiektów i zajmuje obszar 65 ha. W 2006 r. na jego terenie znajdowało się 30 obiektów, m.in.: dwór z Suchedniowa, kościół z Rogowa (w którym odprawiane są msze), organistówka z Bielin, dzwonnica z Kazimierzy Wielkiej, wiatrak z Grzmucina, spichlerz ze Złotej, kuźnia, liczne zagrody i chałupy. Wszystkie obiekty są wyposażone w typowe meble i narzędzia codziennego użytku, część prezentuje warsztaty rzemieślników wiejskich z wyposażeniem, jak szewca czy stolarza. Wnętrza obiektów udostępnione są do zwiedzania.

Park Etnograficzny w Tokarni
Tokarnia 303
26-060 Chęciny

www.mwk.com.pl

Park Etnograficzny Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej

  Kolbuszowa w której znajduje się Park Etnograficzny, leży pomiędzy Rzeszowem a Tarnobrzegiem. Nie jest to zbyt popularny szlak turystyczny, a mimo wszystko do skansenu rocznie dociera ponad 60 tys zwiedzających. Sam skansen jest jednym z największych tego typu obiektów w Polsce i zdecydowanie należy także do jednych z najlepiej urządzonych. Obszar jak i ilość i różnorodność obiektów pozwalają na wielogodzinne zwiedzanie, przenosząc się dziesiątki i setki lat wstecz naszej historii i tradycji ludowej.

Zwiedzanie skansenu w Kolbuszowej warto zaplanować choćby przy okazji wizyty w Rzeszowie, Łańcucie czy Baranowie Sandomierskim, bo odległości pomiędzy tymi miastami są niewielkie a to głównie tam kierowane jest zainteresowanie zwiedzających. Park Etnograficzny jest z dala od głównych dróg wojewódzkich, co pozwala na bliższy kontakt z przyrodą, historią i lepsze wtopienie się w otaczający nas klimat.

Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej

ul. Wolska 36, Kolbuszowa

http://www.muzeumkolbuszowa.pl/

Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie

Muzeum Wsi Lubelskiej malowniczo położone w dolinie rzeki Czechówki, jest jednym z największych skansenów w Polsce. Spacerując alejkami i polnymi drogami, można cofnąć się w czasie do dzieciństwa naszego czy naszych dziadków. Wiejską sielankę i wyjątkowy klimat poczuć można tutaj zwłaszcza po sezonie wakacyjnym a jesień i wiosna jest najlepszą porą na zwiedzanie tego miejsca. Na obszarze ok. 23 ha wydzielonych jest 7 części, w których odtwarzana jest historyczna zabudowa przedwojennych wsi, miasteczek, dworów. Na zwiedzających czeka wiele obiektów ale także kilka kilometrów spaceru różnorodnymi alejkami. W 1960 roku utworzony został w Muzeum Okręgowym w Lublinie Oddział Budownictwa Ludowego. 1 stycznia 1970 oddział został przekształcony w autonomiczne Muzeum Wsi Lubelskiej. Pierwotnie skansen miał być usytuowany w dzielnicy Kalinowszczyzna na obszarze o powierzchni 12 ha. Jednak ze względu na różne trudności z przejęciem terenu do zagospodarowania w 1975 r. muzeum otrzymało nowe tereny o powierzchni ok. 27 ha w dzielnicy Sławin przy trasie Lublin - Warszawa.

al. Warszawska 96, 20-824 Lublin

www.skansen.lublin.pl

Łowicki Park Etnograficzny w Maurzycach

Łowicz choć znany jest doskonale z pięknych wycinanek i kolorowych strojów ludowych, oraz z jedynego w Polsce rynku w kształcie trójkąta, ma do pokazania znacznie więcej. To właśnie przy drodze obok skansenu można zobaczyć najstarszy na świecie most spawany. Na terenie skansenu o powierzchni blisko 18 ha zgromadzono 42 obiekty: mieszkalne, sakralne i użytkowe. W większości pochodzą one z XIX i XX wieku. Wnętrza wyposażono w przedmioty odpowiednie dla danych obiektów, w tym umeblowanie, elementy gospodarstwa domowego, narzędzia rolnicze, obrazy i tkaniny. 

Uzupełnieniem skansenu w Maurzycach, jest ekspozycja przy rynku w Łowiczu.

Na terenie ogrodu przy gmachu głównym muzeum znajduje się Ośrodek Plenerowy Budownictwa Ludowego popularnie nazywany miniskansenem. Prezentowane są tu najstarsze, przeniesione z terenu dawnego Księstwa Łowickiego, budynki mieszkalne i gospodarcze. Tworzą one dwie zagrody: XVIII-wieczną zagrodę typu otwartego oraz XIX-wieczną zagrodę zamkniętą (okólnik). Na ich przykładzie można zapoznać się ze zmianami zachodzącymi w konstrukcjach architektonicznych oraz rozplanowaniu i wystroju wnętrz chłopskich w Regionie Łowickim. Ekspozycję uzupełnia wystawa sprzętów oraz pojazdów używanych w gospodarstwie wiejskim.

Muzeum w Łowiczu (Skansen w Maurzycach)

www.muzeumlowicz.pl

Sądecki Park Etnograficzny -  Największy skansen regionalny w Małopolsce

Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu - Sadecki Park Etnograficzny

www.muzeum.sacz.pl

Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu - Miasteczko Galicyjskie

Miasteczko Galicyjskie w Nowym Sączu to niezwykła przestrzeń muzealna, będąca filią Sądeckiego Parku Etnograficznego. Niezwykła, bo wizyta w tym miejscu przenosi nas o dziesiątki lat wstecz na rynek i uliczki, które oddają charakter małomiasteczkowej zabudowy dziewiętnastowiecznej Galicji. Tworzące je obiekty odtworzono wiernie na podstawie starych planów, rycin i zachowanych rynków małopolskich miasteczek, m.in.: Starego Sącza, Czchowa, Lanckorony, Ciężkowic czy Krościenka i wyposażono zgodnie z historycznymi przekazami. Dzięki temu, przechadzając się po placu rynkowym otoczonym domami mieszczańskimi, przekraczając każdy próg, można w pełni poczuć klimat sprzed wieków.

Tym, co odróżnia Miasteczko Galicyjskie od innych ekspozycji tego typu jest fakt, iż pomyślane zostało jako żywy wycinek historii. Zwiedzanie nie ogranicza się więc do oglądania historycznych fasad i detali architektonicznych - odwiedzający Miasteczko mogą zobaczyć, jak wyglądało życie w galicyjskiej rzeczywistości. W uliczny pejzaż wyjęty z prowincji monarchii austro-węgierskiej przełomu XIX i XX wieku wkomponowano bowiem typowe dla tamtych czasów punkty usługowe, które skutecznie przywołują ówczesne realia. 

Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu

Skansen został utworzony w 1961 roku; w 1965 rozpoczęto prace związane z budową ekspozycji stałej, a w 1970 roku udostępniono tereny muzeum zwiedzającym. Zasadniczą część ekspozycji stanowią przeniesione i odbudowane obiekty architektury wiejskiej ilustrujące warunki życia ludności wiejskiej w okresie od XVIII do początków XX wieku: budynki mieszkalne, stodoły, spichlerze, a także młyny i wiatraki, kuźnia, kościół, karczma i szkoła. Stworzona została również kolekcja prawie 7000 muzealiów z zakresu kultury materialnej obejmująca zabytkowe przedmioty z dziedziny gospodarki rolniczej, hodowlanej, rzemiosła i życia codziennego mieszkańców wsi opolskiej. 

Na obszarze zajmowanym przez Muzeum, liczącym nieco ponad 10 ha, odtworzono pełny krajobraz kulturowy wsi opolskiej. Zagrody czy pojedyncze obiekty architektoniczne otacza, skrupulatnie rekonstruowana, bogata roślinność. W zbiorach Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu znajdują się 23 budynki zabytkowe kryte gontem.

Najstarsze drewniane budynki, odbudowane na terenie Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, pochodzą najprawdopodobniej z początków XVII w. Jednym z nich jest spichlerz dworski ze Sławięcic (1610 ?), który stanowi egzemplarz o unikalnych już dziś walorach budowlanych, historycznych i etnograficznych.

Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu

Opole-Bierkowice ul. Wrocławska 174

www.muzeumwsiopolskiej.pl

Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie im. Adama Chętnika

Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie został założony 19 czerwca 1927 roku przez Adama Chętnika jako Muzeum Kurpiowskie. Leży na tzw. Górze Ziemowita naprzeciw ujścia Pisy do Narwi. Jest drugim najstarszym muzeum budownictwa ludowego w Polsce. Zbiory liczą około 3000 eksponatów a pochodzą głównie z zasobów prywatnych Adama Chętnika i związane były z Kurpiowską Puszczą Zieloną.
Podczas drugiej wojny światowej Muzeum, podobnie jak cały Nowogród, zostało zniszczone. Ocalały tylko, stojące do dziś, dwa odrzynki pni kilkusetletnich drzew bartnych oraz brama z kłód sosnowych stanowiąca wejście do ówczesnego Muzeum od strony rzeki. Początek odbudowy skansenu przypada na 1956 r. kiedy po zamknięciu Wystawy Rolniczej w Łomży przeniesiono do Nowogrodu rekonstrukcję zagrody kurpiowskiej. W 1958 r. zagrodę udostępniono zwiedzającym, a w październiku 1963 r. otwarto dział bartniczo - pszczelarski. Przekazane muzeum w latach 60 - tych, przez Miejską Radę Narodową w Nowogrodzie, wzgórze Ziemowita umożliwiło dalszą rozbudowę i rozwój Skansenu. Obecnie na powierzchni około 3,5 ha znajdują się 23 budynki mieszkalne i gospodarcze z odpowiednim wyposażeniem oraz kilkadziesiąt obiektów tzw. małej architektury: barcie, kapliczki, studnie, bróg itp. Wszystkie budynki są konstrukcji zrębowej, z okresu od końca XVIII w. do I połowy XX w. z terenu Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Jest to obszar o specyficznej, tradycyjnej kulturze ludowej z charakterystycznym kurpiowskim ubiorem, rzeźbą, zdobnictwem i budownictwem drewnianym.

Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu

Na rozległym terenie, pośród lasów, pól i sadów, wzdłuż rzeki Ko­sówki , płynącej przez teren skansenu, zostały zestawione młyny, tartak oraz zagroda z Solca nad Wisłą. Spacerując pomiędzy domami i zaglądając do ich wnętrz, można przenieść się do czasów naszych dziadków, pradziadków i ich dziadków. To także dobre miejsce by odpocząć od zgiełku miast, słuchając dźwięków przyrody.

Muzeum Wsi Radomskiej zajmuje obszar o powierzchni 32,5 ha, na którym zestawiono 80 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego (chałupy, dwory, kościół, budynki gospodarcze, kuźnie, wiatraki i młyny wodne), a 22 kolejne czekają w magazynach na montaż. Muzeum posia­da również ponad 16 000 eksponatów ruchomych, wśród których na szczególną uwagę zasługują kolekcje: pojazdów, maszyn rolniczych, uli i narzędzi pszczelarskich, tkanin i sztuki ludowej.
Muzeum, według pierwszych założeń, miało obejmować obszar liczący 50 ha, na którym pla­nowano prezentować 287 przykładów dawnego budownictwa wiejskiego, małomiasteczkowego, sakralnego, szlacheckiego. Obiektom tym miały towarzyszyć budynki szkolne, karczmy, kuźnie, młyny wodne i wiatraki, a także pola uprawne i przydomowe ogródki.

Skansen - Muzeum Wsi Radomskiej 

ul. Stawowa (dojazd od ul. Krychnowickiej) Radom

https://www.muzeum-radom.pl

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu należy do jednych z największych tego typu placówek w Polsce. Mając w planach zwiedzanie skansenów w naszym kraju, ten obiekt należy umieścić wysoko na liście miejsc do odwiedzenia. Poza zwiedzaniem obiektów architektury drewnianej, na dosyć rozległym terenie urządzone jest także arboretum, park a także hotel i szkółka jeździecka.  

Skansen założony 24 marca 1971 w Sierpcu, jako regionalne muzeum etnograficzne. Park Etnograficzny powołano w 1975 na terenie resztówki dworskiej Bojanowo. Pierwsze obiekty sprowadzono w latach 1977-1978. 

Na terenie obejmującym 60,5 ha na styku rzek Sierpienicy i Skrwy, zgromadzono ponad 80 obiektów małej i dużej architektury. W skład ekspozycji wchodzi: 11 zagród chłopskich z przełomu XIX i XX wieku; zrekonstruowany dworek szlachecki; XVIII-wieczny kościół drewniany z miejscowości Drążdżewo; drewniany wiatrak reprezentujący najstarszy i najpopularniejszy na terenach Europy typ młynów wiatrowych, koźlak; wystawy stałe w Galerii rzeźby ludowej i Powozowni. Obecnie w Muzeum zgromadzonych jest ponad 13 000 eksponatów. 

SKANSEN –  siedziba główna Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
ul. Gabriela Narutowicza 64, 09-200 Sierpc

www.mwmskansen.pl

Skansen Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim

Zaczątkiem skansenu jest zabytkowy młyn wodny przeniesiony z Kuźnicy Żerechowskiej. Ocalał w ten sposób od zniszczenia, gdyż znajdował się na terenie zalewowym budowanego zbiornika retencyjnego na dopływie Pilicy - Luciąży. Zachowały się tym samym cenne pamiątki z historii młynarstwa wodnego w regionie. W młynie można obejrzeć dwie maszyny do mielenia mąki i jedną do mielenia otrębów. Poza tym eksponowanych jest wiele innych maszyn będących osprzętem. Bardzo ciekawe są też bardzo dokładne makiety młynów wodnych znajdujących się kiedyś w naszej okolicy i mostów na Pilicy na Brzustówce. Uworzony jest tu także dział wojskowy. Można zobaczyć dźwig wojskowy i działo tego samego typu, których używano w 14 Brygadzie Artylerii, która broniła Tomaszowa w 1939 roku.

ul. A. Frycza Modrzewskiego 9/11
97-200 Tomaszów Mazowiecki

www.skansenpilicy.pl

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu

Jedyny skansen w Polsce, zlokalizowany w centrum miasta

Odwiedzając Toruń, miasto w niesamowitym klimatem i oczywiście z legendarnymi piernikami, nie sposób pominąć wizyty w tym skansenie. Przejście ze starówki do skansenu to zaledwie kilkaset metrów, a spacer warto zaplanować tak, by po drodze odwiedzić Planetarium oraz Muzeum Podróżników im. Tony`ego Halika. Na kilku hektarach, pośród drzew i bujnej zieleni, spacerując alejkami zwiedzać można kilkanaście domów i zagród. Zwiedzić można także wiatrak oraz młyn wodny. Co istotne, zwiedzając zabytki Torunia, teren skansenu można potraktować jako idealne miejsce odpoczynku pośród zieleni, przenosząc się jednocześnie wiele lat wstecz. Ławki w cieniu chałupy krytej strzechą z z ogródkiem na płocie którego wiszą gliniane dzbanki. Sielskie widoki dla których warto wstąpić na teren skansenu.

Wały Generała Władysława Sikorskiego 19 w Toruniu,

www.etnomuzeum.pl

Muzeum-Kaszubski Park Etnograficzny

im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich 

www.muzeum-wdzydze.gda.pl

Muzeum Regionalne w Wolsztynie

(Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski)

Wolsztyn to miasto położone nad dwoma dobrze zagospodarowanymi jeziorami: Jezioro Barzyńskie i Jezioro Wolsztyńskie. Nad tym drugim urządzono Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski. Skansen choć nie jest rozległy, to jednak jego położenie idealnie pasuje na uzupełnienie zwiedzania Wolsztyna.

Pierwsze budynki zaczęto stawiać w 1976 roku a dla zwiedzających skansen został udostępniony 10 lat później. Wraz z upływem lat ekspozycja stale się rozrasta i uzupełniana jest o kolejne obiekty, by ostatecznie odwzorować wieś wielodrożną. Na chwilę obecną do zwiedzania mamy 15 wnętrz, od izb mieszkalnych, poprzez pomieszczenia gospodarcze oraz warsztaty rzemieślnicze aż po przemysł wiejski.

Całość uzupełnia liczna architektura mała (piec chlebowy, gołębnik, psie budy). Dzięki temu przedstawiamy przekrój przez całą społeczność wsi, od ubogiego komornika i średnio sytuowanego półrolnika aż po karczmarza i zamożnych osadników olenderskich. Wszystko to wraz z liczną roślinnością (ogródki, drzewa, uprawy rolne) ma przybliżyć naszym gościom charakter Zachodnio-wielkopolskiej wsi z przełomu XIX/XX wieku.

Placówka o powierzchni 3,5 ha znajduje się na północno-zachodnich obrzeżach miasta (około 800 metrów od centrum), nad brzegiem jeziora Wolsztyńskiego. Przygotowania do utworzenia skansenu trwały od 1976. Placówkę otwarto w 1986, by eksponować architekturę ludową pogranicza wielkopolsko-lubuskiego.

Ul. Boh. Bielnika 26,
64-200 Wolsztyn

https://muzea-wolsztyn.com.pl/skansen/

Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

W roku 1965 z inicjatywy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie dr Hanny Pieńkowskiej, powstał projekt sieci parków etnograficznych województwa krakowskiego. Przewidywał on organizację wojewódzkiego parku etnograficznego w trzech oddziałach: w Nowym Sączu, Tarnowie i na Podhalu, a także siedem skansenów regionalnych m.in. w Wygiełzowie. W tym okresie zbliżały się do końca prace konserwatorskie w ruinach zamku lipowieckiego. Zaistniały więc warunki sprzyjające utworzeniu w sąsiedztwie ośrodka skansenowskiego. Budowę skansenu rozpoczęto w 1968 r. Zostały pozyskane i przeniesione na teren nowego skansenu dwa obiekty: dom miejski z Chrzanowa z 1804 r. oraz spichlerz z Kościelca z 1798 r. Po kilkunastomiesięcznym okresie penetracji terenu trafiły tu kolejne obiekty w tym okazała chałupa sołtysia z Przegini Duchownej z 1862 r., z wyjątkowo bogatym, oryginalnym wyposażeniem wnętrza. W kolejnych latach pozyskiwano dalsze obiekty architektury drewnianej: chałupy, stodoły, spichlerze, chlewik, kuźnię i olejarnię, a także zabytkowy kościół z Ryczowa z początku XVII wieku. Oficjalne otwarcie i udostępnienie do zwiedzania pierwszych obiektów nastąpiło już w październiku 1973 r. Aktualna ekspozycja obejmuje 25 zabytkowych obiektów drewnianych wzbogacone o małą architekturę (kapliczki, studnie, pasieki…), które zostały rozmieszczone w sektorze: małomiasteczkowym i wiejskim. Swym zasięgiem NPE obejmuje tereny zamieszkałe przez Krakowiaków Zachodnich, a więc obszar leżący po obu stronach Wisły na zachód od Krakowa aż po Przemszę.

Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie

Wygiełzów, ul Podzamcze 1
Babice woj. małopolskie

www.mmz.info.pl

 

Muzeum – Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

Małopolska ma to wyjątkowe szczęście, że na niezbyt rozległym terenie ma tak wiele atrakcji. Pomijając najpiękniejsze pasma górskie, pięknie położone jeziora, wiele zamków o niesamowitej historii, kopalnie soli wpisane na listę UNESCO, Kraków odwiedzany przez turystów z najdalszych zakątków świata, Małopolska ma znacznie więcej. Długa lista obiektów Szlaku Architektury Drewnianej, to nie tylko kościoły i cerkwie. To także skanseny dzięki którym pamięć o minionych czasach zachowana jest dla kolejnych pokoleń.

Początki tego pierwszego w powojennej Polsce muzeum na wolnym powietrzu sięgają lat 30. XX wieku. Wtedy to potomkowie sołtysio-szlacheckiego rodu Moniaków - Joanna z Łaciaków Wilczkowa i jej brat Aleksander, przekazali na rzecz Skarbu Państwa pozostałą cząstkę swojej ojcowizny - starodawne dworskie osiedle otoczone potokami, w nieregularnym układzie, z widoczną w dalszym planie sylwetką Babiej Góry.

Muzeum prezentuje kulturę ludową polskiej części Orawy na niemal 12 hektarach. To około 60 obiektów, które składają się na prawie 40 wystaw. Dwór i zagrody ukazują warunki bytowe ludności od biednych po zamożnych gospodarzy - ich życie codzienne naznaczone ciężką pracą i czas świąteczny – czas radości i nadziei – oba pełne rozmaitych zabiegów mających zapewnić życiową pomyślność.

Muzeum - Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

https://www.orawa.eu/

Skansen w Dobczycach na wzgórzu zamkowym

Dobczyce - Stare Miasto

Wzgórze Zamkowe

Biskupin osada obronna kultury łużyckiej

Na podstawie badań elementów konstrukcyjnych osiedla (drewnianych bali, zob. dendrochronologia) stwierdzono, że powstało ono najprawdopodobniej zimą 738 roku p.n.e. Założono je na podmokłej wyspie na Jeziorze Biskupińskim (obecnie półwysep), o kształcie w przybliżeniu owalnym i powierzchni ok. 2 ha (w obrębie wałów mieściło się ok. 1,3 ha powierzchni). Wyspa wznosiła się 0,8 – 1,2 m ponad wody otaczającego jeziora. Gród biskupiński był zasiedlony przez 150 lat.
Na terenie osady znajdowało się ok. 106 domostw, o wymiarach przeciętnie ok. 8 × 10 m, usytuowanych rzędowo wzdłuż moszczonych drewnem 11 ulic, o szerokości ok. 2,5 m każda. Ocenia się, że w osadzie mieszkać mogło od 800 do 1000 osób. Osada otoczona była skrzynkowym wałem drewniano-ziemnym o długości 740 m, szerokości 3 m i domniemanej wysokości do 6 m, w którym znajdowała się brama wjazdowa. Gród otoczony był falochronem o szerokości od 2 do 9 m, zbudowanym z ukośnie wbitych pali.

Na skutek prowadzonych prac melioracyjno-irygacyjnych poziom wody w jeziorze Biskupińskim w 1933 r. obniżył się na tyle, że z wody zaczęły wystawać fragmenty umocnień starożytnej osady. Miejscowi chłopi zaczęli odnajdywać różne zabytkowe przedmioty, nie zdając sobie jednak sprawy z ich archeologicznej wartości. Badania wykopaliskowe zostały zainicjowane w roku 1934 i kontynuowane były do wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny, w latach 1939-1942, specjalny niemiecki oddział SS-Ausgrabung Urstätt, pod dowództwem Hauptsturmführera Prof. Dr Hansa Schleifa prowadził wykopaliska na terenie osady biskupińskiej, w celu wykazania jej pragermańskości. Ponieważ niemieckie badania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, okupant postanowił zlikwidować stanowisko archeologiczne, poprzez zasypanie go piaskiem. Efektem tych działań było to, że część odsłoniętych przed wojną znalezisk nie nadawała się do ponownej ekspozycji. Po wojnie polscy archeolodzy wznowili badania i kontynuowali je do roku 1974.

 

 

Skansen Archeologiczny Karpacka Troja

Park archeologiczny na terenie prehistorycznej osady, muzeum i wieża obserwacyjna.

 

  Miejsce w którym powstał Skansen należy do najważniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce o wyjątkowym znaczeniu dla poznania pradziejów całej Europy Środkowo-Wschodniej. W trakcie prac wykopaliskowych, zwłaszcza tych prowadzonych od 1991 r przez Jana Gancarskiego, odkryto tu ponad 160 tys. zabytków, na które składają się naczynia, wyroby z ceramiki, krzemienia i kamienia, kości i rogu, a także brązu i żelaza. Wiele z nich jest zabytkami unikatowymi, uznawanymi za wspaniałe dzieła dawnej sztuki i rzemiosła.

 

W Trzcinicy odkryto jedną z pierwszych silnie ufortyfikowanych osad znanych z terenu Polski, która powstała w początkach epoki brązu, ponad 4000 lat temu! To także tu odkryto pierwszą w Polsce osadę zakarpackiej kultury Otomani-Füzesabony odznaczającej się wyraźnymi wpływami śródziemnomorskimi, datowaną na okres 1650-1350 p.n.e. Ze względu na rangę tego odkrycia, chronologię oraz wyraźne wpływy południowo-europejskie miejsce to nazwane zostało Karpacką Troją.

 

Skansen Archeologiczny Karpacka Troja

Trzcinica 646

http://www.karpackatroja.pl/

 

 

 

 

 

Osada Młyńska Roztoka-Brzeziny na Pogórzu Rożnowskim

Osada Młyńska to urokliwe miejsce o bogatej historii, położone w Roztoce-Brzezinach na malowniczym Pogórzu Rożnowskim, w dolinie rzeki Dunajec. Jej korzenie sięgają aż 1409 roku, gdy nazwa wsi Rostok (późniejsza Roztoka) pojawiła się w źródłach pisanych. Przez wieki przeszła przez różnych właścicieli, a w 2010 roku połączyła się administracyjnie z miejscowością Brzeziny, tworząc wspólną nazwę. Drewniana zagroda młyńska którą obecnie można zwiedzać, została wybudowana przez Józefa Winiarskiego pod koniec lat 20 XX wieku. Obecny skansen znajduje się w dolinie strumienia Kąty (Roztoczanka ), a takie dawało doskonałe warunki do budowy zagrody i młyna wodnego. Funkcjonował on do lat 60 XX wieku, kiedy to w wyniku elektryfikacji nastąpiła jego przebudowa, z wodnego stał się młynem elektrycznym gospodarczym.

Najcenniejszym zabytkiem osady jest historyczna osada młyńska, która od swego powstania związana była z rodziną Winiarskich. To właśnie Józef Winiarski, pod koniec lat 20. XX wieku, wybudował drewnianą zagrodę młyńską, składającą się z domu, stajni, stodoły, młyna i tartaku. Osada ta znajdowała się w malowniczej dolinie potoku Kąty (zwanego obecnie Roztoczanką), co zapewniało doskonałe warunki do prowadzenia młyna wodnego. Funkcjonował on do lat 60. XX wieku, kiedy to został przekształcony na młyn gospodarczy z napędem elektrycznym.

Zagroda Ekoturystyczna Michał Winiarski
 
Osada Młyńska Roztoka-Brzeziny 105
gmina Gródek nad Dunajcem, 

kolejne skanseny w opracowaniu, a jest ich wiele...

C.D.N...